|
Kasnije Jenko postaje i predstavnik [[Srbija|srpskog]] romantizma, gdje daje pečat čitavom jednom razdoblju - usavršava klasičan srpski komad sa pjevanjem, podiže instrumentalnu glazbu na viši umjetnički nivo, stvara prvu srpsku [[opereta|operetu]] (''"[[Vračara]]"'' ili ''"[[Baba Hrka]]"'', praizvedena [[1882|1882.]] godine, na istu priču kao i prva rumunjska opereta, samo je radnja prebačena u vlaški kraj Srbije) i udara temelje razvoju srpske [[opera|opere]]. Umire [[25. 11.|25. studenog]] [[1914]]. u [[Ljubljana|Ljubljani]].
== Značaj Davorina Jenka za srpsku muziku i kulturu==
Rođeni Slovenac, Davorin Jenko je bio pravi jugosloven, a njegove dinamične aktivnosti ostavile su najdublje tragove u srpskoj muzičkoj kulturi u doba romantizma.Jenko je bio duhovna gromada od čoveka I 20 god pre Mokranjca udario temelje srpskoj muzici.
60-ih god 19 veka dolazi u Srbiju i preuzima Pančevačko crkveno pevačko društvo, a zatim nasleđuje Kornelija Stankovića u Beogradskom pevačkom društvu. Kad je osnovano Srpsko kraljevsko pozorište 1865 god.(današnje Narodno pozorište u Beogradu),prihvata se formiranja ansambla i vredno radi 30 god.sve moguće poslove, od okupljanja i opismenjavanja hora i solista od darovitih glumaca,komponiranja i dirigiranja.Uzima srpsko državljanstvo i za zasluge dobija orden Sv.Save .Bio je član Srpske akedemije nauka i umetnosti među prvima.
Njegove zasluge su ogromne.Pod uticajem ondašnje srpske inteligencije u čijem krugu se obreo (Nušić, Glišić, Veselinović, Skerlić , Mokranjac, Josif Marinković, Steva Todorović,Kornelije Stanković) upoznao je srpsku muziku i pod njenim uticajem počeo da piše pozorišne komade sa pevanjem,u kojima je koristio srpske muzičke motive. Oni su osvojili srpsku publiku, i postali glavni "šlageri"onog vremena. Pesme iz pozorišnog komada "Đido" na tekst Janka Veselinovića , "Moj đerdane", "Sindžirići zveče", "Milić ide strančicom","Gde ćeš biti mila Kejo", pevale su se po svim kafanama,kao i po kućama, a pevaju se i danas.Napisao je prvu srpsku operetu "Vračara", pa zatim komade "Potera" i "Pribislav i Božana".Ogroman uspeh doživeo je i komad "Seoska lola",prerađen sa mađarskog. U komadu "Markova sablja" pesnika Jovana Đorđevića, izvedenom povodom stupanja na presto Milana Obrenovića,izvedena je pesma "Bože pravde"(1872g), današnja srpska himna.
Nemoguće je ne spomenuti da je D.Jenko doveo u Beograd Augustu-Velu Nigrinovu,veliku glumicu, “srpsku Saru Bernar”,koja je nosila dramski repertoar.
Umeo je da okupi prave ljude: kod njega u orkestru je koncertmajstor bio Petar Krstić (kompozitor muzike za "Koštanu"),violončelo je svirao pesnik Anton Gustav Matoš,a na pozornici su se smenjivali poznati glumci, kojima je Jenko predavao solo pevanje. Jenko je sa Biničkim utemeljitelj srpske opere.
I na kraju, ali ne manje važno, Jenko je autor srpskih najlepših starogradskih pesama:"Ukor"( 'De si dušo, 'de si rano"), po B. Radičeviću, "Tijo noći" po J.J.Zmaju i omiljene romanse "Za tobom moje srce žudi". Jenko je tako ušao u duh srpskih pesama, da ih svi smatraju narodnim.On je genije ,koji je umeo oslušnuti srpska osećanja svoga vremena i o tome pevati onako kako su želele široke mase srpskog naroda.
I ne mogu da ne spomenem da je daleke 1968 u tadašnjem "Savremenom pozorištu" na Crvenom Krstu, na repertoaru bio "Đido" sa Petrom Božovićem (Zdravko- "Đido"), Svetlanom Bojković (Ljubica), a Petru i Milića igrali su Ljiljana Lašić i Branko Milićević, svi još studenti i prvi put na sceni, mladi i autentični.
Ulogu "ludog" Maksima igrao je i pevao maestralni komičar Miodrag Petrović-Čkalja.
Što se tiče dalje karijere i života Davorina Jenka, on se posle smrti svoje velike ljubavi Vele Nigrinove, vratio u LJubljanu i tamo umro novembra 1914, dok se u Srbiji vodila Kolubarska bitka.
Ostavio je dubok trag u srpskoj muzici, kao i Mokranjac. Obojica su umrli u isto vreme, zajedno ih i slavimo. 2014 godina je bila stogodišnjica od njihove smrti.
U Ljubljani njihovi spomenici stoje jedan pored drugog.
Gordana Kojadinović Balić, decembra 2014 god.
|
