Operacija Ratweek – razlika između verzija
Uklonjeni sadržaj Dodani sadržaj
Red 21:
|gubici3 = nekoliko stotina do par hiljada}}
'''Operacija Nedelja pacova''' ({{jez-engl|Ratweek}}) je bila [[savezničke sile|saveznička]] operacija bombardovanja nemačkih snaga i komunikacija u okupiranoj [[Jugoslavija|Jugoslaviji]].
Operaciju Ratvik zajednički su izvele krupne snage savezničkog vazduhoplovstva i posebno dodeljene snage [[Narodnooslobodilačka vojska Jugoslavije|NOVJ]] protiv za Nemce vitalnih komunikacija u [[Jugoslavija|Jugoslaviji]] tokom prve nedelje septembra [[1944]]. Cilj operacije bio je otežavanje položaja, smanjenje borbene moći, i posebno onemogućavanje manevrisanja nemačkih snaga na [[Balkan]]u.
Red 49:
{{citat|Iz različitih izvora, sve upornije su se javljale glasine da Nemci nameravaju da se povuku sa Balkana, da prekinu i smanje svoje gubitke i da se povuku na pogodniju za odbranu liniju fronta na severu. Ukoliko se ne želi da se rat u Evropi nepotrebno produži, onda je od izuzetnog značaja da se Nemci spreče da neometano sprovedu svoju nameru. Koristivši se time što su mi general Vilson i Tito bili tako reći nadohvat ruke, odmah sam obojici izneo plan kojim bi se osiguralo da se, u slučaju povlačenja, izvuče što manje Nemaca. Ovaj plan je nazvan operacija "Retvik". Ja sam predložio da u periodu od jedne nedelje, koji treba da se poklopi što je moguće više sa očekivanim početkom nemačkog povlačenja, partizani na kopnu, a saveznici na moru i iz vazduha izvrše čitav niz pažljivo planiranih i koordiniranih napada na neprijateljeve komunikacije širom Jugoslavije.<ref name="znaci.net">Ficroj Meklejn: RAT NA BALKANU (Eastern Approaches, 1949), glava 14-Retvik: 1. Plan - http://www.znaci.net/00001/1_14.htm</ref>|[[Fitzroy MacLean|Ficroj Meklejn]]}}
Plan je osmislio britanski general [[Fitzroy MacLean]], vojni predstavnik pri [[Vrhovni štab NOVJ|Vrhovnom štabu NOVJ]]. On je predviđao istovremenu masivnu upotrebu savezničkog strateškog vazduhoplovstva i krupnih snaga [[Narodnooslobodilačka vojska Jugoslavije|NOVJ]] protiv infrastrukture, ključnih objekata i strateških pozicija na komunikacijama kroz [[Jugoslavija|Jugoslaviju]]. [[Fitzroy MacLean|Meklejn]] je svoj plan predstavio savezničkom Komandantu Sredozemlja, generalu Vilsonu, koji ga je prihvatio. Prilikom sastanaka premijera [[Winston Churchill|Čerčila]] i komandanta [[Henri Maitlend Vilson|Vilsona]] sa [[Josip Broz Tito|Titom]] u [[Italija|Italiji]] između [[6. 8.|6.]] i [[14. 8.|14. avgusta]], dobijena je i [[Josip Broz Tito|Titova]] saglasnost za ovaj plan.
{{citat|Čitava Jugoslavija je podeljena u sektore; partizanski komandant i britanski oficir pri njegovom štabu bili su odgovorni za svaki sektor i na taj način su podeljeni ciljevi. Svaki cilj, kao na primer most, vijadukt ili železnički čvor, koje je neprijatelj čvrsto držao i koje partizani ne bi mogli napasti sa mnogo izgleda na uspeh, povereni su Kraljevskom ratnom vazduhoplovstvu ili teškim bombarderima američkog ratnog vazduhoplovstva. Tamo gde su bile potrebne veće količine jačeg eksploziva ili municije, organizovano je posebno dopremanje materijala. Isto tako sačinjeni su i planovi za taktičku i strategijsku podršku iz vazdušnog prostora, u trenutku kada to bude potrebno partizanskim jedinicama.<ref name="znaci.net"/>|[[Fitzroy MacLean|Ficroj Meklejn]]}}
Red 59:
== Početak nemačke evakuacije ==
Iz dokumenata nemačkog generala transporta za Jugoistok vidi se da je operacije Ratweek izvedena tačno u vreme početka evakuacije nemačkih trupa ka severu:
* transport 4. SS policijske okl-gren. divizije počeo 21. avgusta 1944.
* transport 11. Luftwaffen-Feld divizije počeo 1. septembra 1944.
Red 86:
{{Wikisource|Izveštaj komandanta Jugoistoka od 20. septembra 1944.}}
Rušenje osovinskih komunikacija je gotovo paralisalo pregrupisavanje nemačkih snaga sa juga na sever, za suprotstavljanje Crvenoj armiji. Na primer, [[117. lovačka divizija]] je ukrcana 19.9. kod Atine u 44 voza i upućena za Beograd. Posle dvadeset dana puta, teškoća, rušenja, borbi, 8. oktobra je do Beograda stiglo samo 17 vozova, dok se masa divizije još uvek nalazila zaglavljena u oblasti Skoplje - Solun.<ref
Pored neposrednog taktičkog dobitka, mnogo je značajniji bio dalekosežni uticaj na balkansku i evropsku ratnu pozornicu. Suočen sa neophodnošću izvlačenja svojih trupa iz [[Grčka|Grčke]] i njihovog angažovanja protiv nastupajuće [[Crvena armija|Crvene armije]], nemački Komandant Jugoistoka ovako je opisao porazne efekte ove operacije i narednih dejstava na svoje snage:
Red 112:
== Teorije zavere ==
{{main|Propaganda Nedićeve vlade}}
[[Vlada narodnog spasa Milana Nedića]] je povodom bombardovanja vodila propagandu protiv zapadnih saveznika ([[Ujedinjeno Kraljevstvo|Velike Britanije]] i [[Sjedinjene Američke Države|Sjedinjenih Američkih Država]]) da bombarduju Srbiju samo da bi naneli štetu Srbima.
U Srbiji se još i danas u nekim krugovima gaji stereotip da su saveznici bombardovali Srbiju namerno, bezrazložno, da bi naneli štetu Srbima. Pritom se prenebregava činjenica da su Saveznici vodili sveobuhvatnu kampanju sistematskog uništavanja nemačkih – a ne srpskih – uporišta po celoj dubini Balkana (od Rumunije do [[Nezavisna Država Hrvatska|NDH]]).<ref>[http://pescanik.net/2009/06/saveznicko-bombardovanje-srbije/ Zoran Stokić, Savezničko bombardovanje Srbije]</ref> Bombardovanja nemačkih položaja po gradovima su vršena i u zapadnoevropskim zemljama, npr. u Francuskoj.
Red 142:
[[Kategorija:Operacije NOVJ]]
[[Kategorija:
[[Kategorija:Saveznici i Drugi svetski rat u Jugoslaviji]]
[[Kategorija:Delovanje savezničkog vazduhoplovstva u Jugoslaviji u Drugom svetskom ratu]]
| |||