Strajsend efekat
Strajsend efekat je kolokvijalni naziv za fenomen gde pokušaj sakrivanja ili uklanjanja delića informacije dovodi do neželjenog širenja te informacije. Dobio je ime po američkoj muzičarki i glumici Barbri Strajsend, čiji je pokušaj iz 2003. da spreči objavljivanje slika njenog doma neočekivano privukao veći publicitet.
Slični pokušaji su pravljeni, na primer, pismima kojima se se traži uklanjanje fajlova i vebsajtova. Umesto da se oni uklone, ove informacije (kao što su video klipovi i ismevajuće pesme, koje su često kopirane preko interneta ili deljenje preko mreža za razmenu datoteka) su dobile veći publicitet i pažnju medija.
Majk Masnik je skovao ovaj termin nakon što je Strajsendova, citirajući kršenja privatnosti, neuspešno tužila fotografa Keneta Adelmana tražeći odšetu od 50 miliona dolara kako bi uklonila slike njene vile iz javne kolekcije 12.000 slika kalifornijske obale.[1] Adelman je izjavio da je on samo slikao imanja na obali da dokumentuje obalsku eroziju kao deo vladinog projekta.[2][3] Pre nego što je Strajsendova podnela tužbu, slika njene vile je bila preuzeta sa Adelmanovog sajta samo šest puta, od čega su dva preuzimanja učinili Strajsendini advokati.[4] Kao rezultat slučaja drastično je porastao interes javnosti za slikom; više od 420.000 ljudi je posetilo sajt tokom sledećeg meseca.[5]
Drugi primeri uredi
- Film Žitije Brajanovo je stekao veći publicitet nakon što su ga verske grupe optužile da je bogohulan i dovele do porasta gledanosti jer su ljudi išli u bioskope da vide o čemu se radi.
- Danski list Jiland Post je 30. septembra 2005. objavio karikature Muhameda kojima se kritikuje zabrana sloboda govora o negativnoj prirodi islama. Karikature su izaizvale anti-dansko raspoloženje u islamskom svetu, a karikature su obišle svet.
- U nomvebru 2007. Tunis je blokirao pristup sajtovima Jutub i Dejlimoušn nakon što je na njih postavljen materijal o tuniskim političkim zatvorenicima. Aktivisti i njihovi simpatizeri su onda linkovali položaj rezidencije tadašnjeg tuniskog predsednika Zina el Abidin ben Alija na Gugl ertu na video klipove o građanskim slobodama.[6]
- Sajentološka crkva je 2008. godine je neuspešno pokušavala da primora internet sajtove da obrišu video fajl sa Tomom Kruzom koji priča o sajentologiji. Ovaj pokušaj je doveo do toga da hakerska grupa Anonimusi pokrene projekta Čanologija.[7][8][9]
- Internet zadužbina za nadzor je 5. decembra 2008. godine stavila Vikipedijin članak o albumu Virgin Killer grupe Skorpions na svoju crnu listu, smatrajući da je omot albuma „potencijalno nezakonita nepristojna slika deteta mlađeg od 18 godina“.[7] Ovaj članak je ubrzo postao jedan od najposećenijih članaka na Vikipediji[10], a publicitet koji je prouzrokovola je doveo do toga da se slika omota proširi širom interneta.[11]
- Internet sajt Vikiliks je 2010. godine bio meta DoS napada i odbijanja internet provajdera da hostuju sajt kao posledica curenja diplomatskih depaša iz američkih ambasada. Ljudi koji su podržavali Vikiliks su dobrovoljno napravili kopije sajta učinivši tako nemogućim pokušaje da se uklone depeše.[12]
Reference uredi
- ↑ Josh Bernoff; Charlene Li (2008). Groundswell: Winning in a World Transformed by Social Technologies. Boston, Mass: Harvard Business School Press. str. 7. ISBN 1-4221-2500-9.
- ↑ „Barbra Sues Over Aerial Photos | The Smoking Gun”. The Smoking Gun. 30. 5. 2003.. Pristupljeno 22. 11. 2010.
- ↑ http://www.californiacoastline.org/streisand/lawsuit.html Link includes lawsuit filings. Streisand was ordered to pay $177,107.54 in court and legal fees. The site has an image of the $155,567.04 check Streisand paid for Adelman's legal fees.
- ↑ Tentative ruling, page 6, stating, "Image 3850 was download six times, twice to the Internet address of counsel for plaintiff." In addition, two prints of the picture were ordered — one by Streisand's counsel and one by Streisand's neighbor. http://www.californiacoastline.org/streisand/slapp-ruling-tentative.pdf
- ↑ Rogers, Paul (24. 6. 2003.). „Photo of Streisand home becomes an Internet hit”. San Jose Mercury News, mirrored at californiacoastline.org. Pristupljeno 15. 6. 2007.
- ↑ „Blog standard: Authoritarian governments can lock up bloggers. It is harder to outwit them”. The Economist. 26. 6. 2008.. Pristupljeno 6. 12. 2010. »WHAT do Barbra Streisand and the Tunisian president, Zine el-Abidine Ben Ali, have in common? They both tried to block material they dislike from appearing on the internet.«
- ↑ 7,0 7,1 Arthur, Charles (20. 3. 2009.). „The Streisand effect: Secrecy in the digital age”. The Guardian (London). Pristupljeno 31. 3. 2010.
- ↑ „The Streisand Effect: When Internet Censorship Backfires”. Complex. 24. 7. 2009.. Arhivirano iz originala na datum 2010-04-29. Pristupljeno 27. 4. 2010.
- ↑ „What is 'The Streisand Effect'?”. The Daily Telegraph (London). 31. 1. 2009.. Arhivirano iz originala na datum 2011-04-03. Pristupljeno 31. 3. 2010.
- ↑ Cade Metz (7. 12. 2008.). „Brit ISPs censor Wikipedia over 'child porn' album cover”. The Register. Pristupljeno 9. 12. 2008.
- ↑ Moses, Asher (8. 12. 2008.). „Wikipedia added to child pornography blacklist”. Sydney Morning Herald. Pristupljeno 9. 12. 2008.
- ↑ Agence France-Presse (5. 12. 2010.). „How the Barbra Streisand Effect keeps WikiLeaks online”. INQUIRER.net.
