Napad NOVJ na Jablanicu 1943.
Napad NOVJ na Jablanicu 1943. godine je bio jedan u nizu napada na italijanske garnizone u dolini Neretve februara 1943. godine. Na garnizon su napadali delovi 2. proleterske divizije NOVJ, a branili su ga delovi italijanske divizije Murđe. Tokom ovog partizanskog napada garnizon Jablanica je osvojen, a veći deo italijanske posade je ubijen ili zarobljen.
Bitka za Jablanicu je deo bitke na Neretvi, koja je vođena tokom februara i marta 1943.
Pozadina
uredi
16. 2. 1943. Na putu s. Jablanica - s. Drežnica jedinice 2. proleterske udarne divizije NOVJ razbile 1. bataljon 260. puka italijanske divizije Murđe, koji se kretao uz Neretvu, i zauzele italiianska uporišta Drežnicu i Grabovicu (kod Mostara). Poginulo je 86, a zarobljeno 286 italijanskih vojnika, dok su jedinice NOVJ imale 12 ranjenih.[1]
Još nema vijesti o I bataljonu. 260 pješ. puka koji je krenuo iz Drežnice za Jablanicu. — Ograđujemo se da saopštimo gubitke koji još nisu provjereni.[2]
– DNEVNI IZVJEŠTAJ KOMANDE ITALIJANSKOG ŠESTOG ARMIJSKOG KORPUSA OD 17 FEBRUARA 1943 GOD. O BORBAMA PROTIV JEDINICA NOV U DOLINI NERETVE
Tok bitke
uredi
21. februara 1943. godine Komanda 6. italijanskog korpusa je izvestila o veoma teškom stanju na sektoru divizije Murđe, konstatujući da je veza sa garnizonom u Jablanici prekinuta:
Sektor »Murge«: Stalan pritisak na Konjic. Sinoć je pao garnizon Rama i mala posada Lug koji su ostali otsječeni. Nema vijesti iz Jablanice, čiji radio se ne javlja od 12 časova.[3]
– DNEVNI IZVJEŠTAJ KOMANDE ITALIJANSKOG ŠESTOG ARMIJSKOG KORPUSA OD 21 FEBRUARA 1943 GOD. O BORBAMA PROTIV JEDINICA NOV U HERCEGOVINI
21. februara Komanda divizije Murđe ponavlja obaveštava nadležnu komandu o stanju odsečenog garnizona Jablanica:
Garnizon Jablanica ne odgovara od 11 časova danas na neprekidne radiotelegrafske pozive; vazdušnim osmatranjem je utvrđeno da je ta kasama polurazrušena minobacačima i artiljerijom, a položaj za automatska oruđa u blizini kasarne u plamenu. Nikakvog znaka o pristustvu naših trupa.[4]
– Izvještaj Komande italijanske divizije "Murge" od 21 februara 1943 god. o koncentraciji jedinica NOV u dolini Neretve i napadu partizana na Jablanicu
Istog dana, udružene osovinske snage iz Mostara i Sarajeva su krenule u pomoć okruženom italijanskom garnizonu u Jablanici. Nemačka 718. divizija, ojačana snagama NDH i podržavana tenkovima i avijacijom, nastupala je preko Prozora i Konjica. Snage italijanskog 6. armijskog korpusa, zajedno sa četnicima, nastupali su iz Mostara obema obalama Neretve. 22. februara Viša komanda italijanskih snaga Slovenija-Dalmacija javlja da garnizon Jablanica još uvek odoleva, i da im uskoro stiže pomoć:
Naš garnizon Jablanica, koji je već nekoliko dana predmet žestokih napada koje izvode znatne partizanske snage snabdjevene minobacačima i artiljerijom, još uvijek se snažno odupire i jutros u 6 časova ponovo je uspostavio radiovezu, koja je bila prekinuta od 12 časova 21. t.m. Prema vazdušnim snimcima vidi se da su upola razrušeni i zapaljeni odbranbeni uređaji i garnizonska kasarna. Garnizon Konjic je još uvijek čvrsto u rukama naših trupa. Naši dijelovi i M.V.A.C. su u pokretu između Jablanice i Konjica.[5]
– OBAVJEŠTENJE VIŠE KOMANDE ORUŽANIH SNAGA »SLOVENIJA-DALMACIJA« OD 22 FEBRUARA 1943 GOD. 0 NAPADU JEDINICA NOV NA JABLANICU
Ipak, italijanski garnizon nije izdržao. 22. februara, posle borbe koja je trajala dva dana i dve noći, 4. proleterska crnogorska brigada prinudila je na predaju delove 1. bataljona 259. puka italijanske divizije Murđe i manji broj domobrana i žandarma i zauzela Jablanicu (kod Mostara). Divizija Murđe je imala 33 mrtva i 164 zarobljena.[6] Partizani su tako izbili na Neretvu frontom dugim oko 80 kilometara, ovladavši svim mostovima između Mostara i Konjica.[7]
Sva Titova vojska krenula sa Prozora i sinoć uzela Jablanicu i zarobila 800 talijana. Komunisti vode mnogo ljudi bez oružja i naoružavaju ih od plena.[8]
– Depeša Ostojića Mihailoviću od 22. februara
Već 22. februara je oko 1500 četnika pod italijanskom komandom napalo delove 2. proleterske divizije kod Jablanice.[9] U izveštaju od 23. februara, italijanska komanda je još uvek bila ubeđena da "garnizon Jablanica snažno odolijeva."[10] 25. februara, italijanska komanda naslućuje pad svog garnizona:
Nikakvih vijesti iz Jablanice. Posada nije odgovorila na ponovljene signalizacije date iz aviona.[11]
– Dnevni izvještaj Komande italijanskog Šestog armijskog korpusa od 25 februara 1943 god. o borbama protiv jedinica NOV u Hercegovini
Konačno, 26. februara italijanska komanda zaključuje da je italijanski garnizon u Jablanici savladan:
Naš garnizon Jablanica učestano napadaju. Od juče 25 tekućeg ne daje vijesti: osim toga isti garnizon nije odgovorio na signalizaciju aviona. Može se pretpostaviti da je savladan.[12]
– Izvještaj Više komande oružanih snaga "Slovenija-Dalmacija" od 26 februara 1943 god. o situaciji na sektoru Šestog armijskog korpusa
Rezultat
uredi
Prema izveštaju NOVJ, u akciji je zaplenjeno: 200 pušaka, 9 puškomitraljeza, jedan mitraljez, minobacač, kamion i vagon brašna, dok je oštećen i oklopni voz.[13] Italijani su pretrpeli gubitke od 33 mrtva i 164 zarobljena.[13]
Reference
uredi- ↑ https://www.znaci.org/damjan/izvor.php?br=6864&vrsta=1[mrtav link]
- ↑ Zbornik NOR 4/10, dok. 225
- ↑ Zbornik NOR 4/10, dok. 257
- ↑ Zbornik NOR 4/10, dok. 258
- ↑ Zbornik NOR 4/10, dok. 261
- ↑ https://www.znaci.org/damjan/izvor.php?br=6883&vrsta=1[mrtav link]
- ↑ Nikola Milovanović: DRAŽA MIHAILOVIĆ, poglavlje POGREŠNE PROCENE
- ↑ IZVOD IZ KNJIGE PRIMLJENIH DEPEŠA ŠTABA DRAŽE MIHAILOVIĆA U VREMENU OD 7—24. FEBRUARA 1943. GODINE
- ↑ Zbornik NOR 4/10, str. 252-254
- ↑ Zbornik NOR 4/10, dok. 277
- ↑ Zbornik NOR 4/10, dok. 290
- ↑ Zbornik NOR 4/10, dok. 295
- ↑ 13,0 13,1 https://znaci.org/dogadjaj.php?br=6883
