Galileo Galilei – razlika između verzija
Uklonjeni sadržaj Dodani sadržaj
m robot kozmetičke promjene |
m replaced: → using AWB |
||
Red 19:
|alma_mater = Univerzitet u Pisi
|akademski_savjetnici = [[Ostilio Ricci]]<ref>F. Vinci, ''Ostilio Ricci da Fermo, Maestro di Galileo Galilei'', Fermo, 1929.</ref>
|znameniti_studenti = [[Benedetto Castelli]]<
|poznat_po = [[kinematika]]<br />[[analtička dinamika|dinamika]]<br />[[teleskopska opservaciona astronomija]]<br />[[heliocentrizam]]
|religija = [[katolička crkva|rimokatolik]]
Red 26:
}}
'''Galileo Galilej''' (Galileo Galilei, [[15. 2.|15.2.]] [[1564]] - [[8. 1.|8.1.]] [[1642]]), italijanski astronom, fizičar, matematičar i filozof prirode, čija su istraživanja postavila temelje modernoj mehanici i fizici.. Rođen je u [[Pisa|Pizi]]. Uglavnom je obrazovan u manastiru Valombroza pored [[Firenca|Firence]], a na univerzitetu u Pizi studirao je od [[1581]]. do [[1585]]. godine. Ubrzo posle toga, neko vreme je predavao na firentinskoj Akademiji. Na univerzitetu u Pizi je predavao matematiku od [[1592]]. do [[1610]]. Bio je filozof i matematičar kod velikog toskanskog vojvode od [[1610]]. pa do kraja svog života.
Godine [[1616]], teološki savetnici inkvizicije osudili su ga zbog toga što je zastupao novu astronomiju (zalagao se za [[Nikola Kopernik|Kopernikov]] [[heliocentrični sistem]]), i tada mu je zabranjeno da zastupa, predaje i brani osuđeno učenje. On se sa tim složio. Papa nikad nije potvrdio tu osudu, ali je [[1632]]. godine, nakon objavljivanja njegovog dijaloga o alternativnim svetskim sistemima, [[Inkvizicija]] Galileju naredila da dođe u [[Rim]]. Tamo je stigao u februaru [[1633]], i bio ispitan [[21. 6.|21. juna]] na osnovu optužbe da je spomenuta publikacija iz 1632. u suprotnosti sa odlukom od [[1616]]. godine. Dvadeset drugog [[jun]]a [[1633]]. godine Galilej je pročitao svoje poricanje i, na zadovoljstvo suda, bio osuđen na utamničenje. Dopušteno mu je da se vrati u svoju vilu u Firenci i tamo ostane pod uslovom da živi u strogoj izolaciji, što je on i učinio i poslednjih osam godina svog života proveo u stalnom naučnom radu i eksperimentisanju.
Red 40:
Galileo je [[1610]]. objavio svoja zapažanja o Jupiterovim mjesecima, kao argument u korist Kopernikovog heliocentričnog sistema. Sljedeće godine posjetio je [[Rim]] kako bi predstavio svoj [[teleskop]] utjecajnim filozofima i matematičarima na [[Isusovci|isusovačkom]] učilištu ''Collegio Romano'' i dopustio im da svojim očima vide njegova zapažanja o četiri Jupiterava mjeseca. Toekom boravka postao je član ''Accademia dei Lincei''.
Od [[1612]]. počeo je rasti otpor protiv ideje o heliocentričnom sistemu, a nakon tog je [[1614]]. fratar Tommaso Caccini ([[1574]]. – [[1648]].) proglasio Galileve ideje opasnim, gotovo [[hereza|heretičkim]]. Zbog tog se [[1616]]. Galileo uputio u Rim da obrani svoje ideje, ali mu je [[kardinal]] [[Roberto Bellarmino]] osobno uručio zabranu iznošenja i zastupanja ideja o heliocentričnom sistemu.
Sama ideja o heliocentričnom sistemu nije bila sporna, jer je kardinal rekao Galileju da će unijeti to u sve crkvene knjige, ali neka mu prvo izvede [[dokaz]].
U razdoblju od [[1621]].- [[1622]]. Galileo je napisao svoj prvu knjigu (''Il Saggiatore''), koja je odobrena i objavljena [[1623]]. Ponovno je [[1630]]. otišao u [[Rim]] tražiti dozvolu za [[štampa]]nje svoje druge knjige, koja je i objavljena [[1632]]. u Firenci. U oktobru iste godine, morao se je pojaviti pred [[Papa|papom]] u Rimu, gdje je na suđenju osumnjičen za herezu i osuđen na kućni pritvor u seoskoj kući u Arcetri, kraj Firence. Oslijepio je [[1638]]., još je bolovao od hernije i nesanice. Posjete je primao sve do 1642. kada je i umro.
== Naučni rad ==
[[Datoteka:
Pronašao je zakone [[slobodni pad|slobodnog pada]] tijela i postavio jednadžbe [[kosi hitac|kosoga hitca]], prvi uveo eksperimentalnu metodu i matematičko formuliranje fizikalnih zakona, te na taj način postavio temelje klasične [[fizika|fizike]]. Otkrio je [[cikloida|cikloidu]] i njenu primjenu na lukove mostova. Osnovao je [[balistika|balistiku]], određujući [[parabola (geometrija)|paraboličku]] putanju zrna. Konstruirao je prvi [[termoskop]]. [[1610]]. godine je izradio poznati '''Galileiev [[teleskop]]''' s uvećanjem od 30x, na temelju već postojećeg koji je imao uvećanje od 5x, i njime otkrio planine na [[Mjesec]]u, četiri [[Jupiter (planeta)|Jupiterova]] satelita koji nose i njegovo ime, i zvjezdanu konstrukciju [[Mliječna staza|Mliječne staze]]. Otkrio je da i [[planeta|planet]] [[Venera (planeta)|Venera]] ima iste faze kao i Mjesec.
U svom djelu '''Dialogo sopra i due massimi sistemi del mondo tolemaico e Copernicano''', objavljenog u [[Firenca|Firenci]] [[1632]]. godine, iznio je učenje [[Nikola Kopernik|Kopernikovog]] heliocentričnog sistema kao jedino ispravnog, i zbog toga ga je [[inkvizicija]] [[1633]]. godine stavila u okove i odvela u [[Rim]], kod pape [[Urban VIII.|Urbana VIII]]. Poslije dva tjedna provedena u karanteni na inzistiranje Ferdinanda II. de [[Medici]]a, premješten je u rezidenciju toskanskog konzula. U [[april]]u [[1633]]. godine inkvizicija je počela ispitivati Galileja, da bi sa suđenjem počela [[22. jun]]a [[1633]]. i u sudskom procesu ga osudila na odricanje od svog učenja, na što je on i pristao, bojeći se da ga ne bi zadesila ista sudbina kao i [[Giordano Bruno|Giordana Bruna]] - [[1600]]., kao i na zatvor neodređenog trajanja što je kasnije papa Urban VIII. pretvorio u konfinaciju (kućni pritvor).
Pritvoren do smrti u svojoj kući u Firenci, završio je svoje veliko djelo '''Discorsi e dimonstrazioni matematiche intorno a due nuove scienze attenenti alla meccanica''', koje je objavljeno [[1638]]. godine, a u kojem je objasnio zakone fizike i [[mehanika|mehanike]] u novoj svjetlosti, po čemu se i smatra osnivačem klasične fizike i mehanike. Tokom konfinacije slobodno je pisao i vodio društveni život (npr., primio je u posjetu znamenitog engleskog pisca [[John Milton|Johna Miltona]]), a objavljivanje njegova rada nije imalo nikakve posljedice po Galililejev status niti je dovelo do ponovnoga procesa – što je nevjerojatna blagost usporedimo li to sa slučajevima progona ideološko-političkih neistomišljenika u [[20. vijek]]u. Ipak neka njegova djela su se našla na vatikanskom 'Popisu zabranjenih knjiga' (Index librorum prohibitorum). Prvo izdanje njegovih svih knjiga izdano je u [[Firenca|Firenci]] između [[1842]]. i [[1856]]. godine u 16 knjiga.
Navodno je Galileo u trenutku smrti promrmljao "''Eppur si muove''" (Ipak se kreće), iako se odrekao svih tvrdnji o [[heliocentrični sistem|heliocentričnom sistemu]]. To bismo prije mogli okarakterizirati kao legenda, jer nema dokaza da se to zbilja dogodilo.
| |||