Merkur – razlika između verzija
Uklonjeni sadržaj Dodani sadržaj
mNema sažetka izmjene |
mNema sažetka izmjene |
||
Red 19:
Prema drugoj teoriji, Merkur je nastao iz solarne maglice i u svom protostanju imao je masu dvostruko veću u odnosu na sadašnju, ali i znatno manju gustinu. Usled visokih temperatura (zbog blizine Sunca) koje su iznosile i do 10.000 [[Kelvin (jedinica)|K]],<ref name="CameronAGW1">{{cite journal | title = The partial volatilization of Mercury |last=Cameron|first = A. G. W. | journal = Icarus | volume = 64 | issue = 2|pages=285-294 |year=1985| doi = 10.1016/0019-1035(85)90091-0 | bibcode=1985Icar...64..285C }}</ref> stene na površini Merkura su se topile i isparavale. Isparenja su jedno vreme kružila oko planete formirajući tanku ''stenovitu atmosferu'' koju je s vremenom [[sunčev vetar|solarni vetar]] jednostavno oduvao iz orbite Merkura.<ref name="CameronAGW1" /><ref>{{cite journal
| title = Iron/silicate fractionation and the origin of Mercury|last=Weidenschilling|first = S. J.| journal = Icarus| volume = 35| issue = 1|pages=99-111|year=1987| doi = 10.1016/0019-1035(78)90064-7| bibcode=1978Icar...35...99W }}</ref> Svaka od ovih hipoteza je proveravana istraživanjima ''na terenu'' prevashodno zahvaljujući svemirskoj misiji
== Površinska geologija ==
Red 31:
Merkur je bio pod snažnim udarima [[kometa]] i [[asteroid]]a tokom i neposredno po formiranju, pre oko 4,6 milijardi godina, a sam proces bombardovanja (poznat i kao ''[[Lunarna kataklizma]]'') završio se pre oko 3,8 milijardi godina (nije isključeno i da se proces bombardovanja odvijao u više faza).<ref>{{cite journal|last=Strom|first = Robert|year=1979|volume=24|title=Mercury: a post-Mariner assessment| journal=Space Science Reviews|pages=3-70|bibcode = 1979SSRv...24....3S |doi = 10.1007/BF00221842 }}</ref> U tom periodu formirana je većina ogromnih kratera, a udarima je bila zahvaćena cela površina planeta.<ref name="DunneCh7"/> Zbog nepostojanja atmosfere koja bi usporila, a samim tim i ublažila te udare, površina planete je bila izložena direktnim i najrazornijim udarima.<ref>{{cite journal|last=Broadfoot|first=A. L.|coauthors=S. Kumar, M. J. S. Belton, and M. B. McElroy|title=Mercury's Atmosphere from Mariner 10: Preliminary Results|journal=Science|volume=185|issue=4146|date = 1974-07-12 |pages=166-169|doi=10.1126/science.185.4146.166|pmid=17810510|bibcode = 1974Sci...185..166B }}</ref> U vreme najaktivnije faze formiranja udarnih kratera dešavala se i intenzivna [[vulkanska erupcija|vulkanska]] aktivnost, a iz tog perioda potiču i naslage [[magma|magme]] na dnu [[Basen Kaloris|basena Kaloris]] ({{jez-lat|Planitia Caloris}}) i prostrane [[bazalt]]ne ravnice u vidu glatkih ploča.<ref>{{cite web| author=Staff| date = 5. 8. 2003.| url=http://astrogeology.usgs.gov/Projects/BrowseTheGeologicSolarSystem/MercuryBack.html| title=Mercury| publisher=U.S. Geological Survey| accessdate = 7. 4. 2008. }}</ref><ref>{{cite journal|last=Head| first=James W.| coauthors=Solomon, Sean C.| title=Tectonic Evolution of the Terrestrial Planets journal=Science|year=1981| volume=213| issue=4503 |pages=62-76| doi=10.1126/science.213.4503.62| pmid=17741171 |bibcode = 1981Sci...213...62H }}</ref>
Na osnovu snimaka površine Merkura koje je u oktobru [[2008]]. napravila sonda
=== Udarni krateri i baseni ===
[[Datoteka:Caloris Basin comparison.jpg|mini|d|250p|Prvobitna (žuto) i najnovija (plavo) dimenzija [[Basen Kaloris|basena Kaloris]]. Desno deo je snimila sonda [[Mariner 10]], a levi
Cela površina Merkura izbrazdana je brojnim [[udarni krater|krater]]ima nastalim udarima mateora, čije dimenzije i oblici variraju od relativno malih pojedinačnih „zdelastih“ udubljenja, pa sve do složenih udarnih basena čiji prečnici prelaze više stotina kilometara.{{napomena|Udarnim kraterom se smatra svako udubljenje čiji prečnik je manji od 250 km, dok se geomorfološki objekti veći od 250 km smatraju udarnim basenima.<ref>Astrogeology projects - [http://astrogeology.usgs.gov/Projects/PlanetaryMapping/DIGGEOL/mercury/h7/h7.pdf Planetary mapping of Mercury]</ref> }} Ovi površinski oblici reljefa prisutni su na površini Merkura u raznim fazama svoje evolucije, počev od relativno mladih pa do gotovo u celosti erodiranih. U odnosu na slične kratere na Mesecu, krateri na Merkuru se razlikuju po količini izbačenog materijala iz kratera prilikom udara, a koja je znatno manja, što je posledica mnogo jače površinske gravitacije Merkura.<ref name="Spudis01">{{cite journal| first=P. D. |last=Spudis| title=The Geological History of Mercury| journal=Workshop on Mercury: Space Environment, Surface, and Interior, Chicago|year=2001|pages=100 | bibcode=2001mses.conf..100S }}</ref> Prema pravilima [[Međunarodna astronomska unija|Međunarodne astronomske unije]] svaki novootkriveni krater dobija ime po nekoj od poznatih ličnosti iz sveta umetnosti (osoba mora biti međunarodno poznata najmanje 50 godina, odnosno da je preminula najmanje tri godine pre otkrivanja kratera).<ref>Ritzel, Rebecca (20 December 2012). [http://www.washingtonpost.com/entertainment/theater_dance/ballet-isnt-rocket-science-but-the-twoarentmutually-exclusive-either/2012/12/20/83fae9d6-3e2b-11e2-ae43-cf491b837f7b_story.html "Ballet isn't rocket science, but the two aren't mutually exclusive, either".] Washington Post (Washington DC, United States).</ref>
Red 53:
== Fizičke karakteristike površine i egzosfera ==
[[Datoteka:Ca and Mg tail of Mercury (PIA12366).jpg|mini|l|300p|Emisija
Površinske temperature na najekstremnijim tačkama na Merkuru (0°
Iako su dnevne temperature na površini Merkura izuzetno visoke, na osnovu snimaka sa sondi utvrđeno je postojanje [[led|smrznute]] [[voda|vode]]. Led se nalazi u dubokim kraterima na polovima koji nikada nisu pod direktnim udarima sunčevog sjaja, i gde temperature uglavnom ostaju ispod 102 K, što je znatno niže od globalnog proseka (čija vrednost iznosi oko 440 K).<ref>{{cite journal| last1=Ingersoll |first1=Andrew P. | last2=Svitek |first2 = Tomas| last3=Murray | first3 = Bruce C.| title=Stability of polar frosts in spherical bowl-shaped craters on the moon, Mercury, and Mars| journal=Icarus | volume=100 | issue=1 |pages=40-47|year=1992| bibcode=1992Icar..100...40I| doi=10.1016/0019-1035(92)90016-Z }}</ref> Moguće postojanje leda utvrdili su i radari na površini Zemlje (opservatorije [[Goldstoun (opservatorija)|Goldstoun]] u [[kalifornija|Kaliforniji]] i
[[Datoteka:Merc fig2sm.jpg|d|mini|250p|Radarski snimak severnog pola na Merkuru]]
[[Datoteka:North pole of Mercury -- NASA.jpg|mini|d|250p|Najveći krater na severnom polu na kojem je [[NASA]] utvrdila moguće postojanje vodenog leda.]]
Veruje se da u ledenim oblastima postoje zalihe leda od oko 10<sup>14</sup>–10<sup>15</sup> kg,<ref name="Zahnle1">{{cite journal| last1=Rawlins |first1=K| last2=Moses |first2=J. I. | last3=Zahnle | first3=K.J.| title=Exogenic Sources of Water for Mercury's Polar Ice| journal=Bulletin of the American Astronomical Society|year=1995|volume=27 | bibcode=1995DPS....27.2112R|pages=1117-}}</ref> i da je led po površini prekriven tankim slojem [[regolit]]a koji inhibira njegovu direktnu [[sublimacija (fizika)|sublimaciju]].<ref>{{cite journal| last1=Harmon | first1 = J. K. | last2=Perillat | first2=P. J. | last3=Slade |first3=M. A.| title=High-Resolution Radar Imaging of Mercury's North Pole| journal=Icarus | volume=149 | issue=1 |pages=1-15|year=2001| doi=10.1006/icar.2000.6544 | bibcode=2001Icar..149....1H }}</ref> Za poređenje, zalihe leda na južnoj polarnoj kapi na [[Mars]]u iznose oko 10<sup>16</sup> kg, dok na [[Antarktik]]u te iste zalihe iznose
Merkur ima veoma malu masu i dosta visoke temperature, te njegova gravitacija nije u stanju da na duži vremenski period zadrži značajniji atmosferski sloj oko planete. Merkur ima veoma slabu i nestabilnu [[egzosfera|egzosferu]] sa kombinovanim nivoom pritiska od oko 10<sup>-14</sup> [[bar (jedinica)|bara]] (1 [[paskal (jedinica)|
}}</ref><ref>{{cite news| publisher=University of Michigan | date = 30. 6. 2008.| title=Instrument Shows What Planet Mercury Is Made Of| url=http://newswise.com/articles/view/542209/| accessdate = 18. 5. 2009. }}</ref> Postojanje atmosfere na Merkuru bilo je predmet diskusija među astrofizičarima sve do [[1974]]. kada je sonda Mariner 10 utvrdila postojanje jedino slabog pojasa egzosfere.
Red 75:
[[Datoteka:Mercury Magnetic Field NASA.jpg|mini|d|300p|Grafički prikaz relativne jačine magnetnog polja Merkura.]]
Iako je Merkur planeta relativno malih dimenzija i veoma spore rotacije (od 59 dana), njegovo [[magnetsko polje|magnetno polje]] je dosta značajno i ima globalni karakter. Prema podacima sa sonde [[Mariner 10]], magnetno polje Merkura ima jačinu od tek 1,1% jačine magnetnog polja Zemlje. Najveće vrednosti ima na ekvatoru i one iznose oko 300 [[tesla (jedinica)|
| publisher=NASA | accessdate = 7. 4. 2008. }}</ref> Merenjima iz sondi utvrđeno je da su i snaga i obim magnetnog polja Merkura stabilni i postojani.<ref name="qq" />
Red 84:
Magnetno polje Merkura je ipak dovoljno jako da deflektuje solarne vetrove oko planete, i na taj način formira pojas [[magnetosfera|magnetosfere]], koja je u stanju da zadržava plazmu iz solarnih vetrova. Upravo zbog ovog svojstva magnetosfere na površini Merkura vladaju uslovi svemirske klime.<ref name="qq" /> Prisustvo ovih niskoenergetskih plazmičnih elemenata utvrđeno je na tamnom delu magnetosfernog polja.
Sonda
Ovakav proces međusobnog povezivanja interplanetarnih i planetarnih magnetnih polja poznat je kao ''[[magnetna rekonekcija]]'' i veoma je česta pojava u fizici svemira. Takođe se javlja i u magnetnom polju Zemlje (formirajući takođe magnetna tornada). Međutim, stepen magnetne rekonekcije u magnetosferi Merkura je i do deset puta viši nego što je to slučaj sa magnetosferom Zemlje (prema podacima sa sonde
== Rotacija i revolucija ==
Red 104:
U odnosu na ravan [[ekliptika|ekliptike]] merkurova orbita je nageta pod uglom od 7 stepeni. To znači da je gledano sa [[zemlja|Zemlje]], Merkur u tranzitu preko površine sunčevog diska na horizontu svakih 7 godina, odnosno onda kada se Merkur pri prelasku preko ravni ekliptike nalazi između Sunca i Zemlje.<ref>{{cite web|last=Espenak| first=Fred | date = 21. 4. 2005.| url=http://eclipse.gsfc.nasa.gov/transit/catalog/MercuryCatalog.html| title=Transits of Mercury| publisher=NASA/Goddard Space Flight Center| accessdate = 20. 5. 2008. }}</ref>
[[Nagib ose rotacije]] (aksijalna ravan) Merkura ima vrednost približno 0,<ref name="Cosmic1">
Gledano sa određenih tačaka sa površine Merkura, hipotetički posmatrač bi samo u toku jednog merkurijanskog dana bio u mogućnosti da tri puta vidi kulminaciju Sunca na horizontu i njegov pad (bez zalaska). To se događa zbog promena orbitalne brzine, prema [[Keplerovi zakoni|2. Keplerovom zakonu]]. Četiri dana pre [[perihel]]a (koji se u slučaju Merkura naziva perihelion) orbitalna brzina prestiže brzinu rotacije i Sunce se počinje da se prividno giba unazad. Četiri dana nakon perihela orbitalna brzina se dovoljno smanji, tako da se Sunce nastavlja da se normalno giba.<ref name="strom" /> Kako je amplituda retrogradnog kretanja mala, stiče se prividan utisak da je Sunce gotovo fiksirano u zenitu i da tada ima najveći sjaj (što je i normalno jer je tada planeta u perihelu). Ovakav situacija dešava se na dve tačke na ekvatoru (međusobno udaljene 180° [[geografska dužina|geografske dužine]]) u dva različita perioda merkurijanske godine. Te dve tačke su zbog produženog izlaganja Suncu tokom njegove kulminacije ujedno i dve najtoplije tačke na površini Merkura. Nasuprot ovim, postoje još dve tačke na ekvatoru, udaljene po 90° geografske dužine od njih, iznad kojih je Sunce u zenitu samo onda kada je Merkur u afelu. Tada je kretanje Sunca iznad horizonta najbrže i te tačke dobijaju najmanje sunčeve toplote.
Red 110:
[[Datoteka:Mercury's orbital resonance.svg|mini|l|250p|Tokom jedne revolucije Merkur se oko svoje ose okrene tek 1,5 puta.]]
Merkurove [[konjunkcija (astronomija)|konjunkcije]] u odnosu na Zemlju u proseku se ponavljaju svakih 116 zemaljskih dana,<ref name="nssdcMercury" /> ali se taj interval menja od 105 do 129 dana zbog velikog stepena ekscentriciteta orbite. Najmanja udaljenost između Merkura i Zemlje je 77,3 miliona km, a to rastojanje neće biti manje od 80 miliona kilometara sve do 28.622 zemaljske godine.<ref name="nssdcMercury" /> Sledeće najbliže rastojanje u odnosu na Zemlju, Merkur će ostvariti 2679. godine i tada će biti na rastojanju od 82,1 milion kilometara, odnosno na 82 miliona kilometara udaljenosti će biti 4487. godine.<ref>Proračuni o rastojanju između Zemlje i Merkura urađeni su na osnovu: <br /> 1. [http://chemistry.unina.it/~alvitagl/solex/
Merkur veoma sporo rotira oko sopstvene ose. Dugo vremena se smatralo da je zbog plimnih sila sinhronizovan sa Suncem, odnosno da je potrebno isto vreme i za revoluciju i za rotaciju, pri čemu bi uvek bio okrenut ka Suncu istom stranom, baš kao što je uvek ista strana [[Mesec]]a okrenuta ka Zemlji ([[rezonancija (fizika)|rezonancija]] 1:1[[Rezonancija (fizika)|rezonancija]] 1:1). Međutim, tek su [[radar]]ska osmatranja iz [[1965]]. godine pokazala da je u rezonanciji 3:2. Okrene se tri puta oko svoje ose za vreme dva obilaska oko Sunca. Ova rezonancija je stabilna zahvaljujući velikoj ekscentričnosti Merkurove putanje, što posebno dolazi do izražaja u fazi perihela kada su solarne plimske sile najintenzivnije.<ref>{{cite journal|last=Liu| first=Han-Shou | coauthors=O'Keefe, John A.| title=Theory of Rotation for the Planet Mercury| journal=Science |year=1965| volume=150| issue=3704 |pages=1717| doi=10.1126/science.150.3704.1717| pmid=17768871 |bibcode = 1965Sci...150.1717L }}</ref> Do prvobitnog, pogrešnog zaključka astronomi su došli posmatrajući ga uvek u najpovoljnijoj tački putanje, gde je uvek pokazivao istu stranu. Razlog tome je što se uvek u istoj tački svoje 3:2 rezonancije nalazi u najpovoljnijem položaju za posmatranje sa Zemlje. To znači da je jedan rotacioni period Merkura jednak polovini njegovog sinodičkog perioda u odnosu na Zemlju. Upravo zbog te rezonancije od 3:2, jedan solarni dan na Merkuru (vreme koje protekne između dva prolaska gama tačke kroz nebeski/mesni meridijan) traje oko 176 zemaljskih dana.<ref name="strom" /> [[Zvezdano vreme|Siderički dan]] (period rotacije) traje 58,7 zemaljskih dana.<ref name="strom" />
Red 119:
=== Odstupanja u perihelu ===
[[Datoteka:Planet Elongation.jpg|mini|l|250|[[Elongacija]] je ugao između planeta i Sunca posmatrano u odnosu na Zemlju kao referentnu tačku. Grafički prikaz elongacija Venere i Merkura.]]
Godine 1859. [[francuska|francuski]] [[matematika|matematičar]] i [[astronomija|astronom]] [[Urbain Le Verrier|Irben Levirje]] ustanovio je da spora [[precesija|precesiju]] merkurove orbite oko Sunca nije objašnjiva pomoću [[Isak Njutn|Njutnovih]] pravila [[klasična mehanika|klasične mehanike]], odnosno nije posledica perturbacija tada poznatih planeta. Levirje je tada izneo teoriju o postojanju još jednog nebeskog tela (ili više njih manjih dimenzija) u području između Merkura i Sunca koji su prouzrokovali te perturberacije.<ref>
Apsidna precesija Merkura ima vrednost od 5.600 [[lučni minut|lučnih sekundi]] (1,5556°), u odnosu na jedan vek na Zemlji, ili 574,10±0,65 lučnih sekundi po jednom zemaljskom veku.<ref name="Clemence">{{cite journal| first=G. M. |last=Clemence| title=The Relativity Effect in Planetary Motions| journal=Reviews of Modern Physics | volume=19| issue=4 |pages=361-364 |year=1947| doi=10.1103/RevModPhys.19.361 | bibcode=1947RvMP...19..361C}}</ref> Prema pravilima klasične mehanike ta odstupanja su preračunata na 1,5436°. Pojavom [[Albert Ajnštajn|Ajnštajnove]] ''[[Opšta teorija relativnosti|Opšte teorije relativnosti]]'' pronađeno je objašnjenje za ova mala odstupanja. Na osnovu OTR-a utvrđeno je da su ta odstupanja svega 42,98 lučnih sekundi na svakih 100 godina. Slična odstupanja zabeležena su i kod drugih planeta — Venera 8,62; Zemlja 3,84; [[Mars]] 1,35 i [[asteroid]] [[1566 Ikar]] sa 10,05 lučnih sekundi.<ref>{{cite journal|last=Gilvarry| first=J. J.| title=Relativity Precession of the Asteroid Icarus| journal=Physical Review|year=1953| volume=89 | issue=5 |pages=1046| doi=10.1103/PhysRev.89.1046|bibcode = 1953PhRv...89.1046G }}</ref><ref>{{cite web| author=| url=http://www.mathpages.com/rr/s6-02/6-02.htm| title=6.2 Anomalous Precession| work=Reflections on Relativity| publisher=MathPages | accessdate = 22. 5. 2008. }}</ref>
Red 137:
=== Merkur u drevnoj astronomiji ===
[[Datoteka:Mercury-bonatti.png|mini|d|250p|Simbolika Merkura u [[Gvido Bonati|Bonatijevoj]]
Najstariji zapisani podaci o Merkuru pronađeni su na glinenim pločicama [[Mul. Apin]] i veruje se da su nastali u drevnoj [[asirsko kraljevstvo|Asiriji]] negde u 14. veku pre nove ere.<ref>{{cite journal | title=The Latitude and Epoch for the Origin of the Astronomical Lore in Mul.Apin | first=Bradley E. |last=Schaefer| journal=American Astronomical Society Meeting 210, #42.05 |year=2007| volume=38 | bibcode=2007AAS...210.4205S |pages=157 | publisher=American Astronomical Society }}</ref> Planeta Merkur je na tim pločicama označavana [[klinasto pismo|piktogramom]] koji je transkribovan kao
[[Hesiod]]ovi savremenici u [[antička Grčka|antičkoj Grčkoj]] su ovu planetu poznavali pod imenima ''
| first=Eugène Michel |last=Antoniadi| coauthors=Translated from French by Moore, Patrick|year=1974| title=The Planet Mercury| publisher=Keith Reid Ltd | location=Shaldon, Devon|pages=9–11
|id=ISBN 0-904094-02-2 }}</ref> Astronomski simbol Merkura je stilizovana verzija Hermesovog [[kaducej]]a ☿.{{sfn|Duncan|1946|pp=125}}
Red 151:
U [[istorija Kine|drevnoj Kini]] planeta Merkur je bila poznata pod imenom ''Čeng Sing'' ({{jez-kin|辰星}}) ili u približnom prevodu kao „jednosatna zvezda“ i u astronomskom smislu izjednačavao se geografskim pravcem severa i fazom vode u filozofiji pet elemenata vusinga.<ref>{{Cite book| first=David H. |last=Kelley| coauthors=Milone, E. F.; Aveni, Anthony F. |year=2004| title=Exploring Ancient Skies: An Encyclopedic Survey of Archaeoastronomy| publisher=Birkhäuser |id=ISBN 0-387-95310-8}}</ref> I danas u Kini, Koreji, Japanu i Vijetnamu planeta Merkur ima značenje „vodene planete“, što je u skladu sa drevnom filozofijom.<ref name="Groot1912">{{Cite book|author=Jan Jakob Maria Groot|title=Religion in China: universism, a key to the study of Taoism and Confucianism|url=http://books.google.com/books?id=eO6PElQxYrUC|year=1912|publisher=G.P. Putnam}}</ref><ref name="Hulbert1906">{{Cite book|author=Homer Bezaleel Hulbert|title=The Passing of Korea|url=http://books.google.com/books?id=QMsNAAAAIAAJ|year=1906|publisher=Doubleday, Page|pages=426 –}}</ref> U [[hinduizam|Hinduizmu]] Merkur se izjednačava sa božanstvom Budha, zaštitnikom trgovine i trgovaca kojem je posvećena svaka sreda.<ref>{{Cite book| first=R.M. |last=Pujari| coauthors=Kolhe, Pradeep; Kumar, N. R. |year=2006| title=Pride of India: A Glimpse Into India's Scientific Heritage| publisher=Samskrita Bharati |id=ISBN 81-87276-27-4}}</ref> U germanskoj mitologiji izjednačavao se sa božanstvom [[Odin]]om (ili Vodenom).<ref>{{Cite book| first=Michael E. |last=Bakich|year=2000| title=The Cambridge Planetary Handbook| publisher=Cambridge University Press|id=ISBN 0-521-63280-3 }}</ref> U [[civilizacija Maja|majanskoj civilizaciji]] Merkur je predstavljan u liku 4 sove koje su bile glasnice zagrobnog sveta.<ref>{{Cite book|last=Milbrath|first=Susan|year=1999| title=Star Gods of the Maya: Astronomy in Art, Folklore and Calendars| publisher=University of Texas Press|id=ISBN 0-292-75226-1}}</ref>
Drevna konekcija Merkura sa trećim danom u nedelji, sredom i danas je vidljiva u imenima za taj dan u mnogim savremenim romanskim jezicima — [[francuski jezik|francuski]] ''
U drevnim indijskim astronomskim spisima [[Surja Sidanta]] iz [[5. vek]]a postoji i astronomski spis u kom se nalaze izračunate i dimenzije tada poznatih planeta, i gde je vrednost prečnika Merkura 4.841 km, što je za svega 41 km (greška manje od 1%) manje od stvarnog dijametra (4.880 km).<ref>Richard Thompson (1997), [http://www.scientificexploration.org/journal/jse_11_2_thompson.pdf "Planetary Diameters in the Surya-Siddhanta"], Journal of Scientific Exploration 11 (2): 193–200 [196]</ref>
Red 170:
U junu [[1962]]. tim [[savez Sovjetskih Socijalističkih Republika|sovjetskih]] naučnika sa Instituta za radio inžinjering i elektroniku predvođen [[Vladimir Koteljnikov|Vladimirom Koteljnikovim]] uspeo je da uhvati prvi radarski eho sa Merkura, čime je počela nova — radarska faza u istoriji proučavanja ove planete.<ref>{{cite journal
|first=J. V. |last=Evans| coauthors=Brockelman, R. A.; Henry, J. C.; Hyde, G. M.; Kraft, L. G.; Reid, W. A.; Smith, W. W.| title=Radio Echo Observations of Venus and Mercury at 23 cm Wavelength|year=1965| journal=Astronomical Journal | volume=70| bibcode=1965AJ.....70..486E|pages=487–500| doi=10.1086/109772 }}</ref>{{sfn|Moore|2000|pp=483}}<ref>{{Cite book|last=Butrica|title=To See the Unseen: A History of Planetary Radar Astronomy| url=http://history.nasa.gov/SP-4218/sp4218.htm| first=Andrew J. | publisher=[[NASA]] History Office, Washington D.C.|year=1996| chapter=Chapter 5| chapterurl=http://history.nasa.gov/SP-4218/ch5.htm|id=ISBN 0-16-048578-9}}</ref> Tri godine kasnije je američki tim istraživača uz pomoć 300 metara širokog [[radio-teleskop|radio teleskopa]] [[aresibo (teleskop)|Aresibo]] utvrdio je rotacioni period Merkura od 59 dana.<ref>{{cite journal|last=Pettengill| first=G. H. |coauthors=Dyce, R. B.| title=A Radar Determination of the Rotation of the Planet Mercury| journal=[[Nature (journal)|Nature]] | volume=206| issue=1240 |year=1965|doi=10.1038/2061240a0 |bibcode = 1965Natur.206Q1240P |pages=451–2}}</ref><ref>[http://scienceworld.wolfram.com/astronomy/Mercury.html
Italijanski astronom [[Đuzepe Kolombo]] prvi je utvrdio odnos između rotacije i revolucije Merkura u rezonanciji 3:2,<ref>{{cite journal|last=Colombo| first=G. | title=Rotational Period of the Planet Mercury| journal=Nature | volume=208| issue=5010 |pages=575 |year=1965| doi = 10.1038/208575a0 | bibcode=1965Natur.208..575C }}</ref> što je praktično potvrdila i sonda [[Mariner 10]], čime su dokazane i Skjaparelijeve i Antonijadisove tvrdnje.<ref>{{cite web|year=1976| author=Davies, Merton E. et al.| url=http://history.nasa.gov/SP-423/mariner.htm| title=Mariner 10 Mission and Spacecraft| work=SP-423 Atlas of Mercury| publisher=NASA JPL | accessdate = 7. 4. 2008. }}</ref>
Red 183:
Istraživanje Merkura putem slanja svemirskih sondi u pravcu orbite ove planete predstavlja veliki tehnički izazov za inženjere, kako zbog blizine Suncu, tako i zbog velike orbitalne brzine od čak 48 km/sek, što je mnogo brže od orbitalne brzine Zemlje (30 km/sek). Tokom putovanja ka orbiti Merkura svaka od sondi mora da se tokom puta od preko 91 milion kilometara bori i sa snažnim [[gravitacija|gravitacionim]] silama Sunca koje sa svakim pređenim kilometrom ka Merkuru postaju sve intenzivnije. Svaka od letelica mora konstantno da povećava brzinu (Δv) da bi uspešno prešla iz jedne u drugu orbitu ([[Hohmanov transfer orbita]]).<ref name="DunneCh4">{{cite book|title=The Voyage of Mariner 10 – Mission to Venus and Mercury|author=Dunne, J. A. and Burgess, E.|chapterurl=http://history.nasa.gov/SP-424/ch4.htm|publisher=NASA History Office|year=1978|chapter=Chapter Four|url=http://history.nasa.gov/SP-424/|accessdate = 28. 5. 2008.}}</ref>
[[Potencijalna energija]] oslobođena pomeranjem na dole sunčeve potencijalne jame prelazi u [[kinetička energija|kinetičku energiju]] što zahteva novo veliko ubrzanje delta-ni. Da bi letelica bezbedno ušla u orbitu Merkura potrebno je da u potpunosti koristi [[mlazni motor#raketni motor|raketne motore]]. [[Aerokočenje]] je neupotrebljivo zbog nepostojanja značajnije atmosfere. Za eventualno putovanje na Merkur potrebno je znatno više raketnog goriva nego što bi hipotetičkoj letelici trebalo da ostvari [[druga kosmička brzina|brzinu oslobađanja]] iz celog Sunčevog sistema (Merkur ima vrednosti druge kosmičke brzine od 4,3 km/sek). Samim tim ekspedicije ka Merkuru su veoma skupe i do sada su izvršene samo dve:<ref name="JPLprofile1">{{cite web|url=http://solarsystem.jpl.nasa.gov/planets/profile.cfm?Object=Mercury&Display=OverviewLong|title=Mercury|publisher=NASA Jet Propulsion Laboratory|date = 5. 5. 2008. |accessdate = 29. 5. 2008. }}</ref> [[Mariner 10]] u periodu 1974/75. i
Jeftinija alternativa motorima sa raketnim gorivom je verzija letelica sa [[solarna jedrilica|solarnim jedrima]] koje bi tokom leta koristile energiju sunčevog zračenja.<ref>{{cite journal|last=Leipold| first=M.| coauthors=Seboldt, W.; Lingner, S.; Borg, E.; Herrmann, A.; Pabsch, A.; Wagner, O.; Bruckner, J.| title=Mercury sun-synchronous polar orbiter with a solar sail|year=1996| journal=Acta Astronautica| volume=39 |issue=1 |pages=143–151 | doi=10.1016/S0094-5765(96)00131-2 }}</ref>
Red 206:
Svega 8 dana po okončanju poslednjeg planiranog preleta 24. marta 1975. godine nestalo je goriva koje je pokretalo letelicu i bilo je nemoguće održavati letelicu u precizno definisanoj orbiti, te je u tom trenutku letelici poslata komanda da isključi svoj signal i prestane sa slanjem podataka ka Zemlji.<ref name="DunneCh8">{{cite book|title=The Voyage of Mariner 10 – Mission to Venus and Mercury|author=Dunne, J. A. and Burgess, E.|chapterurl=http://history.nasa.gov/SP-424/ch8.htm|publisher=NASA History Office|year=1978|chapter=Chapter Eight|url=http://history.nasa.gov/SP-424/}}</ref> Pretpostavlja se da je sonda Mariner 10 ostala u orbiti oko Sunca i da svakih nekoliko meseci prolazi u blizini Merkura. Pretpostavlja se i da je većina uređaja na njoj uništena usled delovanja sunčevog zračenja.<ref>{{cite web| date = 2. 4. 2008. |last=Grayzeck|first=Ed| url=http://nssdc.gsfc.nasa.gov/nmc/spacecraftDisplay.do?id=1973-085A| title=Mariner 10 | work=NSSDC Master Catalog| publisher=NASA | accessdate = 7. 4. 2008. }}</ref>
==== Sonda
Druga istraživačka sonda ka Merkuru pod imenom ''
Osnovni zadatak misije je da iz orbite Merkura vrši snimanja i merenja fizičkih i hemijskih karakteristika planete u 6 osnovnih zadataka: proučavanje geološke istorije planete i uzroke visoke gustine, strukture jezgra, poreklo magnetnog polja, postojanje vodenog leda na polovima i karakteristike egzosfere (prevashodno se bazirajući na njen nastanak).<ref name='Objectives1'>{{cite web | url = http://nssdc.gsfc.nasa.gov/nmc/spacecraftDisplay.do?id=2004-030A | title = MESSENGER - Mission description | accessdate = 8. 7. 2013. | publisher = NASA}}</ref><ref>{{cite web | url = http://discovery.nasa.gov/messenger.cfml | title = Discovery Program: MESSENGER | accessdate = 8. 7. 2013. | publisher = NASA}}</ref> Sonda je opremljena moćnim [[spektrometar|spektrometrima]] čiji je cilj detaljnije proučavanje sastava i gustine kore, te [[magnetometar|magnetometrima]] koji precizno mere brzine naelektrisanih čestica u magnetnom polju. Kamere visoke rezolucije omogućile su detaljno snimanje površine planete.<ref name="MSGRgrayzeck" />
Red 213:
Nakon lansiranja sonda je oko godinu dana provela u orbiti oko [[zemlja|Zemlje]] koju je konačno napustila [[12. decembar|12. decembra]] [[2005]]. godine zaputivši se u pravcu Venerine orbite.<ref>{{cite press release | date = 2005-12-12 | url=http://www.spaceref.com/news/viewsr.html?pid=18956 | title=MESSENGER Engine Burn Puts Spacecraft on Track for Venus | publisher=Johns Hopkins University | accessdate = 2009-05-01 }}</ref> Boravak u zemljinoj orbiti iskorišćen je ujedno i za testiranje mernih uređaja na sondi i za probna snimanja.<ref name="MGREarthFlyby">{{cite press release| publisher=NASA/APL| date = 2005-08-26 | title=MESSENGER Status Report| url=http://messenger.jhuapl.edu/news_room/2005/status_report_08_26_05.html| accessdate = 2011-03-17}}</ref> U orbitu oko Venere sonda je ušla u oktobru 2006. godine, a tokom juna 2007. napravila je drugi prelet oko ove planete, da bi potom krenula ka orbiti Merkura.<ref>{{cite web|year=2005|url = http://www.spaceref.com/news/viewsr.html?pid=18956| title = MESSENGER Engine Burn Puts Spacecraft on Track for Venus|publisher = SpaceRef.com | accessdate = 2006-03-02 }}</ref> U Merkurovu orbitu sonda je prvi put ušla 14. januara 2008. (a potom i 6. oktobra iste godine i 29. septembra 2009. godine koristeći [[gravitacioni manevar]]).<ref name="MessCountdown">{{cite web|url=http://messenger.jhuapl.edu/gallery/sciencePhotos/image.php?gallery_id=2&image_id=115|title=Countdown to MESSENGER's Closest Approach with Mercury|date = 14. 1. 2008. | publisher=Johns Hopkins University Applied Physics Laboratory |accessdate = 30. 5. 2008. }}</ref><ref>{{cite web | title=MESSENGER Gains Critical Gravity Assist for Mercury Orbital Observation| url=http://messenger.jhuapl.edu/news_room/details.php?id=136| date = 30. 9. 2009. | publisher=MESSENGER Mission News| accessdate = 30. 9. 2009. }}</ref> Potom je sonda započela jednogodišnje orbitalno snimanje površine planete koje je započelo [[18. mart]]a [[2011]]. godine, a prvi snimci površine planete napravljeni su već [[29. mart]]a.<ref name="MessCountdown" /> Prva faza snimanja završena je do sredine marta 2012. prikupljanjem oko 100.000 snimaka.<ref name="jhuap14" /> Konačno snimanje celokupne površine planete okončano je tokom marta [[2013]].<ref name=ExMissionCompleted2013>{{cite web|url=http://messenger.jhuapl.edu/news_room/details.php?id=237|title=MESSENGER Completes Its First Extended Mission at Mercury|publisher=JHU – APL|date = 18. 3. 2013.|accessdate = 8. 7. 2013.}}</ref> Planirano je da sledeća istraživačka misija bude okončana do marta [[2015]]. godine.<ref name=200,000ImagesSurpassed>{{cite web|url=http://messenger.jhuapl.edu/news_room/details.php?id=251|title=MESSENGER Surpasses 200,000 Orbital Images of Mercury|publisher=JHU – APL|date = 6. 2. 2014.|accessdate = 14. 4. 2014.}}</ref>
Tokom boravka u orbiti oko Merkura, merni instrumenti sonde ''
<center>
Red 225:
</center>
==== ''Misija
Planirano je da misija sadrži dva satelita koji će biti zajednički lansirani ka orbiti oko Merkura (planetarni orbiter i magnetosferni orbiter) sa osnovnim zadacima u proučavanju magnetnog polja i magnetosfere Merkura, te površine i unutrašnje građe.<ref name="ESAColumboGoAhead">{{cite web| title=ESA gives go-ahead to build BepiColombo| date = 26. 2. 2007. | publisher=European Space Agency| url=http://www.esa.int/esaSC/SEMC8XBE8YE_index_0.html| accessdate = 29. 5. 2008. }}</ref> Letelica bi po lansiranju trebala da izvrši jedan prolazak pored Zemlje, dva pored Venere i čak pet pored Merkura, pre nego što konačno uđe u orbitu oko ove planete početkom januara 2024. godine.<ref>{{cite web| title=MISSION OPERATIONS - GETTING TO MERCURY| publisher=European Space Agency | url=http://sci.esa.int/bepicolombo/48871-getting-to-mercury/| date=6. 12. 2013. | accessdate=15. 4. 2014. }}</ref> Po ulasku u orbitu planirano je odvajanje dva pomenuta satelita i početak njihovih separatnih istraživanja. Istraživanja u orbiti oko Merkura trebala bi da traju najmanje godinu dana (365 zemaljskih dana).<ref>{{cite web| title=Objectives | publisher=European Space Agency | url=http://sci.esa.int/science-e/www/object/index.cfm?fobjectid=31350| date = 21. 2. 2006. | accessdate = 29. 5. 2008. }}</ref>
Red 271:
{{Commonscat|Mercury (planet)}}
* [http://history.nasa.gov/SP-423/sp423.htm Atlas Merkura -
* [http://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/factsheet/mercuryfact.html Činjenice o Merkuru -
* [http://www.esa.int/export/esaSC/120391_index_0_m.html 'BepiColombo', ESA misija Merkur]
* [http://messenger.jhuapl.edu/
* [http://www.solarviews.com/eng/mercury.htm SolarViews.com - Merkur]
* [http://lenta.ru/news/2009/11/04/mercury Lenta.ru – Objavljeni novi snimci Merkura]
| |||