Isidora Žebeljan
Isidora Žebeljan je istaknuti srpski kompozitor mlađe generacije i dopisni član SANU.
| Isidora Žebeljan | |
|---|---|
| Rođenje | 27. 9. 1967. Beograd |
| Smrt | 29. 9. 2020. (dob: 53) |
| Državljanstvo | Srbija |
| Zanimanje | Dirigent, kompozitor, pijanist |
Rođena je 27. 9. 1967. godine u Beogradu. Redovne i poslediplomske studije kompozicije završila je na Katedri za kompoziciju i orkestraciju na Fakultetu muzičke umetnosti u Beogradu, u klasi profesora Vlastimira Trajkovića. Tokom studija bila je član grupe mladih kompozitora „Sedam veličanstvenih”, koja je na inovativan i nekonvencionalan način prezentovala svoju muziku. Od 1993. radila je kao asistent na Katedri za kompoziciju i orkestraciju FMU u Beogradu, a od 2002. godine radi kao docent na istoj katedri. Isidora Žebeljan je do sada napisala 25 kompozicija za različite instrumentalne, vokalno-instrumentalne i vokalne ansamble: od kompozicija za solo instrument, preko kamerne i simfonijske muzike, do opere. Njena muzika izvođena je na koncertima i festivalima u Srbiji, bivšoj Jugoslaviji, kao i u Velikoj Britaniji (Barbican Center, Sadler's Wells Theatre, National Gallery, Wigmore Hall-}, Rozal College of Music - London), Italiji (Galleria Comunale d'Arte Moderna e Contemporanea - Rim, Teatro dell'Elfo – Milano, Teatro piccolo Arsenale – Venecija, Auditorium RAI Torino), Holandiji (Muzički centar Ijsbreker, Frascati Theatre - Amsterdam), Austriji (Wiener Kammeroper), SAD (Center for New Music, University of Iowa) i Francuskoj.
Muziku Isidore Žebeljan izvode renomirani svetski ansambli poput The Academy of St Martin in the Fields iz Londona, orkestar RAI iz Torina, London Brass, Brodsky Quartet, Nieuw Ensemble iz Amsterdama. Sarađivala je sa umetnicima svetske reputacije (operski režiser Dejvid Pauntni (David Pountney), violinista i dirigent Kristof Popen (Cristoph Poppen), dirigent Loren Vajankur (Lorraine Vaillancourt) i video-art umetnik Bil Viola (Bill Viola).
Opera „Zora D.“ je prva srpska opera koja je svetsku premijeru imala u inostranstvu (Amsterdam, jun 2003) i prva srpska opera koja je inscenirana u inostranstvu posle 1935. godine, kada je Konjovićeva „Koštana“ postavljena u Pragu. „Zora D.“ je nastala kao narudžbina Dženezis fondacije (Genesis Foundation) iz Londona. U produkciji Opera Studija Holandije (Opera Studio Nederland) i Bečke kamerne opere (Wiener Kammeroper), „Zora D.“ je premijerno izvedena u Amsterdamu 15. 6. 2003. godine u režiji Dejvida Pauntnija i Nikole Rab (Nicola Raab), sa solistima iz Holandije i Estonije, uz učešće Novog ansambla (Nieuw Ensemble) iz Amsterdama, pod uparvom dirigenta Vinfrida Mačevskog (Winfried Maczewski). Operom „Zora D“, 25. oktobra 2003, otvorena je jubilarna 50. sezona postojanja Bečke kamerne opere, nakon čega se ova opera nalazila na stalnom repertoaru Bečke kamerne opere. Orkestrom Bečke kamerne opere dirigovao je Daniel Hojem Kavaca (Daniel Hoyem-Cavazza). U Beogradu je opera „Zora D.“ izvedena na otvaranju 36. BEMUS-a, 2. i 3. oktobra 2004. godine na sceni Jugoslovenskog dramskog pozorišta, u koprodukciji BEMUS-a i austrijsko-holandskih kamernih pozorišta sa solistima iz Holandije i Estonije, solistima Beogradske filharmonije i dirigentom Premilom Petrovićem, u režiji Dejvida Pauntnija i Nikole Rab.
Kompozicija „Pesma putnika u noći“ prvo je muzičko delo jednog srpskog kompozitora koje je naručeno i pisano za ansambl Akademi of Sent Martins in d filds iz Londona. Ta kompozicija nalazi se na stalnom repertoaru ovog svetski renomiranog ansambla, a pisana po narudžbini Dženezis fondacije povodom otvaranja izložbe The Passions jednog od najvećih video-art umetnika danas, Bila Viole. Akademi of Sent Martins in d filds i Dženeziz Fondacija naručili su od Isidore Žebeljan i kompoziciju za kamerni orkestar „Skomraška igra“, koja je premijerno izvedena 3. februara 2005. u Vigmor Holu, u Londonu u izvođenju ansambla Sent Martin in d filds pod upravom Isidore Žebeljan i premijerno u Beogradu, u maju 2005. godine sa ansamblom solista Beogradske filharmonije takođe sa autorkom kao dirigentom. Po porudžbini umetničkog direktora Venecijanskog Bijenala Isidora Žebeljan je komponovala delo „Konji Svetog Marka, iluminacija za simfonijski orkestar“, koje je premijerno izvedeno na Venecijanskom Bijenalu 22. oktobra 2004. u izvođenju simfonijskog orkestara Fruti di Venecija Guilja (Friuli di Venezia Giulia), sa dirigentom Kristofom Popenom iz Nemačke. Ansambl London Bras (London Brass) naručio je kompoziciju „Duh iz tikve, bajalica za limeni duvački kvintet“ koja je premijerno izvedena 1. marta 2006, u koncertnoj sali Rojal koledž of mjuzik (Royal Collage of Music) u Londonu.
Isidora Žebeljan je, takođe, i jedan od najistaknutijih savremenih srpskih kompozitora pozorišne i filmske muzike. Do sada je komponovala muziku za preko 30 pozorišnih predstava u produkciji vodećih pozorišta u Srbiji i Crnoj Gori. Dopisni član Srpske akademije nauka i umetnosti postala je na izbornoj Skupštini 2. 11. 2006.
Umrla je u Beogradu 29. septembra 2020. godine.
Ekskluzivni izdavač muzike Isidore Žebeljan je izdavačka kuća BMG Ricordi.
Nagrade: Nagrade Međunarodne tribina kompozitora 1993, nagrada „Vasilije Mokranjac” 2001. godine, nagrada „Stevan Mokranjac“ 2004. godine, kao i tri Sterijine nagrade za najbolju pozorišnu muziku i četiri nagrade YUSTAT Bienala za najbolju originalnu pozorišnu muziku.
Najzančajnije kompozicije:
- Selište, elegija za gudački orkestar (BMG Ricordi)
- Pep It Up, fantazija za sopran, klavir, udaraljke i gudački kvintet
- Na Dunavu šajka, scena za sopran, klavir, udaraljke i gudački kvartet
- Pikarske scene - sinfonia in tre movimenti, za simfonijski orkestar
- Rukoveti, pet pesama za sopran i orkestar
- Zora D, opera u jednom činu
- Pesma putnika u noći, za klarinet i gudački kvartet (BMG Ricordi)
- Konji Svetog Marka, iluminacija za simfonijski orkestar (BMG Ricordi)
- Skomraška igra, za kamerni orkestar (BMG Ricordi)
- Duh iz tikve, bajalica za limeni duvački kvintet (BMG Ricordi)
- Nove Ladine pesme, za ženski glas i gudački orkestar (BMG Ricordi)