Wikipedija

Jovan Veljković

Jovan Veljković (Paraćin, 1798 – Beograd, 2. maj 1874[1]) je bio pukovnik i popečitelj pravosuđa Kneževine Srbije.[2]

Biografija uredi

Veljkovići vode poreklo od Miljka Biljarca, narodnog prvaka i ktitora škola, graditelja crkva za vreme Turaka. Biljarci vode poreklo sa Kosova. Pred početak Prvog srpskog ustanka su se nalazili u Paraćinu.[2]

Jovanov otac Veljko Miljković je bio paraćinski knez[2] i jedan od vođa ustanka pod Karađorđem, pukovnik i popečitelj pravosuđa. Osim najstarijeg Jovana, imao je još sina Antonija i kćerku Karaviljku.[2]

Jovan je u dogovoru s knezom Milošem 1832. godine je pokrenuo bunu u paraćinskoj nahiji, nakon čega je pored paraćinske još šest nahija, u skladu s Bukureškim mirovnim sporazumom iz 1812. godine, vraćeno Srbiji.[3]

Od 1832. godine bio je starešina Paraćinske kapetanije, koja je sa Ražanjskom i Aleksinačkom kapetanijom činila Paraćinski nahiju.[2] Vršeći tu dužnost, nadgledao je 1833. iseljavanje Turaka iz sokobanjskog kraja. Bio je starešina lokalne vlasti Banjskog okruga 1835, a početkom 1836. je postavljen za ispravnika Aleksinačkog okružja.[4]

Sredinom tridesetih godina 19. veka priključio se opoziciji protiv kneza Mihaila. Bio je je jedan od organizatora Miletine bune u paraćinskom kraju. Godine 1837. učestvovao je u rešavanju pograničnih sporova sa Turskom u okolini Niša.[4]

Nakon ustanovljavanja Apelacionog suda marta 1839. je postao njegov član.[5] U Jovanovoj buni bezuspešno je pokušavao da umiri pobunjene vojnike u Kragujevcu, koji su ga zbog toga uhapsili, a pušten je na slobodu tek posle završetka pobune. Kao član Apelacionog suda je bio u delegaciji koja je 1840. godine dočekala kneza Mihaila prilikom njegovog dolaska u Srbiju.[4]

Pošto su ga pristalice Obrenovića iz optužile da je vučićevac 1840, napustio je službu. Zatim se ponovo vratio u službu kao sudija u Kruševačkom sudu i njegov predsednik.[5] Bio je jedan od organizatora Vučićeve bune u moravskom i resavskom kraju. Nakon bekstva kneza Mihaila, sa ostalim ustavobraniteljskim prvacima je tražio od turskih zvaničnika prenos vlasti na Vučića i Petronijevića.[4]

Kada su pogranične srpske vlasti razorile arnautske vodenice, usledio je napad na srpsku karaulu u Kozničkom srezu, a verovatno bi se sve završilo na ovom sukobu da Turci nisu postavili teritorijalne pretenzije. Tada je knez Miloš posalo Jovana Veljkovića, kao glavnog vojnog komisara i koji je i prethodno rešio neka sporna pitanja s niškim pašom, a potom i sa izaslanikom leskovačkog paše u Kozničkom srezu.[5]

Od novembra 1842. godine bio je član Sovjeta,[5] po dolasku na vlast kneza Aleksandra Karađorđevića[4][3] je postavljen za popečitelja finansija. Tokom takozvane Tenkine zavere, zajedno sa drugim ustavobraniteljima, dao je ostavku na mesto u Sovjetu. Zatim se ponovo vratio u Svojet, nakon Etem-pašine misije 1858. i tu dužnost je obavljao do 1859. godine. Nakon povratka kneza Miloša u Srbiju nije se više bavio politikom.[5]

Kada je 1862. godine bombardovan Beograd, kao starac se prijavio da se bori na barikadama s puškom u ruci.[5]

Odlikovan je turskim ordenom Nišan iftihar.[5]

Bio je kolekcionar oružja i pretplatnik prvih izdanja „Beogradskih novina“.[3]

Umro je 1874. godine u Beogradu, u svojoj kući na Vračaru.[5]

Porodica uredi

Njegov stariji sin, Jevrem Veljković je završio vojnu školu u Pruskoj i bio je ađutant kneza Mihaila, a mlađi sin Stojan je doktorirao prava i bio je ministar pravde, predsednik Kasacionog suda, zajedno sa Jovanom Ristićem tvorac Ustava iz 1869. i profesor Rimskog i Krivičnog prava ne Beogradskom Liceju.[3]

Izvori uredi

  1. ↑ Popović 2006: str. 138
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Kolaj Ristanović 2018: str. 68
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 Vesković 2013: str. 5
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 Popović 2006: str. 139
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 5,5 5,6 5,7 Kolaj Ristanović 2018: str. 69

Literatura uredi

Izvor: https://sh.wikipedia.org/w/index.php?title=Jovan_Veljković&oldid=40858423