Arslantepe

Arslantepe Mound je arheološki lokalitet 12 km jugozapadno od jezera brane Karakaya na Eufratu i 7 km od grada Malatye, u planinskom području Taurus, Turska. Na tom mjestu se nalazio stari grad Melid.

Arslantepe Mound
Svjetska baština – UNESCO
Turska
Registriran:	2021.
Vrsta:	Kulturno dobro
Mjerilo:	iii
Ugroženost:	no
Referenca:	UNESCO

Iskopavanja na ovoom području započeo je 1932. godine francuski tim na čelu s Louisom Delaporteom sa ciljem pronaći glavni grad jednog od kraljevstava uspostavljenih u regiji nakon raspada Hetitskog carstva. Nova istraživanja nastavili su arheolozi sa Sveučilišta Sapienza u Rimu 1961. god. a traju i u XXI vijeku pod vodstvom Marčele Frangipane.

Bakarno doba

Najstariji stanovnici na ovom mjestu su iz bakarnog doba (eneolit). Podigli su gradinsko naselje veličine od 200 x 120 metara na brežuljku visine od 30  m, datirano oko 5.000 godina p.n.e. Unutar naselja je otkrivena velika zgrada od cigle sa zidnim ukrasima. Funkcija zgrade nije razjašnjena. Sjeveroistočno od Melida, na udaljenosti 24 km. i 40 km od rijeke Eufrat je lokacija Değirmentepe, poznata kao lokacija najranijih sigurnih dokaza topljenja bakra.

Bronzano doba

Rano bronzano doba, tj. „period Uruka”, je svjedočilo razvoju naselja u grad s velikim hramskim (3.600-3.500 godina prije Krista) i dvorskim (3.300-3.000 godina prije Krista) kompleksom. Tokom tog perioda vodni resursi su bili u izobilju, a područje je bilo izvan poplavne ravnice Eufrata. Naseljem, koje je imalo vrlo pogodno zemljište za poljoprivredu, upravljala je lokalna vladajuća klasa koja je imala političku, ekonomsku i vjersku moć. Kao takav, Arslantepe je bio prvi grad-država u Anadoliji.

Prvi mačevi

Prvi poznati poznati mačevi bilo gdje u svijetu u ranom bronzanom dobu (oko 33. do 31. vijeka) u Arslantepeu zasnovani su na nalazima Marčele Frangipane sa Rimskog univerziteta. Pronađeno je skrovište sa devet mačeva i bodeža; napravljeni su od legure arsena i bakra. Među njima, tri mača su bila lijepo ukrašena srebrom. Ovo oružje ima ukupnu dužinu od 45 do 60 cm što sugerira da se opisuju kao kratki mačevi ili dugi bodeži.

Grobnica, koja se nalazi u blizini palače i datira oko 2.900 godine p.n.e, smatra se kraljevskom grobnicom. U grobnici su pronađeni vrijedni darovi ukopa, a na kamenom poklopcu koji je zatvarao grobnicu pronađena su četiri mlada žrtvovana ljudska tijela. Ovaj period se završo velikim požarima nakon kojih su u naselju postali dominantni istočnoanadolsko-transkavkaski kulturni uticaji. Pretpostavlja se kako su grad naselili ljudi različitih polunomadskih kultura, o čemu svjedoči keramika i raspored novog naselja.

Između 2.700 i 2.500 godine p.n.e, grad je razvio jedinstvenu kulturnu strukturu, tzv. Išuva kultura, odvajajući se od asirsko-mezopotamijske kulture.

Željezno doba

Od 2. milenijuma p.n.e grad je došao pod uticaj rastućeg Hetitskog carstva. Hetitski kralj Šupilulijuum I. (vladao od 1344. do 1322. pr. Kr.) je koristio grad kao bazu za napad i osvjajanje kraljevstva Mitani na jugu. Kammanu, jedno od kasnih hetitskih kraljevstava uspostavljenih nakon raspada Hetitskog carstva, proglasilo je ovaj grad prijestolnicom. Tada se ime grada u asirskim dokumentima spominje kao Melid, a Kraljevstvo Kammanu i kao Kraljevstvo Melid. Izgrađena je palata i podignute monumentalne kamene skulpture lavova i vladara.

Asirski kralj Tiglat-Pileserom I (1115–1077 p.n.e.) prisilio je kraljevstvo Melida da plaća danak Asiriji, a asirski kralj Sargon II (722–705 pne) opljačkao je grad 712. p.n.e. U isto vrijeme, Kimerijci i Skiti su napali Anadoliju i grad je propao.

Svjetska baština

Arslantepe Mound je 2021. godine uvršten na listu UNESCO-ove svjetske baštine.

Izvori

Arslantepe na Wikimedijinoj ostavi