Verzija na datum 28 maj 2011 u 12:48 uredi 81.18.61.240 (razgovor) →‎U Habzburškoj monarhiji ← Starija izmjena		Verzija na datum 13 juni 2011 u 05:19 uredi poništi Xqbot (razgovor \| doprinos) 112.443 izmene m robot Dodaje: pnb:سوبوتیچا; kozmetičke promjene Novija izmjena →
Red 84: === Klima === U klimatskom pogledu ovo područje ima karakteristike kontinentalne klime (otvorenost prema [[Panonska nizija\|Panonskoj niziji]]) koju čine: oštre [[zima\|zime]], topla [[leto\|leta]] i nestabilnost padavina po količini i vremenskom rasporedu. Prosečna temperatura vazduha iznosi 11,4º °C, relativna vlažnost vazduha – 69%, broj dana sa [[kiša\|kišom]] – 105, sa [[snijeg\|snežnim]] pokrivačem – 59, sa jakim [[vetar\|vetrom]] preko 6 [[bofor]]a – 104, [[atmosferski pritisak\|vazdušni pritisak]] 1007,0 mb, padavine – 491,3 mm.<ref name=opste>[http://www.subotica.org.yu/new/pdf/strategija_usvojena_2007_2011.pdf Opšte informacije u Subotici]</ref> === Zemljište === Red 95: === Srednji vek i Osmanlijsko carstvo === [[~~file~~Datoteka:Tsar Jovan Nenad monument.jpg\|thumb\|Spomenik Cara Jovana Nenada\|thumb\|200px]] Subotica se u pisanim dokumentima prvi put pominje [[7. maj]]a [[1391]], ali sigurno je da je mesto starije. Utvrđeno je da su ljudi na ovom prostoru živeli još pre tri hiljade godina. Sudbinu ovog mesta bitno je određivao položaj na putu između [[Evropa\|Evrope]] i [[Azija\|Azije]], a istorijski na granici dve sukobljene sile - [[Ugarska\|Ugarske]] i [[Turska\|Turske]]. Red 102: Izgrađena na vetrometini, na raskrsnici puteva, ovaj je grad večito bio mesto burnih istorijskih događaja. Zato je erdeljski vojvoda [[Janoš Pongrac]] od Dengelega ovde [[1470]]. podigao tvrđavu, ali ni ona nije uspela da odoli ljudima i vremenu. Od nje su do danas ostali tragovi na unutrašnjem zidu tornja Franjevačke crkve. Jedna od bajkovitih ličnosti subotičke prošlosti, samozvani [[Car Jovan Nenad]], javio se u istoriji posle poraza mađarske vojske od Turaka na [[Mohačka bitka\|~~Mohač~~Mohaču]]u [[1526]]. godine. Njegovu tajanstvenost uvećavala je čudna crna pruga koja mu se pružala od slepoočnice do stopala noge, zbog čega su ga i prozvali Crni. On je nakratko potisnuo [[Turci\|Turke]] iz [[Bačka\|Bačke]] i tu osnovao svoju državivu koja postoji nekoliko meseci i koja je pored [[Bačka\|Bačke]] uključivala severni [[Banat]] i mali deo [[Srem]]a. Proglasio se carem, a Suboticu izabrao za prestonicu. Poginuo je [[1527]]. u sukobu sa ugarskom vlastelom. Posle četiri veka, na godišnjicu njegove smrti, u Subotici mu je na glavnom trgu podignut spomenik koji je [[1941]]. srušio okupator, a obnovljen je i ponovo postavljen [[1991]]. [[Turci]] su Suboticu zauzeli [[1542]]. godine i vladali njome do [[1686]]. kada je Subotica postala deo Habzburške monarhije. == U Habzburškoj monarhiji == [[~~File~~Datoteka:Bunjevci migrations.png\|thumb\|Seoba Bunjevaca u Bačku\|250px]] [[~~file~~Datoteka:Szabadka 1.jpg\|thumb\|250px\|thumb\|Mađarska razglednica iz 1914.]] Privilegijom iz [[1743]]. godine [[Marija Terezija]] proglasila je Suboticu slobodnom komorskom varoši, za šta su Subotičani darovali carici 150 konja. Za odanu službu subotičkih graničara habzburškom dvoru, Marija Terezija proglasila je Suboticu [[1779]]. slobodnim kraljevskim gradom. Za ovu važnu odluku Subotičani su poklonili carici pet hiljada zlatnika i platili otkup 166.666 forinti. Status slobodnog kraljevskog grada doneo je Subotici veću autonomiju i novo ime - Maria-Theresiopolis. Od te godine počinje planski i ubrzaniji razvoj grada. Red 115: Prema austro-ugarskom popisu stanovništva iz 1910. godine, grad je imao 94.610 stanovnika. Po maternjem jeziku: * [[Mađarski jezik\|mađarski]]: 55.587 (''58,75%'') * [[Bunjevački jezik\|bunjevački]]: 33.208 (''35,1%'') * [[Srpski jezik\|srpski]]: 3.514 (''3,71%'') * [[Nemački jezik\|nemački]]: 1.918 (''2,03%'') * [[Slovački jezik\|slovački]]: 100 (''0,11%'') * [[Vlaški jezik\|vlaški]]: 60 (''0,06%'') * [[Hrvatski jezik\|hrvatski]]: 39 (''0,04%'') * [[Rusinski jezik\|rusinski]]: (''0,01%'') * ostali: 182 (''0,19%'') === Moderno doba === Red 272: '''Religija''': * [[Katoličanstvo\|Rimokatolička]] (70%) * [[Pravoslavlje\|Pravoslavna]] * [[Protestantizam\|Protestantska]] * ostale === Religija === Red 284: Subotička Jevrejska zajednica je treća po veličini u Srbiji, posle onih u [[Beograd]]u i [[Novi Sad\|Novom Sadu]]. Zaprepašćujuće [[proporcija\|proporcije]] i lepota Mađarskog stila [[sinagoga u Subotici\|sinagoge]] je nasledstvo jevrejske zajednice koja je nakad brojala preko 6.000 članova. Danas, je taj broj opao na manje od 200 [[Jevreji\|Jevreja]] koji su ostali u Subotici. == Privreda == * Iz istorije privrede i ekologije: '''Subotičke fabrike - zagađivači Palića u 1939. godini'''<ref>Članak Stevan Mačkovića objavljen u Palićkim novinama /Szabadkai gyárak - Palics környezetszenyezöi 1939-ben, Palics és környéke, 4, Subotica, I, 1999, st. 11./</ref> Red 298: * "MLIN SVOBODA ANTUNA".Radio je na motorni pogon. Proizvodio je brašno i prekrupu. Godišnji kapacitet obrade mu je bio do 360 vagona žitarica. Nije koristio kanalizacionu mrežu. <br * "ERIKA, TVORNICA SAPUNA" u vlasništvu Šporer Mavra. Osnovana je 1880. godine. Nalazila se na Beogradskom putu br. 105. Proizvodila je do 100 vagona sapuna i zapošljavala do 100 radnika. Pored sapuna za pranje izrađivala je i fini, kozmetički sapun. <br /> * "DEONIČKO DRUŠTVO ZA IZRADU CREVA".Herman Dajč (Deutsch) je osnovao ovu fabriku još 1897. godine, a u deoničko društvo je pretvoreno 1912. godine i od tada nosi ime "D. d. za izradu creva". Nije imalo konkurenciju u državi.Proizvodilo je creva za kobasičarske proizvoda, žice za instrumente, kao i za hirurgiju, i većinu robe izvozilo u inostranstvo. Godišnji kapaciteti su iznosili do 10 vagona ( ili do 2 miliona metara obrađenih creva ).Adresa je u međuratnom periodu glasila Petrogradska 46.(danas je to ulica Žarka Zrenjanina ) * "TVORNICA ŠTIRKE MARCEL KOPP I SINOVI D.D."je radila od 1919. godine na adresi Majšanski put. br. 9. Ime "Štirak, Marcel Kopp d.d." dobija 1930. godine, kada je uspešno obnovljena posle požara koji 1924. godine uništio objekte preduzeća. Najveći je proizvođač štirke u Subotici i okolini. Proizvodila je pšenični i kukuruzni skrob a prerađivala je i krompir, dobijala glikozu, desetak vrsta lepila te sredstva za impregnaciju koža. Sopstvenim kolosekom je dopremala sirovine i odvozila gotove proizvode iz fabričkih prostorija. * "ARMIN ROT,TVORNICA ŠEŠIRA". Radila je od 1889. godine, kada ju je osnovao Armin Rot (Roth),u ulici Đenerala Milojevića br. 5.(Bose Milićević ) U početku je to bila mala šeširdžijska radionica koja 1911 ima 30 radnika. Arminov sin Dezider, koji je 1912. godine završio tehničku školu u Pagu, proširuje je i pretvara, 1924. godine, u fabriku sa 80 do 150 radnika, koji su dnevno proizvodili do 1200 šešira. Proizvodnja je 1937. godine iznosila 118 612 komada šešira i 26 109 kapa. * "OBILIĆ MLIN". U ulici Save Tekelije 37 ( danas Karađorđev put) postojao je mlin od 1898. godine. Žarko Glogovčan je preuzeo firmu u 1935. godini i proširio i obnovio postrojenja u 1938, tako da je spadao u modernije mlinove. Posedovao je svoju elktro centralu, koja se koristila samo za osvetljenje. Red 397: Značajnije godišnje manifestacije u opštini su: * "[[Međunarodni sajam preduzetništva (Subotica)\|Međunarodni sajam preduzetništva]]", * "[[Međunarodni filmski festival - Palić]]", * "[[Međunarodni festival pozorišta za decu Oton Tomanić]]", * "[[Letnje pozorišne večeri]]", * "[[Dužijanca]]", * "[[Berbanski dani]]", * "[[Ujedinjene igre]]".<ref name="su" /> == Obrazovanje == Red 410: * OŠ Sonja Marinković        * OŠ Ivan Milutinović        * OŠ Matko Vuković        * OŠ Đuro Salaj         * OŠ [[Sečenji Ištvan]] * [[OŠ Ivan Goran Kovačić]] * OŠ J. J. Zmaj * OŠ Kizur Ištvan * OŠ [[Jovan Mikić]] * OŠ 10. oktobar * OŠ [[Miloš Crnjanski]] * OŠ Majšanski put * OŠ Sveti Sava * OŠ [[Matija Gubec]] === Srednje škole === Red 505: === [[Narodno pozorište (Subotica)\|Narodno pozorište]] === [[~~file~~Datoteka:Theatre in subotica.jpg\|thumb\|left\|thumb\|Zgrada narodnog pozorišta pre nedavnog rušenja]] Pozorište sa šest korintskih stubova izgrađeno je 1853. u [[Klasicizam\|klasicističkom]] stilu, po projektu Janoša Skultetija. Završeno je 1854. i po tome je posle zrenjaninskog (1839.) subotičko Pozorište bilo drugo po starini u Srbiji. Prva pozorišna predstava odigrana je u Subotici [[1747]]. u franjevačkoj gramatikalnoj gimnaziji, a stalno pozorište otvoreno je u ovoj zgradi 1854. 2007. g. ova zgrada je srušena jer je bila u toliko lošem stanju da nije mogla biti renovirana. Od zgrade su ostali samo korintski stubovi koji će biti ugrađeni u novu zgradu subotičkog pozorišta čija će gradnja, očekuje se, biti dovršena tek 2012. g. === [[Gradska kuća u Subotici\|Gradska kuća]] === [[~~file~~Datoteka:Subotica17.jpg\|thumb\|270px\|right\|thumb\|Gradska kuća]] Gradska kuća u Subotici je najveća a po mnogima i najlepša građevina Subotice. Podignuta je za dve godine, od [[1908]]. do [[1910]], ali su vrhunski majstori onog vremena još pune dve godine ukrašavali njene [[enterijer]]e. Red 522: === Hramovi === :''Glavni članak: [[Verski objekti u Subotici]].'' * [[Katedrala sv. Tereze Avilske]] — građena od 1773. do 1798. godine * [[Franjevačka crkva (Subotica)]] — građena od 1730. do 1736. godine * [[Srpska pravoslavna crkva Sv. vaznesenja Gospodnjeg]] — građena od 1723. i 1726. godine * [[Srpska pravoslavna crkva u Aleksandrovu]] — izgrađena 1818. godine * [[Sinagoga u Subotici\|Sinagoga]] — izgrađena 1902. godine * [[Senćanska crkva Svetog Đurđa]] — izgrađena 1897. godine * [[Muhadžir džamija]] — izgrađena 2008. godine == Sport == * [[FK Spartak Zlatibor voda\|FK Spartak]], igraju na [[Gradski stadion Subotica\|gradskom stadionu]]. * [[OK Spartak Subotica]] * [[KDT Spartak]] Klub dizača tegova iz Subotice <ref>{{cite web\|url=http://kdtspartak.vndv.com/SR/index.html \|title=KDT Spartak Subotica \|publisher=Kdtspartak.vndv.com \|date= \|accessdate=24. 06. 2010.}}</ref> * [[RK Radnički Subotica]] * [[HK Spartak Subotica]] * [[AK Spartak Subotica]] * [[VK Spartak Subotica]] * [[Aerodrom Subotica]], sportski aerodrom u Bikovu. == Gradovi pobratimi == Subotica se pobratimila sa sledećim gradovima:<ref name="su" /> * {{ZD\|MAĐ}} '''[[Segedin]]''', [[Mađarska]] * {{ZD\|SVK}} '''[[Dunajska Streda]]''', [[Slovačka]] * {{ZD\|ČEŠ}} '''[[Olomouc]]''', [[Češka\|Češka Republika]] * {{ZD\|RUM}} '''[[Odorheju Sekuesk]]''', [[Rumunija]] == Partnerski gradovi == Subotica je partnerski grad sa sledećim gradovima * {{ZD\|MAĐ}} '''[[Budimpešta]]''', [[Mađarska]] * {{ZD\|NEM}} [[~~file~~Datoteka:Flag of Bavaria (lozengy).svg\|20px\|Bavarska]] '''[[Minhen]]''', [[Nemačka]] * {{ZD\|BEL}} '''[[Namir]]''', [[Belgija]] * {{ZD\|HRV}} '''[[Osijek]]''', [[Hrvatska]] * {{ZD\|HOL}} '''[[Tilburg]]''', [[Holandija]] * {{ZD\|VB}} {{ZD\|ENG}} '''[[Volverhempton]]''', [[Ujedinjeno Kraljevstvo]] * {{ZD\|MAĐ}} '''[[Zirc]]''', [[Mađarska]] == Poznate ličnosti == Red 584: \|- \| [[Jovan Mikić]] Spartak \| [[~~Kornelije Kovač\|~~Kornelije Kovač]] \| [[Momir Petković]] \| [[Peter Leko]] \| [[Ivan Buljovčić]] \|- \| [[~~Refik Memišević\|~~Refik Memišević]] \| [[Rita Kinka]] \| [[Sreten Damjanović]] Red 598: \| [[Jovan Manojlović]] \| [[Jovan Paču]] \| [[~~Laura Levai Aksin\|~~Laura Levai Aksin]] \| [[Dušan Svilar]] \|} Red 614: {{reflist\|2}} == Spoljašnje veze == {{commonscat\|Subotica}} * [http://www.subotica.co.yu Zvanična prezentacija grada] Red 631: * [http://www.panorama.in.rs/subotica/ Panorama slike Subotice] === Mediji === * [http://www.supertv.co.yu/web/ SuperTV.co.yu - TV Subotica] * [http://www.radiosubotica.co.yu/ Radio Subotica] Red 639: {{Gradovi u Srbiji}} [[Kategorija:Gradovi u Srbiji]] [[Kategorija:Naseljena mesta u Srbiji]] Linija 677 ⟶ 678: [[os:Суботицæ]] [[pl:Subotica]] [[pnb:سوبوتیچا]] [[pt:Subotica]] [[ro:Subotica]]

Subotica – razlika između verzija