Žene u antičkom Rimu – razlika između verzija
Uklonjeni sadržaj Dodani sadržaj
Nema sažetka izmjene |
|||
Red 91:
== Svakodnevni život ==
[[Datoteka:Fresco of woman with tray in Villa San Marco retouched.jpg|thumb|Zidna slika iz Vile sv. Marka, [[Stabija|Stabije]]]]
[[Datoteka:Pompeii - Fullonica of Veranius Hypsaeus 2 - MAN.jpg|thumb|right|Žene i muškarci rade u radionici za bojenje ''(fullonica)'', zidna slika iz [[Pompeji|Pompeja]].]]
Pripadnice elite morale su upravljati velikim i kompleksnim domaćinstvom. Budući da su bogati parovi često imali više kuća i seoskih imanja, s dececima i čak stotinama robova, od kojih su neki bili obrazovani i visoko kvalifikovani, ta je odgovornost bila jednaka upravljanju omanjom korporacijom. Uz društveno-politički značaj dočekivanja [[Hospitium|
Jedan od najvažnijih ženinih zadataka u velikom domaćinstvu bio je da nadgleda izradu odeće. Nekada davno predenje vune bila je jedna od glavnih kućevnih delatnosti i označavala je samodovoljnost jedne porodice, budući da se vuna proizvodila na njenom imanju. Čak i u gradu vuna je često bila simbol ženinih dužnosti, i oruđe za predenje vune često se pojavljuje na nadgrobnim spomenicima kako bi se pokazalo da je žena koja je tu pokopana bila dobra i časna matrona.{{sfn|Assa|1960|loc=str. 51}} Čak i od žena iz viših društvenih slojeva očekivalo se da budu vične predenju i tkanju, po plemenitom uzoru svojih jednostavnih predaka; te se prakse, na primer, gotovo na teatralan način pridržavala [[Livija]].
Red 111:
Većina Rimljana živela je u stambenim višespratnicama ''([[Insula|insulae]])'', a u onim u kojima su živele [[Plebejci|plebejske]] porodice i [[Peregrin|stranci]] obično nije bilo kuhinje. To je značilo cvetanje radionica za pripremu gotove hrane. Većina siromašnih Rimljana, i muškaraca i žena, i mladih i starih, zarađivala je za život svojim vlastitim radom.
{{Clear}}
=== Politički život===
[[Datoteka:Le Suicide de Porcia.JPG|thumb|Herojsko samoubistvo [[Porcija Katonis|Porcije]], kćerke [[Katon Mlađi|katonove]] i supruge [[Marko Junije Brut|Brutove]], na slici [[Pierre Mignard|Pierrea Mignarda]]]]
Žene nisu mogle vršiti [[Magistrat|političke funkcije]] niti služiti u [[Rimska vojska|vojsci]], ali [[Rimska mitologija|mitološke konstrukcije]] Rimske republike priznavale su primere ženskog patriotizma, vrline i požrtvovanosti i istovremeno kritikovale primere njihovog samoživog i izdajničkog ponašanja. O uticaju žena na politički život pozne republike historičar [[Ronald Syme]] primećuje:
<blockquote>
Izopštene iz javnog života, ali opremljene društvenim prestižom svoje porodice ili muža, kćerke [[Nobili|nobila]] koristile su stvarnu i tajnu moć koja dolazi s uticajem. One postižu više od prosečnog [[Rimski senat|senatora]] i gotovo isto ono što može postići bivši [[Rimski konzul|konzul]] tihim vršenjem svog "autoriteta" ''([[auctoritas]])'' u grupi sebi ravnih ljudi ― i one su svakako prethodnica moćnih princeza iz dinastije [[Julijevci-Klaudijevci|Julijevaca i Klaudijevaca]].{{sfn|Syme|1964|loc=[http://books.google.com/books?id=79MPl3kMIV4C&pg=PA25&dq=%22Debarred+from+public+life+but+enjoying+the+social+prestige%22&lr=&as_drrb_is=q&as_minm_is=0&as_miny_is=&as_maxm_is=0&as_maxy_is=&as_brr=0#v=onepage&q=%22Debarred%20from%20public%20life%20but%20enjoying%20the%20social%20prestige%22&f=false str. 25]}}
</blockquote>
Tokom građanskih ratova koji su doveli do propasti republike [[Apijan]] izveštava o heroizmu ženâ koje su spašavale svoje muževe. Jedan [[epitaf]] poznat kao ''[[Laudatio Turiae]]'' sadrži [[Laudatio funebris|posnrtnu pohvalu]] koju muž upućuje svojoj supruzi, koja je tokom [[Rat protiv Cezarovih ubica|građanskog rata nakon Cezarove smrti]] ugrozila vlastiti život i odrekla se svog nakita da bi pomogla suprugu koji se nalazio u izgnanstvu.{{sfn|Gordon|1983|loc=str. 34, 103}} Oboje su preživeli to nemirno doba i potom dugo uživali u svom braku. [[Porcija Katonis|Porcija]], kći [[Katon Mlađi|Katona Mlađeg]] i supruga [[Marko Junije Brut|Marka Junija Bruta]], [[Atentat na Julija Cezara|Cezarovog atentatora]], doživela je ne tako srećan, ali zato, gledano očima onog vremena, herojski kraj: nakon propasti republike počinila je samoubistvo, upravo kao i njen otac.
S usponom [[Avgust (rimski car)|Avgusta]] na vlast u poslednjim decenijama 1. veka pne. smanjila se moć rimskih magistrata i [[Rimski senat|tradicionalne oligarhije]], ali mogućnost da žene, [[oslobođenici]] i robovi vrše svoj uticaj u potaji time nisu bile smanjenje, pa se čak može reći i da su se povećale.{{sfn|Saller|2000|loc=str. 18}}
Jedna od znamenitih žena bila je [[Livija Druzila]] [[August (titula)|Avgusta]] (58. pne – 29. n.e.), supruga cara [[Avgust (rimski car)|Avgusta]] i najmoćnija žena [[Principat|ranog rimskog carstva]], koja je nekoliko puta vršila dužnost regentice i uvek bila odana Avgustova savetnica. Neke žene iz carske porodice, kao što je [[Agripinila|Agripina Mlađa]], Livijina praunuka i [[Kaligula|Kaligulina]] sestra, stekle su politički uticaj i veliki značaj u javnosti.
Žene su učestvovale i u pokušajima da se svrgnu carevi za koje se smatralo da zloupotrebljavaju svoju moć. Ubrzo nakon što je umrla [[Kaligula|Kaligulina]] sestra [[Druzila (sestra Kaligule)|Druzila]], njen udovac [[Marko Emilije Lepid (Druzilin suprug)|Marko Emilije Lepid]] i njene sestre [[Agripinila|Agripina Mlađa]] i [[Julija Livila|Livila]] sklopile su zaveru s ciljem da svrgnu Kaligulu s prestola. Zavera je otkrivena, pa je Lepid bio pogubljen, a Agripina i Livija poslate u izgnanstvo, iz koga su se vratile tek kad je njihov ujak [[Klaudije]] stupio na presto nakon što je Kaligula ubijen 41. godine.
Žene su ponekad pokretali i manje plemeniti motivi. Klaudijeva treća supruga, [[Valerija Mesalina]], sklopila je s [[Gaj Silije|Gajem Silijem]] zaveru s ciljem svrgavanja svog muža i s nadom da će se na vlast doći ona sama i njen ljubavnik.
[[Tacit]] je proslavio [[Epiharija|Epihariju]], koja je učestvovala u [[Pizonova zavera|Pizonovoj zaveri]] i tom prilikom pokušala da pridobije podršku rimske mornarice, ali je umesto toga bila uhapšena.<ref name=tac15.71>[[Tacit]], ''[[Anali (Tacit)|Anali]]'', [http://data.perseus.org/citations/urn:cts:latinLit:phi1351.phi005.perseus-lat1:15.71 XV, 71].</ref> Kad je zavera bila otkrivena, ona je odbila otkriti bilo šta, pa čak i nakon što je bila podvrgnuta mučenju, za razliku od senatora, koji nisu ni bili stavljeni na muke, a ipak su požurili da ispričaju sve što su znali. Tacit hvali i Egnaciju Maksimilu jer je žrtvovala svoje bogatstvo da bi se uz svog nevinog supruga suprotstavila [[Neron]]u.<ref name=tac15.71/>
==Reference==
Linija 139 ⟶ 159:
*{{Citation | last = Gardner | first = Jane F. | author-link = | title = Women in Roman Law and Society | volume = | pages = | publisher = [[Indiana University Press]] | place = | year = 1991 | contribution-url = |ref= harv}}
*{{Citation | last = Gardner | first = Jane F. | author-link = | title = Family and Familia in Roman Law and Life | volume = | pages = | publisher = [[Oxford University Press]] | place = | year = 1999 | contribution-url = |ref= harv}}
*{{Citation | last = Gordon | first = Arthur Ernest | author-link = | title = Illustrated Introduction to Latin Epigraphy | volume = | pages = | publisher = [[University of California Press]] | place = | year = 1983 | contribution-url = |ref= harv}}
*{{Citation | last = Hallett | first = Judith P.| author-link = |title = Fathers and Daughters in Roman Society: Women and the Elite Family | volume = | pages =| publisher = [[Princeton University Press]] | place = | year = 1984 | contribution-url = |ref= harv}}
*{{Citation | last = Hanson | first = Ann Ellis | author-link = | contribution = The Restructuring of Female Physiology at Rome |title = Les écoles médicales à Rome: Actes du 2<sup>ème</sup> Colloque international sur les textes médicaux latins antiques, Lausanne, septembre 1986 | volume = | pages =| publisher = [[Université de Nantes]] | place = | year = 1991 | contribution-url = |ref= harv}}
Linija 155 ⟶ 176:
*{{Citation | last = Rawson | first = Beryl | author-link = | contribution = Finding Roman Women |title = A Companion to the Roman Republic | volume = | pages =124–140 | publisher = Blackwell | place = | year = 2010 | contribution-url = |ref= harv}}
*{{Citation | last = Richardson | first = Lawrence | author-link = |title = A New Topographical Dictionary of Ancient Rome | volume = | pages =| publisher = [[Johns Hopkins University Press]] | place = | year = 1992 | contribution-url = |ref= harv}}
*{{Citation | last = Saller | first = Richard | author-link = | contribution = Status and patronage |title = Cambridge Ancient History: The High Empire, A.D. 70–192| volume = | pages =| publisher = [[Cambridge University Press]] | place = | year = 2000 | contribution-url = |ref= harv}}
* {{cite book|last= Schmitt-Pantel |first= Pauline |author-link= |year=1994 |title= A History of Women in the West: From Ancient Goddesses to Christian Saints|volume= 1 |location= | publisher= [[Harvard University Press]] |ref = harv}}
* {{cite book|last= Schultz |first= Celia E. |author-link= |year=2006 |title= Women's Religious Activity in the Roman Republic |volume= 1 |location= | publisher= [[University of North Carolina Press]] |ref = harv}}
* {{cite book|last= Sherwin-White |first= Bruce W. |author-link= A.N. Sherwin-White |year=1979 |title= Roman Citizenship|location= | publisher= [[Oxford University Press]] |ref = harv}}
* {{cite book|last= Staples |first= Ariadne |author-link= |year=1998 |title= From Good Goddess to Vestal Virgins: Sex and Category in Roman Religion |location= | publisher= [[Routledge]] |ref = harv}}
* {{cite book|last= Syme |first= Ronald |author-link= Ronald Syme |year=1964 |title= Sallust |location= | publisher= [[University of California Press]] |ref = harv}}
* {{cite book|last= Tatum |first= W. Jeffrey |author-link= |year=1999|title= The Patrician Tribune: Publius Clodius Pulcher |location= | publisher= [[University of North Carolina Press]] |ref = harv}}
*{{Citation | last = Thomas | first = Yan | author-link = | contribution = The Division of the Sexes in Roman Law |title = A History of Women from Ancient Goddesses to Christian Saints | volume = | pages =| publisher = [[Harvard University Press]] | place = | year = 1991 | contribution-url = |ref= harv}}
| |||