5. vijek – razlika između verzija
Uklonjeni sadržaj Dodani sadržaj
Nema sažetka izmjene |
|||
Red 5:
'''5. vijek''' je razdoblje koje je trajalo od [[301]]. do [[400]]. godine. U Evropi se tradicionalno smatra dijelom početkom perioda poznatog kao [[kasna antika]], odnosno prijelazom iz [[Stari vijek|Starog]] u [[srednji vijek]].
== Pregled ==
Na istočnoj hemisferi je najvažniji događaj predstavljao nastavak slabljenja [[Rimsko Carstvo|Rimskog Carstva]], koje se odlikovalo nizom dramatičnih događaja koji će posebno teško pogoditi njegovu [[Zapadno Rimsko Carstvo|zapadnu polovicu]]. Na samom početku vijeka se ranije započeta [[Velika seoba naroda]] rezultirala [[Prelazak Rajne|slomom]] dotadašnjeg [[limes]]a na [[Rajna|Rajni]], odnosno masovnom provalom [[Germani|germanskih]] plemena u dotadašnje rimske provincije u [[Zapadna Evropa|Zapadnoj Evropi]]. Iako su novodoseljeni Germani ispočetka uglavnom formalno priznavali vlast rimskih careva, ta je institucija brzo izgubila autoritet, a na širokim područjima su Germani stvorili [[država u državi|de facto]], a do kraja vijeka i potpuno nezavisne države među kojima će svojom snagom isticati [[Vizigotsko Kraljevstvo]] na [[Iberijski poluotok|Iberijskom poluotoku]], [[Vandali|Vandalsko Kraljevstvo]] u [[Sjeverna Afrika|Sjevernoj Africi]], [[Ostrogoti|Ostrogotsko Kraljevstvo]] u [[Italija|Italiji]] i [[Franačka|Franačko Kraljevstvo]] u današnjoj sjevernoj [[Francuska|Francuskoj]]. Do godine 486. su u Zapadnoj Evropi također nestali posljednji tragovi neposredne carske vlasti, a na tim područjima se nekadašnja [[antika|antička]] kultura pod uticajem novih doseljenika počela postepeno transformirati u [[srednji vijek|srednjovjekovnu]]. Istočna polovica Rimskog Carstva se, pak, pokazala daleko otpornijom prema germanskim plemenima, ali su nju u drugoj polovici vijeka oslabile teološke nesuglasice koje će dovesti do prvih velikih [[raskol]]a u historiji [[kršćanstvo|kršćanstva]], odnosno stvaranja prema tadašnjoj carskoj vlasti neprijateljskih [[drevnoistočne crkve|drevnoistočnih crkava]]. Pred kraj vijeka je međukršćanske sporove pokušalo iskoristiti i [[Sasanidsko Carstvo]] na istoku, iako su dug period mira na zapadnim granicama okončali upadi [[Heftaliti|Heftalita]] sa istoka.
Na istoku eurazijskog kontinenta je [[Kina]] i dalje ostala podijeljena na južni dio pod [[Kinezi|kineskim]] i sjeverni dio pod ne-kineskim ([[Wu Hu]]) vladarima, ali je endemsko nasilje i nestabilnost, pogotovo izraženo na sjeveru, okončano kada je 439. država [[Sjeverni Wei]] ujedinila sjever zemlje te tako započela mnogo mirniji period [[Južne i Sjeverne dinastije|Južnih i Sjevernih dinastija]]. Ponovno otvaranje [[Put svile|Puta svile]] je omogućilo naglo širenje [[budizam|budizma]] koji je u državi Sjeverni Wei postao [[državna religija]], ali sve više uticao i na [[Južne dinastije]]. Pred sam kraj vijeka u sjevernoj Kini počinje intenzivna [[sinizacija]] dotadašnjih nekineskih vlastodržaca, a slični procesi se bilježe i u susjednoj [[Koreja|Koreji]] i [[Japan]]u čije kulture počinju postajati dijelom [[sinosfera|sinosfere]].
== Glavni događaji i razvoji ==
| |||