Historija Narodne Republike Kine – razlika između verzija
Uklonjeni sadržaj Dodani sadržaj
m Preusmjereno na Historija Kine oznaka: novo preusmjerenje |
Uklonjeno preusmjerenje na Historija Kine oznaka: uklonjeno preusmjerenje |
||
Red 1:
'''Historija Narodne Republike Kine''' se odnosi na [[historija Kina|historiju]] [[kopnena Kina|kopnene Kine]] nakon što su [[Kineska komunistička partija|komunisti]] pod vodstvom [[Mao Zedong]]a, ostvarivši [[Kineska revolucija (1949)|pobjedu]] nad [[Kuomintang|nacionalistima]] u [[Kineski građanski rat|građanskom ratu]] proglasili Narodnu Republiku Kinu čime je [[de facto]] prestala postojati dotadašnja [[Republika Kina (1912-1949)|Republika Kina]], čiji će ostaci do danas nastaviti funkcionirati na [[Tajvan]]u.
#redirect [[Historija Kine]]▼
Iako je proglašenje nove države simbolički označilo kraj građanskog rata, neprijateljstva su nastavljena i sljedeće godine kada su komunisti zauzeli [[Hainan]] i još nekoliko otoka; otada, međutim, nije bilo većih vojnih operacija, osim povremenih artiljerijskih dvoboja i pomorskih blokada, koje će uglavnom prestati do kraja 1950-ih. Neprijateljstva nikada nisu formalno okončana nikakvim sporazumom, a što je dovelo do komplicirane međunarodnopravne situacije poznate kao [[Dvije Kine]]. Tajvan se dan-danas smatra nastavljačem Republike Kine i pretendira na današnje teritorije NR Kine (i Mongolije); NR Kina ga, pak, smatra "odmetnutom provincijom", koju ima pravo vratiti pod svoju vlast, ako je potrebno, i vojnom silom. Dvije države su, međutim, kroz nekoliko decenija postigle svojevrsni ''modus vivendi'' i uspostavile ekonomsku suradnju, s time da je objema deklarativni cilj ponovno i mirno ujedinjenje.
U kopnenoj Kini je komunistička vlast na međunarodom planu dodatno konsolidirana kada je u oktobru 1950. zauzet [[Tibet]] (gdje će devet godina kasnije izbiti kratki [[Tibetanski ustanak|antikineski ustanak]]) kao i relativno uspješnom intervencijom na strani [[Sjeverna Koreja|Sjevera]] u [[korejski rat|korejskom ratu]]. Usprkos vanjskih problema, prve godine Maove vlasti su ostale zabilježene kao period stabilnosti nezabilježene od vremena opijumskog rata. Uvedene su brojne društvene reforme kojima je poboljšan položaj seljaka, ali i žena. Međutim, Mao je već 1958. pokrenuo katastrofalan program brze industrijalizacije poznat kao [[Veliki korak naprijed]], koji je, zbog potpunog zanemarivanja poljoprivredne proizvodnje doveo do slabe žetve te neminovne gladi od koje je preminulo najmanje 20,000,000 Kineza.<ref name="Pal">Dennis Tao Yang. [http://www.palgrave-journals.com/ces/journal/v50/n1/full/ces20084a.html "China's Agricultural Crisis and Famine of 1959–1961: A Survey and Comparison to Soviet Famines."] [[Palgrave MacMillan]], ''Comparatrive economic Studies'' (2008) 50, 1–29.</ref><ref name=blackbook>[[Stéphane Courtois]] (ed.), 1999: ''[[Crna knjiga komunizma|The Black Book of Communism: Crimes, Terror, Repression]]'', [[Harvard University Press]], ISBN 0-674-07608-7</ref> Maov je autoritet značajno oslabljen, a došlo je i do sukoba sa sovjetskim saveznicima, prije svega zbog nastojanja da Kina razvije vlastito [[nuklearno oružje]], što joj je uspjelo 1964, ali i ideoloških razloga, odnosno Maovog odbacivanja "revizionističkog" sovjetskog modela, pogotovo nakon [[destaljinizacija|destaljinizacije]] u SSSR-u. Mao je 1960-ih svoj autoritet nastojao poboljšati pokretanjem znamenite [[Kulturna revolucija|Kulturne revolucije]] 1966. koja je predstavljala još jednu veliku [[čistka|čistku]] "reakcionarnih" elemenata, i koja je imala teške kadrovske posljedice po Kinu. [[Kinesko-sovjetski raskol|Sukob sa Sovjetima]], koji je 1969. dvije zemlje doveo do [[Kinesko-sovjetski granični sukob|manjeg oružanog sukoba]] 1969. i straha od nuklearnog rata, je, pak, potakao politiku ''[[rapprochement]]a'' sa SAD, koja je započela sa predsjednikom [[Richard Nixon|Nixonom]] početkom 1970-ih. Dominacija radikalnih ljevičara u kineskoj vlasti je, pak, prekinuta Maovom smrću 1976. kada su na vlast došli umjereni ljevičari na čelu sa [[Hua Guofeng]]om i [[Deng Xiaoping]]om.
Deng je do 1978. uspio u borbi za vlast marginalizirati Huoa, koji je nastojao u Kini uvesti [[realni socijalizam]] sovjetskog tipa. Umjesto toga se Deng započeo program radikalnih ekonomskih reformi, koristeći kao argument kinesko tehnološko zaostajanje, koje je između ostaloga, postalo vidljivo i u [[kinesko-vijetnamski rat|kinesko-vijetnamskom ratu]] 1979. Dengov je pristup, s jedne strane, inzistirao na postepenoj ekonomskoj liberalizaciji - pa su tako u Kinu uvedeni [[slobodno tržište]] i [[kapitalizam]] - dok je, sa druge strane, zadržan autoritarni [[jednopartijski sistem]] i politička represija, zahvaljujući kojoj su se provodile i neke nepopularne reforme, poput [[politika jednog djeteta|politike jednog djeteta]] kojoj je cilj bio smanjiti budući demografski pritisak i uz njega vezane socijalne i političke tenzije. Dengove su reforme krajem 1980-ih, pak, izazvale i pokret za političke reforme među studentima, koji će eskalirati [[Tjenanmenske demonstracije 1989|Tjenanmenskim demonstracijama]] u proljeće 1989. Njihovo brutalno i krvavo gušenje je izazvalo veliki odijum prema NR Kini u međunarodnoj javnosti, ali su u samoj NR Kini Dengove reforme nastavljene sve do danas. Godine 1997. je NR Kina od Britanaca preuzela [[Hong Kong]], a od [[Portugal]]a 1999. [[Makao]]. Akumulacija bogatstva je u posljednja dva decenija NR Kinu učinila jednom od vodećih industrijskih sila svijeta. Od početka [[21. vijek]]a NR Kina se počinje sve više smatrati i političkom silom sa ambicijama da istisne [[SAD]] sa mjesta globalnog hegemona.
==Izvori==
{{izvori}}
== External links ==
* [https://www.wilsoncenter.org/program/cold-war-international-history-project Cold War International History Project: Document Collection on China in the Cold War]
* [https://www.monthlyreview.org/1105wu.htm "Rethinking ‘Capitalist Restoration’ in China"] by Yiching Wu
* [https://web.archive.org/web/20070927141140/http://www.history-of-china.org/peoples-republic-of-china.html Peoples Republic of China] by P.M. Calabrese
* [https://www.china-profile.com/history/hist_list_1.htm China Timeline: A Chronology of Key Events in China] by Gerhard K. Heilig
* [https://www.pbs.org/kqed/chinainside/ China from the Inside] – 2006 PBS documentary. KQED Public Television and Granada Television for PBS, Granada International and the BBC.
* [https://omniatlas.com/maps/eastasia/19491001/ Map of situation in East Asia at the time of declaration of the People's Republic of China (omniatlas.com)]
| |||