Ionizirajuće zračenje – razlika između verzija

 

Proučavajući prodornu moć zračenja koja emituje [[uranijum]], fizičar [[Ernest Raderford]] je utvrdio da postoje dve vrste zračenja (alfa i beta). Alfa-zračenje lakše se apsorbuje od beta-ali više jonizuje sredinu kroz koju prolazi. Alfa i beta zraci različito skreću u [[magnetsko polje|magnetskom polju]], na osnovu čega je zaključeno da je reč o česticama suprotnog naeletrisanja i različite mase. Treći oblik prirodne radioaktivnosti ([[Gama zraci|gama-zračenje]]) otkrio je P. Vilar utvrdivši da ono ne skreće u [[Magnetsko polje|magnetskom polju]], a da se odlikuje izuzetnom prodornošću.

*'''[[Alfa zračenje|α (alfa) zračenje]]''' se sastoji od dvostruko pozitivno nabijenih čestica (dva protona i dva neutrona) identičnih jezgrima helijuma. Šire se brzinom od oko 1/20 brzine svetlosti, što je dovoljno sporo da mogu relativno dugo međudejstvovati sa materijom. Zato imaju jako jonizirajuća delovanje. Zbog svoje veličine brzo se sudaraju sa nekim od atoma nakon čega gube energiju, pa im je domet mali (svega nekoliko sm), i zato ih može zaustaviti list papira i koža. Ali ako se α čestice unesu u telo hranom ili udisanjem, mogu biti opasne zbog svog jakog jonizujućeg dejstva.

*'''[[Beta zraci|β (beta) zračenje]]''' čine elektroni, negativno naelektrisane čestice, koje putuju velikim brzinama. Njegovo jonizaciono dejstvo je puno slabije od delovanja α zračenja, ali mu je domet u vazduhu puno veći (nekoliko metara). Zaustavlja ga metalna ploča od nekoliko mm debljine. U ljudsko telo β čestice prodiru do nekoliko santimetara dubine. Opasno je za zdravlje ako se izvor unese u organizam

*'''[[Gama zračenje|γ (gama) zračenje]]''' je elektromagnetno zračenje velike energije, koje potiče iz jezgra atoma, a širi se brzinom svetlosti. Njegovo jonizirajuća delovanje je još slabije od delovanja β čestica, ali mu je domet još veći. Prolazi kroz ljudsko telo. Dejstvo se može redukovati pomoću debelog sloja olova, betona ili vode.

*'''[[Rendgensko zračenje|H (rendgensko) zračenje]]''' ima ista svojstva kao i γ zračenje, ali i nešto veću talasnu dužinu. Razlikuje se od γ zračenja po tome što potiče od elektrona, a ne iz jezgra.

*'''[[Kosmičko zračenje]]''' čine razne visokoenergetske čestice. Intenzivnije je na većim nadmorskim visinama. Izvor ovog zračenja koje nas neprestano pogađa, je uglavnom izvan našeg Sunčevog sistema, a sastoji se od raznih oblika zračenja: od vrlo brzih teških čestica, pa do visokoenergijskih fotona i miona. Ono deluje sa atomima u gornjim slojevima atmosfere i tako proizvodi radionuklide, koji su najčešće kraćih vremena poluživota. To su, na primer, [[ugljenik]] 14, [[tricijum]], [[berilijum]] 7 i drugi.

*'''[[Neutroni]]''' se kao zračenje javljaju uglavnom u nuklearnim reaktorima, a kao zaštita od njih koristi se voda i beton.

 

{{izvori}}

 

* [http://www.nrc.gov The Nuclear Regulatory Commission] regulates most commercial radiation sources and non-medical exposures in the US:

* [http://toxnet.nlm.nih.gov/cgi-bin/sis/search/r?dbs+hsdb:@term+@na+@rel+ionizing+radiation NLM Hazardous Substances Databank – Ionizing Radiation]

 

{{klica-fizika}}

 

[[Kategorija:Radioaktivnost]]