Søren Kierkegaard

Søren Kierkegaard
Søren Kierkegaard
Filozofija XIX veka
Zapadna filozofija
	Nedovršena skica Kierkegaarda od njegovog rođaka Nielsa Christiana Kierkegaarda, oko 1840.
Biografske informacije
Rođenje	Søren Aabye Kierkegaard; 5. 5. 1813. (dob: 211); Kopenhagen
Smrt	11. 11. 1855. (dob: 42); Kopenhagen
Počivalište	Groblje Assistens
Partner	Regine Olsen
Obrazovanje
Alma mater	Univerzitet u Kopenhagenu
Filozofija
Škola/Tradicija	Preteča Egzistencijalizma
Glavni interesi	Estetika, Epistemologija, Etika i Filozofija religije
Glavna djela
	Strah i drhtanje; Pojam strepnje; Ili-ili;
Inspiracija
	Od Sokrat, Platon, Luther, Wolff, Kant, Goethe, Trendelenburg, Holberg, Grundtvig, Martensen, Hamann, Lessing, Romantizam, Idealizam;
	Na Camus, Derrida, Rilke, Sartra, Ellul, Wittgenstein, Feyerabend, Deleuze, Barth;
Potpis

Søren Kierkegaard (Kopenhagen, 5. maj 1813. – 11. novembar 1855.), bio je danski filozof, teolog i pjesnik. Njegova filozofija se smatra prvim oblikom egzistencijalističke filozofije. Kjerkegor je žestoko kritikovao hegelijanizam svoga vremena i ono što je on smatrao formalnostima hrišćanske crkve. Najveći deo njegovog dela, bavi se religijskim problemima kao što su priroda vere, problemima hrišćanske Crkve kao institucije, hrišćanskom etikom i uopšte teologijom, ali i emocijama i osećanjima ličnosti koja se afirmiše kroz različite odluke u životu. Svoje rano delo je pisao pod različitim pseudonimima kroz osobene poglede i kompleksnu dispoziciju dijaloga.

Biografija

Søren Aabye Kierkegaard rođen je 5. maja 1813. godine u Kopenhagenu, najmlađi od sedmero djece od Michaela Pedersena (1756-1838) i njegove druge žene Ane Sørensdatter Lund (1768-1834).

Njegov lični život obeležili su događaji koje je dansko društvo smatralo skandaloznima, a tu spadaju: porodična mitologija, raskid veridbe s Reginom Olsen, napad satiričnog lista „Gusar” na Serena i istupi filozofa protiv Crkve.

Serenov otac, Mikal, poticao je iz siromašne porodice. U mladosti je u neobično teškim uslovima čuvao ovce, i tako je prokleo Boga zbog svoga teškog života. To je osnov prvog porodičnog mita. Tumačeći svoj greh po Starom zavetu, otac je smatrao da će Bog zbog njegova prestupa kažnjavati celu porodicu, te je decu vaspitao u duhu verskog fanatizma. Poslat u Kopenhagen kada mu je bilo 12 godina otac budućeg filozofa se brzo osamostalio i obogatio. Mladi Seren je, međutim, gotovo celokupnu imovinu koju je nasledio od oca utrošio na štampanje knjiga, a poslednju paru namenio je za štampanje anticrkvenih letaka, koji su izlazili pod zajedničkim nazivom „Trenutak“.

Osnov drugog porodičnog mita je to što je Serenova majka bila druga žena njegovog oca. Venčali su se godinu dana posle smrti njegove prve žene, a četiri meseca kasnije se rodilo njihovo prvo dete. Po religijskom moralu - zgrešili su. U drugom braku otac je imao sedmoro dece, od kojih je Seren bio najmlađi. Majka i petoro dece, od koji četvoro nisu čak ni dočekali 33 godine - Hristov vek, umrli su, iz čega je Kjerkegorov otac zaključio da je to božja kazna zbog počinjenog greha.

Sumorna atmosfera u kući uzrok je što Seren nije u roku završio teološke studije, koje je započeo 1830. godine. Kao dvadesettrogodišnjak seli se iz kuće i vodi raspusan život, iako je otac više puta pokušavao da ga vrati sa grešnog puta. Iznenadna očeva smrt 1838. godine navela ga je da završi prekinute studije. Završne ispite polaže 1840. godine, a već sledeće godine završava disertaciju pod naslovom „O pojmu ironije“. Završetak njegovih studija se vremenski poklapa sa „Regininim slučajem“. Septembra 1840. godine Seren se verio s Reginom Olsen, a posle nepunih godinu dana raskida veridbu. Pojedinostima i uzrocima raskida posvetio je celo poglavlje knjige „Stadijumi na životnom putu“, pod naslovom „Kriv? Nekriv? Istorija patnje. Psihološki eksperiment“.

Posle boravka u Berlinu, gde je slušao predavanja Šelinga, koja su ga brzo razočarala, počinje razdoblje stvaralačke euforije, koje traje od 1843. do 1846, odnosno do godine u kojoj je Kjerkegor očekivao svoju smrt. Najpre je objavio knjigu pod antihegelovskim naslovom „Ili-ili“, koja se pojavila pod pseudonimom Viktor Eremit. Knjiga prikazuje dva tipa života: estetski, slobodan od odgovornosti, i etički, u kome se čovek podređuje zahtevima društvenog života. Završni deo knjige sadrži i propoziciju religijskog tipa života. Između tih tipova života nema kompromisa. Postoji alternativa: ili, ili.

Ubrzo potom pojavila se knjiga „Ponavljanje“, izdata pod pseudonimom Konstantin Konstantinus. Istovremeno pojavila se knjiga „Strah i drhtanje“, koju je objavio pod pseudonimom Johanes de Silencio. Obe knjige se dopunjavaju predstavljajući događaj u literaturi i filozofiji, a kroz obe knjige se takođe provlači i problem Regine i oca.

Potom Kjerkegor piše „Filozofske mrvice“ i „Završni nenaučni postskriptum uz filozofske mrvice“. U filozofskom pogledu to su njegove najvažnije knjige. „Pojam strepnje“, naredna knjiga, sadrži psihološku interpretaciju bespredmetne strepnje, kao i njenu konfrontaciju sa dogmom prvog greha.

Tokom devet godina koje su usledile posle datuma očekivane smrti napisao je jedva tri knjige. Na samrtnoj postelji je završio pisanje „Dnevnika“, koji je imao čak 2845 strana. Ovaj najveći danski filozof poslednje dane proveo je u bolnici u kojoj je umro 11. novembra 1855. godine. Na nadgrobnom spomeniku uklesan je, u skladu sa filozofovom željom, stih iz Brorsonove crkvene pesme: „Det er en liden tid, saa har jeg vunden...“

Kjerkegorov značaj za razvitak evropske filozofije uopšte postao je vidljiv tek početkom prošlog veka, a najveći je uticaj imao na razvitak egzistencijalističke misli dvadesetih i tridesetih godina, koji se održao sve do naših dana.

Umro je u Kopenhagenu 11. novembra 1855. u 43. godini života. Sahranjen je u gradskome groblju Assistens. Uzroci njegove smrti još uvijek nisu jasni, iako mnogi tragovi upućuju na tuberkulozu.

Djela

(1841) O pojmu ironije uz stalno pozivanje na Sokrata (Om Begrebet Ironi med stadigt Hensyn til Socrates)
(1843) Ili-ili (Enten-Eller)
(1843) Dva poučna govora (To opbyggelige Taler)
(1843) Strah i drhtanje (Frygt og Bæven)
(1843) Tri poučna govora (Tre opbyggelige Taler)
(1843) Ponavljanje (Gjentagelsen)
(1843) Četiri poučna govora (Fire opbyggelige Taler)
(1844) Dva poučna govora (To opbyggelige Taler)
(1844) Tri poučna govora (Tre opbyggelige Taler)
(1844) Filozofske mrvice (Philosophiske Smuler)
(1844) Pojam straha (Begrebet Angest)
(1844) Četiri poučna govora (Fire opbyggelige Taler)
(1845) Tri govora o zamišljenim prilikama (Tre Taler ved tænkte Leiligheder)
(1845) Stadiji na životnom putu (Stadier paa Livets Vei)
(1846) Završni neznanstveni postskriptum na filozofske fragmente (Afsluttende uvidenskabelig Efterskrift)
(1846) Književni prikaz S. Kierkegaarda (En literair Anmeldelse af S. Kierkegaard)
(1847) Poučni diskursi u različitim duhovima (Opbyggelige Taler i forskjellig Aand)^{[α 1]}
(1847) Djela ljubavi (Kjerlighedens Gjerninger)
(1848) Kršćanski razgovori (Christelige Taler)
(1848) Gledište na moj rad kao autor (Synspunktet for min Forfatter-Virksomhed. En ligefrem Meddelelse, Rapport til Historien))^{[α 2]}
(1849) Bolest na smrt (Sygdommen til Døden)
(1849) Tri govora na pričesti petkom ("Ypperstepræsten" – "Tolderen" – "Synderinden", tre Taler ved Altergangen om Fredagen)
(1850) Praksa u kršćanstvu (Indøvelse i Christendom)

Bilješke

↑ Djelo koje uključuje odlomak „Čistoća srca je htjeti jedno”.
↑ Objavljeno posmrtno 1859.

Vanjske veze

(sh) Seren Kjerkegor (filozofija.org)
(en) Seren Kjerkegor

[1] Djelo koje uključuje odlomak „Čistoća srca je htjeti jedno”.

[2] Objavljeno posmrtno 1859.

[α 1]

[α 2]