1842 – razlika između verzija
Uklonjeni sadržaj Dodani sadržaj
dop. iz rastko.rs i google b. |
→Događaji: + slike |
||
Red 6:
== Događaji ==
=== Januar/Siječanj – Mart/Ožujak ===
[[Datoteka:Last-stand.jpg|mini|150px|left|[[Bitka kod Gandamaka]] - pogibija Britanaca u Afganistanu]]
* [[1. 1.]] - Pokrenute novine ''[[Rheinische Zeitung]]'' u [[Keln]]u, u kojima [[Karl Marx]] objavljuje članke, a u oktobru postaje i urednik.
* 1. 1. - Otvoren ''[[Barnum's American Museum]]'' u [[New York]]u.
* [[4. 1.]] (ili 16. 1.) - U [[Teatar na Đumruku|Teatru na Đumruku]] vojni kapel-majstor [[Jožef Šlezinger]] priredio prvi javni muzički koncert u Beogradu.
* [[6. 1.|6]] - [[13. 1.]] - [[Prvi anglo-afganski rat]]: [[Bitka kod Gandamaka]], ili Masakr Elphinstoneove armije -
* [[14. 1.]] - Osnovana prva srpska čitaonica sa bibliotekom u [[Irig]]u.
* [[17. 1.]] - Državni udar [[António Bernardo da Costa Cabral|de Coste Cabrala]] u [[Kraljevina Portugal|Portugalu]], diktatorski vlada do 1846.
* [[23. 1.]] - [[James Clark Ross]] stigao do 78°09'30" južne širine - to je [[Najdalje na jug]] do [[1900]].
* [[26. 1.]] - Prvi broj zagrebačkog "Gospodarskog lista" (naslovljen "Priobćenje članovom horvatsko-slavonskoga Gospodarskog družtva", današnji naziv od 1855).
* [[7. 2.]] - [[Bitka kod Debre Tabora]] je Pirova pobeda etiopskog regenta [[Ali II od Jedžua|Alija II]].
[[Datoteka:Janko Drašković Litho.jpg|mini|150px|Grof [[Janko Drašković]], prvi predsjednik [[Matica hrvatska|Matice ilirske]]]]
* [[10. 2.]] - Osnovana Matica ilirska, od 1874. [[Matica hrvatska]].
* februar - Leteće diletantsko pozorište (nastalo u Novom Sadu 1838) priključilo se beogradskom Teatru na Đumruku<ref>Marjanović, Petar. [http://www.rastko.rs/isk/isk_18.html Pozorište]. rastko.rs</ref>.
Linija 23 ⟶ 25:
* mart - ''Commonwealth v. Hunt'': Vrhovni sud [[Massachusetts]]a presudio da su sindikati legalni.
* mart? - [[Ustavobranitelji|Ustavobraniteljski]] prvaci [[Toma Vučić Perišić]] i [[Avram Petronijević]] se vratili u Srbiju, uz pomoć susednih država rade protiv kneza Mihaila<ref name="vckus">Ćorović, Vladimir [http://www.rastko.rs/rastko-bl/istorija/corovic/istorija/7_10_l.html Krize u Srbiji]. rastko.rs</ref>.
* [[16. 3.]] - ''[[HMS Driver (1840)|HMS Driver]]'' je prvi parobrod koji kreće na
* [[29. 3.]] (17. 3. po j.k.) - Uredba o položaju činovnika u Srbiji - dobijaju stalnost položaja, vlada skoro da nema disciplinsku moć nad njima.
* [[30. 3.]] - [[Anestezija]]: [[Crawford Long]] upotrebio [[dietil etar]] u operaciji.
Linija 38 ⟶ 40:
* [[11. 5.]] - U Velikoj Britaniji uveden prvi mirnodopski [[porez na dohodak]] - trebao je biti privremen ali ostao je do danas.
* [[19. 5.]] - [[Dorrova pobuna]] u [[Rhode Island]]u: neuspeo napad na arsenal u [[Providence, Rhode Island]].
[[Datoteka:Redshift blueshift.svg|mini|160px|[[Doplerov efekat]] u astronomiji]]
* [[25. 5.]] - [[Christian Doppler]] predlaže u Pragu [[Doplerov efekat]].
* [[31. 5.]] (19.5. po j.k.) - U Beogradu osnovano ''[[Društvo srpske slovesnosti|Družstvo srbske slovesnosti]]'' (prema [[Tanjug]]u).
Linija 55 ⟶ 58:
* [[21. 7.]] - [[Bitka kod Chinkianga]]: Britanci zauzeli [[Zhenjiang]], što im otvara put prema [[Nanking]]u - kineska ćingovska vlada nakon ovoga traži mir.
[[Datoteka:Патријарх српски Јосиф.jpg|mini|150px|[[Patrijarh srpski Josif|Josif Rajačić]] (vl. 1842-61)]]
* [[9. 8.]] - [[Webster–Ashburtonov ugovor]] utvrdio severoistočnu granicu SAD i britanske Kanade.
* [[10. 8.]] - Zakon o rudnicima u Velikoj Britaniji zabranjuje jamski rad ženama i dečacima mlađim od 10 godina.
* [[14. 8.]] - Objavljen kraj [[Drugi seminolski rat|Drugog seminolskog rata]] na Floridi.
* avgust - [[Patrijarh srpski Josif|Josif Rajačić]] imenovan za [[Karlovačka mitropolija|karlovačkog mitropolita]] (patrijarh od [[1848]], vl. do [[1861]]).
* [[26. 8.]] - Prestao s radom
[[Datoteka:The Signing of the Treaty of Nanking.jpg|mini|250px|[[Nankinški ugovor]]]]
* [[29. 8.]] - Potpisan [[Nankinški ugovor]] kojim se povoljno po Britaniju okončava [[Prvi opijumski rat]] - prvi od [[neravnopravni ugovori|neravnopravnih ugovora]] koji obeležavaju kinesko "[[Stoleće poniženja]]" (1839-1949).
Linija 67 ⟶ 72:
* [[9. 9.]] - [[Kraljevina Tahiti]] stavljena pod francuski protektorat - nesuglasice sa Velikom Britanijom.
* 12. 9. - U Dubrovniku potpisan ugovor između bosanskog i hercegovačkog pašaluka i "nezavisne oblasti Crne Gore" kojim se regulišu odnosi nakon ubistva [[Smail-aga Čengić|Smail-age Čengića]]<ref>[http://www.rastko.rs/rastko-cg/povijest/Cg-XIV-XX.html Crna Gora od kraja XV veka do 1914. godine]. rastko.rs</ref>.
[[Datoteka:PrinceAlexander I w.jpg|mini|180px|[[Knez Aleksandar Karađorđević]] (vl. 1842-58 - Doba [[Ustavobranitelji|Ustavobranitelja]])]]
* [[14. 9.]] (2. 9. po j.k.) - '''[[Knez Aleksandar Karađorđević]]''' izvikan na [[Skupština u Beogradu (1842)|narodnoj skupštini na Vračaru]] za novog vladara Srbije.
* [[15. 9.]] - [[Bitka za Kabul (1842)]]: Britanci se vratili u [[Kabul]], povlače se već sledećeg meseca uništivši tvrđavu i veliki bazar.
Linija 98 ⟶ 104:
** [[Julius von Mayer]] pretpostavio [[mehanički ekvivalent toplote]] godinu dana pre [[James Prescott Joule|Jamesa Joulea]].
** [[John Bennet Lawes]] patentirao đubrivo superfosfat.
** [[Alexandre-François Debain]] patentirao [[harmonijum]].
== Rođenja ==
| |||