Konstantin XI Paleolog – razlika između verzija

 

== Poreklo i porodica ==

Rođen je u [[Carigrad]]u<ref name="ODB" />{{Napomena|U stručnoj literaturi se može naći i podatak da je rođen u [[Mistra|Mistri]] [[1404]]. godine, ali je zastupljenije mišljenje da je rođen [[1405]]. u [[Carigrad]]u.}}, kao četvrti sin od osmorice sinova (od desetoro dece), [[Manojlo II Paleolog|Manojla II]] i [[Jelena Dragaš|Jelene Dragaš]] (ćerke [[Konstantin Dejanović|Konstantina Dragaša (Dejanovića)]]), oblasnog gospodara koji je vladao [[Istok|istočnom]] [[Makedonija (oblast)|Makedonijom]]. Po majčinoj liniji Konstantin je, kao i njegov brat [[Jovan VIII]] ([[1425]]-[[1448]]), bio [[čukununuk]] [[Kralj Srbije|kralja Srbije]] [[Stefan Dečanski|Stefana Dečanskog]] ([[1322]]-[[1331]]) čija se ćerka udala za [[sevastokrator]]a [[Dejan (sevastokrator)|Dejana]] (rodonačelnika [[Dejanovići|Dejanovića]] i oca Konstantina Dejanovića Dragaša) i po toj osnovi potomak [[Nemanjići|Nemanjića]]. Konstantin je odrastao u Carigradu i po svemu je bio pravi Vizantinac, ali je svom imenu dodao i majčino prezime Dragaš. Pored Konstantina, Manojlo i Jelena imali su još nekoliko dece.

{| {{prettytable}}

== Konstantinov život ==

=== Rane godine, prvo regenstvo i posedi (1405—1437) ===

Konstantin je rođen [[08.02.]][[1405|1405. godine]] u [[Purpurna boja|purpurnoj (porfirnoj)]] dvorani carskog dvorca u Carigradu zbog čega je uz svoje ime nosio i pridev ''[[Porfirogenit]]'' kao i drugi tamo rođeni prinčevi. Jedan od njegovih saradnika je zabeležio da je bio spretan u [[lov]]u, [[Jahanje|jahanju]] i borbi, ali i da je imao pustolovni duh, veliku životnu snagu i [[hrabrost]]. Kao sedamnaestogodišnjak se [[1422]]. godine našao u [[Opsada Carigrada (1422)|Carigradu koji su opsele]] [[Osmanlije]] pod [[Murat II|Muratom II]] ([[1421]]—[[1451]]) i čijom je odbranom rukovodio njegov stariji brat Jovan VIII u ime ostarelog Manojla II. U [[Novembar|novembru]] naredne godine Konstantin sa titulom [[despot]]a preuzima, kao carski [[regent]], vlast u [[Carigrad]]u, za vreme putovanja njegovog starijeg [[brat]]a Jovana do [[Venecija|Venecije]] i [[Kraljevina Mađarska|kraljevine Mađarske]].

 

 

=== Drugo regenstvo i uprava (1437—1443) ===

Posle Jovanovog odlaska Konstantin je upravljao zemljom uz podršku i pomoć kako carice majke [[Jelena Dragaš|Jelene]], tako i svojih najbližih saradnika [[Georgije Sfrances|Sfrancesa]], [[Luka Notaras|Notarasa]] (kasnijeg [[Veliki duks|velikog duksa]]) i Dimitrija Paleologa Kantakuzina. Sfrances se [[1438|1438. godine]] oženio, a Konstantin se na tom venčanju pojavio u ulozi [[kum]]a, što dovoljno svedoči o prijateljstvu dvojice ljudi. Međutim Jovanovo odsustvo se odužilo, a izveštaji su jasno ukazivali da se [[Osmanlije]] spremaju za ratni pohod. Zbog toga je Konstantin Jovanu poslao pismo ukazujući mu na to i na papino obećanje da će poslati dva broda sa trupama u pomoć [[Carigrad]]u, nadajući se da će ta pomoć stići pre očekivanog osmanlijskog napada. Međutim brodovi nisu stigli, kao i bilo kakav odgovor na njegov zahtev, ali je osmanlijska opasnost u tom trenu nestala pošto se otomanska vojska nije uputila na Carigrad, već na [[Despotovina Srbija|despotovinu Srbiju]] i njenu [[Smederevski Grad|utvrđenu prestonicu Smederevo]], koje se posle [[Opsada Smedereva (1439)|tromesečne opsade predalo zbog gladi]] čime je [[Prvi pad srpske despotovine|uništena srpska despotovina]], iako je [[despot]] [[Đurađ Branković|Đurađ]] ([[1427]]—[[1456]]) prebegao u [[Kraljevina Mađarska|kraljevinu Mađarsku]], a [[Tvrđava Novo Brdo|Novo Brdo]] i dalje pružalo junački otpor.

 

 

Konstantin se nije odmah po Jovanovom povratku vratio na svoje posede u [[Moreja|Moreji]], već je do kraja godine ostao u Carigradu tražeći sebi novu suprugu. Njegov izbor pao je na ''Katarinu Gatiluzio'', ćerkom [[Đenova|đenovljanskog]] gospodara [[Lezbos]]a. Sfrances je u [[Decembar|decembru]] [[1440|1440. godine]] otputovao na [[ostrvo]] da dogovori detalje, a svadba je obavljena u [[avgust]]u naredne godine u prisustvu mnogih zvanica, među kojima se nalazio i Notaras, bez obzira na svoj poznati antiunionistički stav. Posle okončanja ceremonija i pratećih dešavanja, Konstantin je u [[Septembar|septembru]] krenuo ka Moreji, dok je Katarina ostala na Lezbosu.

 

Stanje u Moreji se normalizovalo, ali je izvesno da je netrpeljivost između [[Teodor II Paleolog|Teodora]] i Konstantina i dalje postojala, tako da je vrlo brzo po dolasku na Peloponez poslao Sfrancesa svom mlađem bratu [[Dimitrije Paleolog|Dimitriju]], koji je upravljao njegovim nekadašnjim posedima [[Mesembrija|Mesembrijom]] na [[Crno more|Crnom]] i [[Selimvrija|Selimvrijom]] na [[Mramorno more|Mramornom moru]], sa predlogom da zamene posede. Međutim kada je Sfrances stigao do Dimitrija ovaj je već sklopio dogovor sa [[Murat II|Muratom II]], koji mu je dao trupe i spremao se da pod izgovorom rušenja Firentinske unije preuzme vlast u Vizantiji. Zbog svega toga je [[Jovan VIII|Jovan]] pozvao Konstantina da mu pruži pomoć u odbrani grada.

==== Prilike u Moreji tokom njegove vladavine ====

Tokom Konstantinove vladavine u Moreji je delovalo nekoliko ljudi koji su spadali u najveće mislioce tog doba koji su otvoreno sarađivali i savetovali morejskog despota. To su bili:

*[[Georgije Gemist Pliton]], vizantijski mislilac

 

=== Carevanje Vizantijom (1449—1453) ===

Posle dolaska u Carigrad, prvi potez novog cara bio je da potvrdi mir sa Osmanlijama i već posle dve nedelje je njegov izaslanik [[Andronik Jagaris]] potvrdio sa sultanom mir koji se odnosio i na morejske despote Tomu i Dimitrija. Međutim najveći problem u tom trenutku nisu bile Osmanlije, već unutrašnje prilike u zemlji koja je i dalje bila podeljena između onih koji prihvataju i onih koji odbijaju [[Firentinska unija|Firentinsku uniju]]. Upravo zbog te podele i potrebe da održi kakvu takvu ravnotežu između te dve struje, Konstantin nikada nije organizovao svoje zvanično ovenčavanje za cara u [[Crkva Božanske Mudrosti u Carigradu|crkvi Božanske Mudrosti]] koje je mogao da obavi samo [[vaseljenski patrijarh]]. Problem je ležao u tome što zvaničnog patrijarha [[Grigorije III|Grigorija III]] zbog prihvatanja Firentinske unije nisu priznavali njeni protivnici, pa bi njegovo izvođenje takvog čina moglo da podstakne njegove protivnike na pobunu i dovođenje Dimitrija na vlast, dok bi u slučaju da postvi novog patrijarha iz redova antiunionista i njegovo izvođenje takvog čina zauvek zatvorilo vrata eventualne vojne pomoći sa ''Zapada''. Zbog takve situacije on nikada nije formalno postao car, pošto je samo proglašen, a nikada zvanično ovenčan, iako se on potpisivao kao:

{{Citat|Konstantin Paleolog u Hristu verni car i autokrator Romeja.}}

 

== Besmrtni Car ==

Konstantina Dragaša je činjenica da je bio poslednji vizantijski car, kao i njegovo držanje tokom opsade ''Carice svih Gradova'' pretvorilo u mitsku ličnost odnosno u ''Besmrtnog Cara'', kako ga naziva Nikol. Za njegovu ličnost su vezane mnoge legende, a danas je najpoznatija ona o ''Mermernom Caru'' koja je nastala zahvaljujući činjenici da njegovo telo nikada pronađeno. U [[Grci|grčkom narodu]] postoji legenda da Konstantin prilikom poslednjeg juriša nije poginuo, već da ga je smrti spasao [[anđeo]] koji ga je [[San|uspavao]] i pretvorio u [[mermer]]nu [[Statua|statuu]]. Potom ga je anđeo smestio u [[Pećina|pećinu]] koja se nalazi pod [[Zlatna kapija u Carigradu|Zlatnom kapijom]] da tu spava i čeka da [[hrišćani]] oslobode [[Carigrad]], kada će se probuditi i predvoditi ih u završnoj borbi, posle čega će ući u grad kroz Zlatnu kapiju, kapiju kroz koju su vizantijski carevi od [[Teodosije I|Teodosija I]] trijumfalno ulazili u grad. Zbog ovoga su mnogi [[Turska|turski]] [[sultan]]i držali zazidanu Zlatnu kapiju, koja je i danas zazidana.

 

 

== Izvori ==

 

== Literatura ==

*[[Georgije Ostrogorski]], ''„Istorija Vizantije“'', [[Beograd]] [[1959]].

*[[Donald Nikol]], ''„Besmrtni Car“'', [[Beograd]] [[1997]]. (odlomci: [http://www.myriobiblos.gr/texts/english/nicol_fall.html], [http://www.myriobiblos.gr/texts/english/nicol_condeath.html] {{en}})[http://www.clio.co.rs/docs/polis/01_car.html]

 

{{niz|