Verzija na datum 7 februar 2007 u 19:27 uredi Igor Windsor (razgovor \| doprinos) Autopatroleri, Birokrati, Premještač datoteka, Patrolci, Vraćači, Administratori 23.851 izmena m →‎Razdoblje pozne republike ← Starija izmjena		Verzija na datum 22 april 2007 u 17:35 uredi poništi Igor Windsor (razgovor \| doprinos) Autopatroleri, Birokrati, Premještač datoteka, Patrolci, Vraćači, Administratori 23.851 izmena m →‎Prve provincije Novija izmjena →
Red 9: U početku svoje ekspanzije [[Rim]] je vladao osvojenim teritorijama [[Latini\|latinskih]] i [[Italici\|italskih]] gradova tako što je neke uključio u [[rimsko građanstvo]] i tako što je formirao bilateralne saveze s većinom italskih gradova-država. Posle [[Punski ratovi\|punskih ratova]] Rim je počeo novopokorenim teritorijama vladati direktno, kao provincijama. [[Sicilija]] je 241. godine st. e. postala prva rimska provincija, a sledile su je provincije [[Sardinija-Korzika]] 238. god. i [[Hispanija]] (podeljena u dve provincije) 197. godine. Posle pedesetogodišnje pauze [[Makedonija (antička)\|Makedonija]] i [[Afrika]] su 146. godine pretvorene u provincije, a provincija [[Azija]] (severozapadna [[Anatolija]]) ustanovljena je 133. godine. U principu, svakom je provincijom trebalo da se upravlja u skladu sa njenim statutom (''lex provinciae''), zbirkom propisa koju su sastavili osvajač te zemlje i izaslanstvo [[Rimski senat\|senata]]. Provincijski je statut definisao organizaciju prikupljanja [[Porezi\|poreza]], koja se razlikovala od jedne do druge provincije. Provincijski upravni aparat bio suje minimalan i neprofesionalan, jer su se Rimljani veoma mnogo oslanjali na lokalne [[Elita\|elite]] kao posrednike između centralne vlasti u Rimu i lokalnog stanovništva. Svake godine iz Rima je u provinciju dolazio jedan senatski [[Magistrati\|magistrat]] sa zadatkom da njome upravlja sa gotovo neograničenim ovlašćenjima. Pošto su u početku namesnici uglavnom bili [[pretor]]i, stvaranje novih provincija je zahtevalo da se bira više pretora (od 227. godine bilo je ih četvorica, a od 197. godine biralo se ukupno šest pretora). Provincije su se na upravu dodeljivale kockom. Upravnik je sa sobom vodio jednog [[kvestor]]a, koji je nadgledao finansijske poslove provincijske uprave, kao i senatorske prijatelje i rođake koji su mu služili kao zamenici i savetnici (''legati''). Među nižim činovnicima koji su pomagali namesniku bili su pisari, koji su vodili [[Arhiva\|arhivu]], i [[liktori]] s [[fasci]]ma (svežnjavima pruća i sekira), koji su simbolisali upravnu vlast i koji su izvršavali presude koje je namesnik izricao u [[Krivično pravo\|krivičnim parnicama]]. Glavne su dužnosti provincijskog upravnika bile da održava red i sigurnost i da ubire poreze od stanovništva. Održavanje reda i sigurnosti često je podrazumevalo komandu nad [[Rimska vojska\|vojskom]], da bi se odbile spoljne pretnje i ugušili unutrašnji nemiri. Kada nije komandovao vojskom, upravnik je vreme provodio u rešavanju [[sud]]skih sporova. Tokom republike prikupljanje poreza bilo je ustupljeno privatnim udruženjima [[Publikani\|publikana]], nazvanih tako jer su na javnoj licitaciji ponudili najviše da bi dobili ugovor za prikupljanje poreza. Dužnost namesnika je bila da publikane drži u okvirima provincijskog statuta, kako ne bi suviše nemilosredno [[Eksploatacija\|eksploatisali]] nemoćno lokalno stanovništvo, ali je to bilo teško. Namesnici su očekivali da tokom svog mandata izvuku profit, a neki su sarađivali sa publikanima u potpunom osiromašivanju provincija. Posle 167. godine st. e. provincijski porezi bili su dovoljni za izdržavanje rimskog i italskog stanovništva, tako da su rimski građani prestali da plaćaju direktne poreze.

Rimske provincije – razlika između verzija