Priscilijanstvo

Priscilijanstvo ili priscilijanizam je naziv za kršćansku doktrinu koja se u 4. vijeku razvila u Hispaniji, dobivši ime po njenom osnivaču Priscilijanu, biskupu od Avile. Temeljilo se na dualističkom učenju koje je korijene imalo u gnostičkim i maniheističkim piscima s Bliskog Istoka, a prema kome se u ljudskim dušama vodila stalna borba između duhovnog Kraljevstva svjetla i materijalnog Kraljevstva tame. Put prema pobjedi Svjetla je vodio kroz strogu askezu; stavivši vlastitu doktrinu ispred Biblije, priscilijanci su također odbacili starozavjetnu Knjigu Postanka. Iako je Priscilijan zbog svojih stavova navukao neprijateljstvo etablirane pravovjerne Crkve i 380. postao prva osoba koja je pogubljena kao kršćanski heretik, njegovo učenje se očuvalo i imalo bitan uticaj na duhovni život Iberijskog poluotoka u sljedećih nekoliko vijekova. Njegovom iskorjenjivanju su se tako posvetili i sv. Augustin i papa Lav I Veliki. Međutim, tek je sinod u Bragi 563. doveo do konačnog iskorjenjivanja priscilijanaca. Neki od priscilijanskih spisa, koji se pripisuju samom Priscilijanu, a za koje se smatralo da su izgubljeni, su pronađeni 1885. godine.