Soma (hinduizam)

Za ostale upotrebe, v. Soma (razvrstavanje).

Soma (sanskrt: सोम soma - ceđ; od korena su — cediti, presovati) ili haoma (avestanski) je bila ritualno piće od važnosti kod drevnih Arijevaca, i kasnije u vedskoj i persijskoj kulturi. Po svoj prilici je bila halucinogenih svojstava.

Kult božanske biljke, odnosno eliksira mudrosti, verovatno ima koren u praindoevropskoj religiji. Tome idu u prilog i brojne sličnosti u mitologiji i ritualu između haome u Avesti i some u vedama.

Soma u vedama

Somi je posvećena čitava deveta knjiga Rig vede.

Soma se u himnama Rig-vede deifikuje i slavi kao treće najznačajnije božanstvo — posle Indre i Agnija. Posvećena joj je čitava deveta knjiga Rig vede. Prema vedskim pesnicima, Soma, gospodarica biljaka, gorskog je ili nebeskog porekla. Rig veda (4, 26 i 27) opisuje krađu some s najvišeg neba koju je počinio orao. Crvenkasto-žuto-smeđe stabljike ove biljke bile su gnječene i drobljene između kamenja na žrtveniku. Nakon toga su sveštenici pročišćavali sok ceđenjem kroz ovčije runo, skupljali ga u krčage, izlivali ga kao žrtvu bogovima, a ostatak pili iz posebnih posuda zajedno s prinosiocem žrtve. Na različite načine su mešali somu s vodom, mlekom, gruševinom, maslom, ječmom i medom. Svakog dana kada se soma prinosila na žrtvu, ceo proces ceđenja i pročišćavanja bio je obavljan tri puta.

Veselost i raspoloženje koje je izazivalo konzumiranje povezano je s mističnim »viđenjem« i besmrtnošću (soma je amrta - neumiruća), plodnošću zemlje, životinja i ljudi, isceliteljskim moćima, isijavanjem svetlosti, sticanjem bogatstva i nepobedivošću opijenog Indre u bitkama. U poznim himanama Rig vede i nekim kasnijim tekstovima, soma je bila izjednačena s Mesecom, a Mesečeve mene su predstavljene kao posledica pijenja some od strane bogova.

Identifikacija some

Mnogi istraživači smatraju muharu mitskom somom.

Mnogi indijski pisci, a od 18. veka i evropski, pokušali su da identifikuju originalnu biljku. Najveći broj hipoteza ukazuje da bi to mogla biti halucinogena gljiva Amanita muscaria, u narodu poznata kao muhara.

Soma u zapadnoj kulturi

Soma se pojavljuje i kao naziv društveno dozvoljene droge u delima Oldousa Hakslija, a danas se često sreće kao žargon za halucinogene droge.