Bosanski kulturni centar
Bosanski kulturni centar (BKC) izgrađen je kao Veliki jevrejski hram u Sarajevu, Bosna i Hercegovina, u periodu 1926. do 1930. Projekat je uradio arhitekta Rudolf Lubinski iz Zagreb, u Pseudomaurskom stilu. Tokom Drugog svjetskog rata sinagoga je razorena, potom obnovljena i predata gradskim vlastima. Jedino spomenik menore (jevrejski obredni svijećnjaka), rad Zlatka Ugljena ispred ulaza u BKC, otkriva prvobitnu funkciju objekta, kao obilježje višestoljetnog prisustva Jevreja u Sarajevu.[1][2]
Veliki sefardski hram uredi
Veliki sefardski hram bio je najveći jevrejski hram u Sarajevu, zajedno sa jevrejskom opštinom, muzejem i bibliotekom. Sarajlije su ga nazivale - Templ.[3]
Bio je karakteristična po svojoj elipsoidnoj kupoli od armiranog betona, prekrivenoj bakrom, dužine 30,8 m. i širine 22,3 m. Po dimenzijama bila je treća u Evropi tog vremena. Sjeverna strana fasade uz ulicu “Branilaca Sarajeva” je u pseudomaurskom stilu sa tri dijela.
Kroz bačvasti lučni ulaz, širine 9 metara, ulazilo se u prostrani atrijum okružen arkadama u obliku potkovice. Na suprotnoj (južnoj) strani nalazio se sličan, ali otvoreni atrij, sa sličnom fasadom.[4]
Iz atrija se ulazilo u tzv. „dnevnu“ sinagogu u kojoj su bile prostorije Doma Jevrejske zajednice i u pravougaono dvorište hrama. Iz dvorišta se stepenicama dolazilo do okrugle galerije (emporia) na velikom stupovima., i centralnog molitvenog prostora sa 700 mjesta. Centralna dvorana bila je ukrašena mramornim mozaicima
U prizemlju hrama nalazile su se prostorije riznice, rabinove sobe, svadbena sala i svlačionice, a na prvom i drugom spratu biblioteka, arhiv, sala za sastanke, razni stanovi, itd.
Tokom okupacije u Drugom svjetskom ratu Templ i prateći objekti su demolirani, a 1948. godine Jevrejska opština Sarajeva zgradu je poklonila Gradu Sarajevu.
RU Đuro Đaković uredi
Godine 1965. izvršena je rekonstrukcija Velikog hrama i pretvoren je u Radnički univerzitet "Đuro Đaković". Ime je dobio po jugoslavenskom komunisti i revolucionaru Đuri Đakoviću. Centar je u to vrijeme imao najsavremwniju kino dvoranu, korištenu i kao kongresna dvorana za političke i kulturne manifestacije, brojne prodavnice, učionice i umjetničku galeriju. Rekonstrukciju je projektovao arhitekta |Ivan Štraus, u skladu sa načelima Moderne arhitekture.[5] Od 1993. godine institucija smještena u ovoj historijskoj građevini nosi naziv Javna ustanova Bosanski kulturni centar Sarajevo (BKC), a njen prevashodni cilj je davanje doprinosa razvoju kulturnog života Sarajeva.
Izvori uredi
- ↑ „Jevrejsko naslijeđe u Sarajevu”. web.archive.org/web. Arhivirano iz originala na datum 2011-01-14. Pristupljeno 16. 3. 2024.(en)
- ↑ „Bosanski kulturni centar”. Destination Sarajevo. Pristupljeno 16. 3. 2024.
- ↑ „Sarajevska sinagoga”. Asocijacija arhitekata Bosne i Hercegovine. Pristupljeno 16. 3. 2024.
- ↑ „Sefardska sinagoga”. Radio slobodna Evropa. Pristupljeno 16. 3. 2024.(en)
- ↑ „Velika jevrejska sinagoga (Veliki sefardski hram)”. web.archive.org/web. Arhivirano iz originala na datum 2011-01-14. Pristupljeno 16. 3. 2024.
