Pentarhija

Pentarhija (grč. πεντε + αρχη, pet poglavara) je izraz koji označava redosled pet patrijarhata u drevnoj Crkvi: Rim, Carigrad, Aleksandrija, Antiohija i Jerusalim. Taj poredak bio je utanačen 36. kanonom Šestog Vaseljenskog Sabora (680.), kojim se potvrđuje 3. kanon Drugog Vaseljenskog Sabora (381.) i 28. kanon Četvrtog Vaseljenskog Sabora (451.): "Obnovivši uredbe koje su dali sto i pedeset Svetih Otaca koji su se sabrali u Bogom čuvanom carskom gradu (Konstantinopolju), i šest stotina i trideset, koji su se sabrali u Halkidonu, mi proglašavamo da presto Konstantinopolja uživa ravno prvenstvo sa prestolom drevnoga Rima, a u crkvenim pitanjima da bude čestvovan kao i ovaj, budući drugi posle prethodnoga, posle koga odmah dolazi presto velikoga grada Aleksandrije, zatim Antiohije, a iza njega presto grada Jerusalima". Naravno, episkop Rima nalazi se na tom mestu ne u smislu nekog primata u sabornoj Crkvi, nego kao primus inter pares. Inače, svaki patrijarh imao je ograničenu jurisdikciju i pomesnu odgovornost i nije ispunjavao funkciju vaseljenskog karaktera u običnim, nego samo u izuzetnim slučajevima (vaseljenski sabori), a i tada kao član sveopšteg episkopskog kolegija.