Nova Varoš – razlika između verzija
Uklonjeni sadržaj Dodani sadržaj
m Robot: Include commonscat template |
update |
||
Red 1:
'''Nova Varoš''' je gradsko naselje u [[opština Nova Varoš|opštini Nova Varoš]] u [[Zlatiborski okrug|Zlatiborskom okrugu]]. Prema popisu iz [[Popis stanovništva 2002. u Srbiji|2002.]] bilo je 10335 stanovnika (prema popisu iz [[Popis stanovništva 1991. u SFRJ|1991.]] bilo je 10424 stanovnika).▼
{{Naseljeno mesto u Srbiji
|mesto=Nova Varoš
|slika=Nova Varos Center 2004.JPG
|opis_slike=Nova Varoš
|okrug=Zlatiborski
|opština=Nova Varoš
|nadm visina=1111
|populacija=10335
|poštanski kod=31320
|pozivni broj=033
|registarska oznaka=-{
|gšir=43.456333
|gduž=19.806833
}}
▲'''Nova Varoš''' je gradsko naselje u [[opština Nova Varoš|opštini Nova Varoš]] u [[Zlatiborski okrug|Zlatiborskom okrugu]]. Prema popisu iz [[Popis stanovništva 2002. u Srbiji|2002.]] bilo je 10335 stanovnika (prema popisu iz [[Popis stanovništva 1991. u SFRJ|1991.]] bilo je 10424 stanovnika).
==Geografske odlike==
Nova Varoš je smeštena na sredini magistralnog puta [[Beograd]] - [[Bar]], na nadmorskoj visini do 1000 m. Nad njom se izdiže planina [[Zlatar]], dugačka 22 km i široka 12 km, sa najvišim vrhom od 1627 m. Sama [[opština Nova Varoš|novovaroška opština]] obuhvata površinu od 584 -{km}-² u kojoj živi preko 20.000 stanovnika. ▼
▲Nova Varoš je smeštena na sredini magistralnog puta [[Beograd]] - [[Bar (grad)|Bar]], na nadmorskoj visini do
Kod naselja [[Kokin Brod]], 11 kilometara severno od Nove Varoši ka [[Zlatibor]]u, podignuta je naveća nasipna evropska [[brana]] (hidrocentrala) i tako je u dolini [[Uvac|Uvca]] stvoreno [[Zlatarsko jezero]] (ili jezero Kokin Brod), dugačko 30 kilometara, sa akumulacijom od preko 400 miliona kubnih metara vode. ▼
▲Kod naselja [[Kokin Brod]], 11 kilometara severno od Nove Varoši ka [[Zlatibor]]u, podignuta je
Struju uvačkog elektro-sistema nazvan „Limske hidroelektrane“ proizvode [[hidrocentrala|hidrocentrale]] „Uvac“, „Kokin Brod“, „Bistrica“ i „Potpeć“, tako da proizvedu godišnje oko 800 miliona kilovat-časova [[električna energija|električne energije]]. U opštini posluje oko 100 preduzeća i 450 radnji, a zaposleno je 5.500 stanovnika. ▼
▲Struju uvačkog elektro-sistema nazvan „Limske hidroelektrane“ proizvode [[hidrocentrala|hidrocentrale]] „Uvac“, „Kokin Brod“, „Bistrica“ i „Potpeć“, tako da proizvedu godišnje oko 800 miliona kilovat-časova [[električna energija|električne energije]]. U opštini posluje oko 100 preduzeća i 450 radnji, a zaposleno je 5.500 stanovnika.
Poljoprivredu karakteriše razvijeno [[stočarstvo]], proizvodnja [[mlečni proizvodi|mlečnih proizvoda]], od kojih je najpoznatiji čuveni [[zlatarski sir]]. Značajni poljoprivredni potencijali postoje u razvoju [[voćarstvo|voćarstva]], [[pčelarstvo|pčelarstva]] i otkupu i preradi [[šumski plodovi|šumskih plodova]]. [[Poljoprivreda|Poljoprivrednu]] površinu čini 57,10% ukupne površine opštine, a [[šuma|šumskom]] zemljištu pripada 33,85%. ▼
▲Poljoprivredu karakteriše razvijeno [[stočarstvo]], proizvodnja [[mlečni proizvodi|mlečnih proizvoda]], od kojih je najpoznatiji čuveni [[zlatarski sir]]. Značajni poljoprivredni potencijali postoje u razvoju [[voćarstvo|voćarstva]], [[pčelarstvo|pčelarstva]] i otkupu i preradi [[šumski plodovi|šumskih plodova]]. [[Poljoprivreda|Poljoprivrednu]] površinu čini 57,10% ukupne površine opštine, a [[šuma|šumskom]] zemljištu pripada 33,85%.
Za [[turizam|turizma]] u Novoj Varoši i njenoj okolini postoje dobri preduslovi, koji se ogledaju u lepotama i drugim prirodnim vrednostima planine [[Zlatar]] i akumulacionih jezera.
Jedna od izuzetnih prirodnih retkosti je [[beloglavi sup]], čije je stanište u [[kanjon reke Uvac|kanjonu reke Uvac]].
[[Kultura|Kulturno]]-[[istorija|istorijske]] spomenike predstavljaju: [[
==Istorija==
Nova Varoš je nastala u sredinom [[16. vek]]a. Vezuje se za ime Skender-paše Đenovljanina. Kad je Skender-paša, putujući iz [[Bosna|Bosne]] za [[Carigrad]] (1530), zastao sa pratnjom na zaravni ispod planine [[Zlatar (planina)|Zlatara]] i oduševljen lepotama ovog šumovitog predela i opojnim mirisom borovine, naredio je pri polasku da se tu podigne kasaba. Ubrzo je niklo naselja na mestu današnje Nove Varoši. Nazvano je ''Skender-pašina Palanka''. Kad je naraslo do blizu 2.000 kuća, „buknu požar i sprži palaku do temelja“ ([[Evlija Čelebija]]). Većina stanovnika je ostala tu i podigla novu kasabu koju nazvaše ''Jeni Kasaba'', što na srpskom znači Nova Varoš.
Sve življa trgovina stokom i njenim proizvodima, učinila je da se varoš, na raskrsnici važnih puteva, brzo rasvijala. Administrativno, od 1776, bila je u sastavu novopazarskog sandžaka. Sredinom 19. veka Nova Varoš, prema zapisima [[Ruska Imperija|ruskog]] [[Konzul (zvanje)|konzul]]a i putopisca Aleksandra Giljferdinga, imala je oko 300 kuća i oko 1.200 stanovnika, „što je bila realnija procena od one koju je izneo Elvija Čelebija, koji je inače sklon preterivanju, naveo da u Novoj Varši ima čak. 2.000 kuća“.<ref>Dr Slobodan Ristanović:''Kroz Srbiju i Crnu Goru'' Beograd 2005. str 245.</ref>
Početkom 19. veka (1809), grad su od [[Osmansko carstvo|Turaka]] oslobodili [[Karađorđe|Karađorđevi]] ustanici. ali su ga istovremeno greškom i zapalili. Odlaskom Karađorđevih ustanika, Novu Varoš je, bežeći od turske odmazde, napustio veliki broj srpskog življa, iselivši se u Srbiju.
Posle više okršaja u [[Prvi srpski ustanak|Prvom]] i [[Drugi srpski ustanak|Drugom srpskom]], a zatim i u [[Bosansko-hercegovački ustanak|Nevesinjskom ustanku 1875. godine]] (velika borba u susednom selu [[Radoinja|Radoinji]]), narod ovog kraja oslobodio se turskog ropsta pobedom u [[Prvi balkanski rat|Prvom balkanskom ratu 1912.]] godine. Nova Varoš je tada imala 450 kuća i 2.909 stanovnika.
I u [[Prvi svetski rat|Prvom svetskom ratu]] novovaroški kraj dao je veliki doprinos pobedi protiv centralnih sila Austro-Ugarske i Nemačke, a na [[Solunski front|Solunskom frontu]] i protiv Bugarske. Njihov zemljak, proslavljeni vojvoda [[Petar Bojović]], rodom iz sela [[Miševići]] podno Zlatara, komandovao je srpskom Prvom armijom.
Nova Varoš nije ostala po strani i u [[Narodnooslobodilački rat|Narodnooslobodilačkom ratu]] 1941—1945. Narod ovog kraja svrstao se u velikom broju u jedinice narodnooslobodilačke vojske, u Zlatiborsku četu odnosno [[Treća proleterska sandžačka udarna brigada|Treću proletersku sandžačku udarnu brigadu]], a sama Nova Varoš je više od 70 puta bila čas okupirana, a čas ponovo oslobađana. Konačno je oslobođena [[4. decembra]] [[1944.]]
▲[[Kultura|Kulturno]]-[[istorija|istorijske]] spomenike predstavljaju: [[crkva|crkve]] - [[brvnara|brvnare]] po [[sela|selima]], zgrada stare škole u Radonji, [[crkva]] i [[džamija]] u Novoj Varoši i drugi belezi i znamenja. Oni svedoče o životu ljudi ovog kraja kroz vekove i o prisustvu [[Kelti|Kelta]], [[Rimljani|Rimljana]], [[Sloveni|Slovena]] i drugih naroda na ovim prostorima. Nova Varoš je nastala u [[16. vek]]u,
== Demografija ==
| |||