Ahurjan
Ahurjan (jer. Ախուրյան; tur. Arpaçay) je reka u regionu južnog Kavkaza i leva pritoka reke Araks.[1] U gornjem toku teče kroz teritoriju Jermenije, dok u donjem delu toka predstavlja granicu između Jermenije i Turske. Ahurjan je otoka jezera Arpi u severozapadnoj Jermeniji, dok se ušće u Araks nalazi u blizini sela Bagaran, takođe u Jermeniji.
| Ahurjan jer. Ախուրյան tur. Arpaçay | |
|---|---|
 Pogled na reku Ahurjan iz drevne jermenske prestonice, grada Ani | |
| Lokacija | |
| Države |  Armenija Turska |
| Gradovi | Gjumri |
| Hidrografija | |
| Izvor | Arpi (jezero), Širak, Jermenija |
| Ušće | Araks kod sela Bagaran, Jermenija |
| Dužina | 186 km |
| Hidrologija | |
| Protok – srednji | 26,9 m³/s (prosek) m³/s |
| Sliv | reka Araks; Kaspijsko jezero |
Ime uredi
U starim urartskim spisima iz Sarakamiša (VIII vek p. n. e.) spominje se grad Ahurjani uz koji se veže i ime reke koja je tuda proticala.[2] U turskom jeziku reka se zove Arpačaj ili čak Zapadni Arpačaj (Arpaçay).
Geografske i fizičke odlike uredi
Reka izvire na visoravni na nadmorskoj visini od 2.023 metra, i otoka je veštačkog jezera Arpi koje je izgrađeno tokom 1950-ih godina. U gornjem toku prolazi kroz vlažna i zamočvarena područja marza Širak u Jermeniji. Nakon 15 km mirnog toka, skreće ka jugu i useca se u Širakski plato. U tom području rečno korito je duboko usečena klisura, na pojedinim mestima duboka i do 400 metara, a tu prima i svoju najveću pritoku, reku Kars. Uliva se u reku Araks kod mesta Bagaran u Jermeniji.
Ukupna dužina toka iznosi 186 km, od čega čak 2/3 toka predstavlja granicu između Jermenije i Turske. Površina basena je 9.670 km². Kišno-snežnog je režima. U toku zime njena površina se zamrzne. Prosečan protok vode iznosi 26,9 m³/s, dok na godišnjem nivou to iznosi 847 miliona m³.
Na Ahurjanu postoje dve veštačke akumulacije, Karnutska i Ahurjanska čije vode se uglavnom koriste za navodnjavanje okolnih poljoprivrednih područja. U blizini grada Gjumrija je izgrađena i mala hidroelektrana, inača najstariji objekat tog tipa u Jermeniji (izgrađena 1928. godine).
Na levoj obali reke se nalazi drugi po veličini jermenski grad Gjumri. Na njenim obalama je bilo smešteno 4 od ukupno 12 istorijskih prestonica Jermenije (Širakavan, Ani, Bagaran i Jervandašat).
Vidi još uredi
Reference uredi
- ↑ Arpachay. Brockhaus and Efron Encyclopædic Dictionary.
- ↑ Arutюnяn, Nikolaй Vasilьevič (1964). Zemledelie i skotovodstvo Uratu. Izd-vo Akademii nauk Armяnskoй SSR. str. 224..