Šesnaest prefektura

Šesnaest prefektura (pojednostavljeni kineski: 燕云十六州; tradicionalni kineski: 燕雲十六州; pinyin: Yānyún Shíliù Zhōu) je naziv za regiju u sjevernoj Kini koja se prostire od današnjeg Pekinga na zapad do Datonga. Većinom predstavlja pojas koji je (u pravcu sjever-jug) širok od 110 do 160 km. Predstavlja strateški važno područje današnjih provincija Hebei i Shanxi koje je u prošlosti, odnosno periodu Pet dinastija i Deset kraljevstava i kasnije, bilo predmetom sukoba između kitanske dinastije Liao na sjeveru i kineskih Shatuo turskih i Han dinastija Kasniji Tang, Kasniji Jin, Kasniji Han, Kasniji Zhou i Song.

Šesnaest prefektura su nastale od devetnaest prefektura, odnosno od sistema tvrđava i garnizona namijenjenih obrani carske Kine od nomada iz stepa na sjeveru, a koje je sagradila dinastija Tang. Sistem se uspio očuvati i nakon pada dinastije Tang 907. godine, ali je 936. godine Shi Jingtang, osnivač dinastije Kasniji Jin, predao ta područja Kitanima kao protivuslugu za pomoć koju su mu pružili prilikom rušenja prethodne dinastije Kasniji Tang.

Kitani su područja, na kojima su dobili vlast nad sjedilačkim kineskim podanicima, reorganizirali tako da su osnovali dvije prijestolnice, odnosno dva posebna područja (od njih pet unutar svog carstva). Tzv. Zapadna prijestolnica je postao današnji Datong, a Južna prijestolnica današnji Peking. Iz nje je pokrenut pohod kojim je 946. svrgnuta dinastija Kasniji Jin.

Godine 960. je na vlast u sjevernoj Kini došla dinastija Song, čiji su vladari bili orijentirani na ponovno ujedinjenje Kine, te su nastojali s Kitanima imati dobre odnose. Jedina smetnja trajnom miru bila je podrška Kitana separatističkoj državi Sjeverni Han, odnosno nastavak kontrole nad Šesnaest prefektura, koje je dinastija Song smatrala integralnim dijelom kineske teritorije. Nakon što su pokorene južne države i Sjeverni Han, dinastija Song je 979. pokrenula pohod na Šesnaest prefektura, zaustavljen u bitci na rijeci Gaoliang, te još jedan, razbijen 986.

Sukobi između dinastije Liao i dinastije Song su nastavili sve do 1004. kada je potpisan sporazum kojim se dinastija Song obavezala plaćati godišnji danak i priznala vlast dinastije Liao nad Šesnaest prefektura. One su pod vlašću Liaoa ostale sve do stvaranja jurčenske dinastije Jin u 12. vijeku.

Literatura

• Mote, F.W. (1999). Imperial China: 900-1800. Harvard University Press. str. 11, 13, 68–71, 106–109. ISBN 0-674-01212-7.