Kanun Leke Dukađinija
Kanon Lekë Dukagjini je zbirka tradicionalnih albanskih zakona. Kanon se prenosio usmenom predajom, a zapisan je tek u 20. vijeku. U današnje doba se primjenjuje samo verzija, poznata kao "Kanon Leke", od šest varijacija, grupiranih prema oblastima, ličnostima i vremenima od kojih su potekli: Kanuni i vjetër (Stari kanon), Kanuni i Lekë Dukagjinit (Kanun Leke Đukađinija), Kanuni i Çermenikës (Kanon Čermenika), Kanuni i Papa Zhulit (Kanon Pape Žulija), Kanuni i Labërisë (Kanun Labrije) i Kanuni i Skenderbeut (Kanon Skenderbega), isto tako poznat i kao Kanuni i Arbërisë (Kanon Arbije).
Kanon Skenderbega je najbliži i najsličniji Kanonu Leke Đukađinija, koji se se često navodi kao sinonim za sam Kanon. Kanon Leke Đukađinija je razvijen od strane Leke Đukađinija, albanskog plemića koji je u 15. vijeku kodificirao dotadašnje albanske običaje. Kanon Leke Đukađinija se najčešće koristi u sjevernoj i srednjoj Albaniji, odnosno područjima bivše Jugoslavije sa albanskom etničkom većinom - Crna Gora, Kosovo i Makedonija. U današnjoj formi se koristi od 20. vijeka, a njegova je upotreba oživjela nakon kolapsa komunističkog režima 1990-ih.
Porijeklo uredi
Prema hipotezi Edith Durham običaji od kojih potiče Kanun Leke Đukađiniju potiču od brončanog doba. Neki od autora su pretpostavljali da je Kanon potekao od plemenskih zakona drevnih Ilira. Drugi autori su sugerirali da je Kanun zadržao elemente iz indoevropske prahistorijske epohe. Dio autora je pak sugerirao određenu sličnost Kanuna sa Manummrti, najranijim djelim Daramstare, jednog od hinduističkih spisa.
Srpski autori T.O. Oraovac i S.S. Đurić tvrde da se Kanun dijelom zasniva na Dušanovom zakoniku, koji je bio donesen 1349. godine, kada je teritorija današnje Albanije bila pod vlašću srpskog cara Dušana. Noel Malcolm, pak, sugerira kako je sličnost Kanuna sa tim tekstom, posljedica toga što je Dušan u administrativne svrhe preuzeo već postojeće običaje albanskog stanovništva.