Marko Atilije Regul

Ovo je članak o rimskom vojskovođi i konzulu; za ostale Rimljane s istim imenom v. Marcus Atilius Regulus (razvrstavanje).

Marko Atilije Regul (Marcus Atilius Regulus) (? - cca. 250. pne.) bio je rimski vojskovođa i političar, najpoznatiji po ulozi koju je imao u prvom punskom ratu.

Godine 267. pne. je izabran za konzula te su pod njegovom komandom poraženi Salentinci i osvojen Brundizijum (današnji Brindisi).

Za konzula je po drugi put izabran 256. pne., odnosno u devetoj godini prvog punskog rata. Regul je bio jedan od komandanata pomorske ekspedicije koja je razbila kartaginsku flotu u u Rta Ekonom, a potom se iskrcala u Sjevernoj Africi kako bi napala samu Kartaginu. Pohod se doimao toliko uspješnim da je drugi konzul -Lucije Manlije Vulso Long - opozvan u Rim kako bi sam Regul mogao dovršiti rat.

Regul je tada Kartaginjanima nanio toliko težak poraz u bitci kod Adisa, da su oni počeli mirovne pregovore. Međutim, Regul je postavio tako oštre uvjete da su Kartaginjani odlučili da nastave rat. Godine 255. pne. je Kartagina smijenila svog nesposobnog vojskovođu Hamilkara. Iste je godine Regul u bitci kod Tunisa poražen i zajedno s 500 svojih ljudi zarobljen od Ksantipa, komandanta spartanskih najamnika u kartaginskoj službi.

Rimska tradicija navodi da je pet godina kasnije - 250. pne. - Regul na zadanu riječ pušten iz zarobljeništva kako bi rimskom Senatu osobno prenio kartaginske mirovne uvjete odnosno pregovarao o razmjeni zarobljenika. Regul je prenio poruku, ali iznio i vlastito mišljenje prema kojima bi se svi kartaginski uvjeti trebali odbiti, odnosno da bi Rim morao nastaviti rat. Regul se poslije toga vratio u Kartaginu gdje je, prema Horaciju, pogubljen. Kasniji pisci su navodili različite verzije načina pogubljenja - prema jednoj je bačen u tamnicu, a potom prisiljen gledati u sunce nakon što su mu isjekli očne vjeđe; prema drugoj je stavljen u bačvu, koja je izvana zakucana čavlima, te potom otkotrljana niz brdo.

Regul se zbog svog postupka često navodio kao svijetli primjer rimske časti i patriotizma. S obzirom da Polibije nije spomenuo ovu priču, dio historičara je smatra naknadnom izmišljotinom, odnosno rimskom propagandom koja je za svrhu imala opravdati okrutno postupanje prema Kartagini i njenim stanovnicima.

Porodica

Atilije Regul je bio sin istoimenom konzula izabranog za 294. pne., a poticao je iz drevne kalabriske porodice. Prema kasnijim rimskim istoričarima, supruga mu se zvala Marcija, a pripisuje joj se to da je na smrt mučila nekoliko kartaginskih zarobljenika čuvši vijest o muževom pogbljenju. Prema Liviju je imao najmanje dva sina i jednu kći; oba sina su bili konzuli - Marko 227. pne. i Gaj 225. pne. (ubijen u bici protiv Gala).

Brat ili rođak po imenu Gaj je također bio konzul 257. i 250. pne.

Izvori

Prethodi: Publius Sempronius Sophus i Appius Claudius Russus	Konzul Rimske Republike zajedno s Lucijem Julijem Libonom 267. pne.	Slijedi: Decimus Iunius Pera i Numerius Fabius Pictor
Prethodi: Lucius Manlius Vulso Longus i Quintus Caedicius	Konzul (Suffect) Rimske Republike zajedno s Lucius Manlius Vulso Longus 256. pne.	Slijedi: Marcus Aemilius Paullus i Servius Fulvius Paetinus Nobilior