Boston – razlika između verzija
Uklonjeni sadržaj Dodani sadržaj
Nema sažetka izmjene |
|||
Red 209:
Sve do početka [[20. vijek]]a, Boston sa okolicom, bio je najveći [[Industrija|industrijski]] centar [[Sjedinjene Američke Države|Sjedinjenih Američkih Država]] sa brojnim [[tvornica]]ma teksila i kože.
==
Prema popisu stanovništva iz 2010. u gradu je živelo 617.594 stanovnika, što je 28.453 (4,8 %) stanovnika više nego [[2000]]. godine.<ref name="census" />
{| border="1" cellpadding="4" cellspacing="0" class="toccolours" style="align:left; margin:0.5em 0 0; border-style:solid; border:1px solid #999; border-right-width:2px; border-bottom-width:2px; border-collapse:collapse; font-size:100%;"
|- style="background:#dfd;"
|| [[Demografija Sjedinjenih Američkih Država|'''Grupa''']]
| style="text-align:center;"| [[Popis stanovništva 2000. u SAD|'''2000.''']]
| style="text-align:center;"| [[Popis stanovništva 2010. u SAD|'''2010.''']]
|-
| style="background:#f3fff3;" | [[Beli Amerikanci|Belci]]
| style="text-align:right;"| 291.561 (49,5 %)
| style="text-align:right;"| 290.312 (47,0 %)
|-
| style="background:#f3fff3;" | [[Afroamerikanci|Afroamerikanci]]
| style="text-align:right;"| 149.202 (25,3 %)
| style="text-align:right;"| 150.437 (24,4 %)
|-
| style="background:#f3fff3;" | [[Azijski Amerikanci|Azijati]]
| style="text-align:right;"| 44.284 (7,5 %)
| style="text-align:right;"| 55.235 (8,9 %)
|-
| style="background:#f3fff3;" | [[Hispanoamerikanci i Latinoamerikanci (SAD)|Hispanoamerikanci]]
| style="text-align:right;"| 85.089 (14,4 %)
| style="text-align:right;"| 107.917 (17,5 %)
|-
| style="background:#f3fff3;" | Ukupno
| style="text-align:right;"| 589.141
| style="text-align:right;"| 617.594
|}
{{Popisi SAD
| 1790= 18320
| 1800= 24937
| 1810= 33787
| 1820= 43298
| 1830= 61392
| 1840= 93383
| 1850= 136881
| 1860= 177840
| 1870= 250526
| 1880= 362839
| 1890= 448477
| 1900= 560892
| 1910= 670585
| 1920= 748060
| 1930= 781188
| 1940= 770816
| 1950= 801444
| 1960= 697197
| 1970= 641071
| 1980= 562994
| 1990= 574283
| 2000= 589141
| 2010= 617594
| procena=
| godina procene=
| izvor procene=
| napomena=
}}
Prema popisu iz 2000. godine, u Bostonu, bez prigradskih naselja, živelo je 589.141 ljudi. Procene za [[2006]]. godinu su te da u Bostonu živi 596.630 ljudi {{činjenica|date=01. 2014.}}<!--mrtva veza do 20. 12. 2013.-->, da grad ima 239.528 domaćinstava i 115.212 porodica. U 2000. godini gustina naseljenosti je bila 12.166 ljudi na jednu kvadratnu milju, iliti 4.697 ljudi na jedan kvadratni kilometar. Od 25 najvećih gradova u [[Sjedinjene Američke Države|SAD]] (po broju stanovnika), ispred Bostona se nalaze samo [[San Francisko]], [[Čikago]] i [[NJujork]]. Kako veći deo ljudi živi u prigradskim mestima, tokom radnog dana, broj ljudi u Bostonu može da se poveća i do 1,2 miliona ljudi <ref>{{cite web | url=http://www.cityofboston.gov/bra/PDF/ResearchPublications//pdr96-1.pdf |format = pdf | title=Boston's Population Doubles—Every Day | publisher=Boston Redevelopment Authority—Insight Reports | year=December 1996 | accessdate=24. 02. 2007.}}</ref>. Prema istom popisu, iz 2000. godine, u Bostonu je živelo:
* 54,47% belaca
* 2,33% crnaca
* 0,4% američkih indijanaca
* 7,52% američkih azijata
* 0,06% potomaka doseljenika sa pacifičkih ostrva
* 7,83% drugih rasa i
* 4,39% ljudi mešanih rasa.
[[Datoteka:DowntownBoston.jpg|mini|levo|300p|Bostonska luka]]
14,4% ljudi se izjasnilo kao Latinoamerikanci (oni koji vode poreklo iz španskog govornog područja Severne i Južne Amerike). LJudi irskog porekla čine najveću populaciju belaca koji su jedne iste etničke grupe, čak 15,8%. [[Italijani|Italijani]] čine 8,3% stanovništva, dok potomci Zapadno indijskih ostrva čine 6,4% <ref name="census2">{{cite web | url=http://factfinder.census.gov/servlet/QTTable?_bm=y&-context=qt&-qr_name=DEC_2000_SF3_U_DP2&-ds_name=DEC_2000_SF3_U&-CONTEXT=qt&-tree_id=402&-redoLog=true&-all_geo_types=N&-geo_id=16000US2507000&-search_results=01000US&-_sse=on&-format=&-_lang=en| title=Boston city, Massachusetts — DP-2, Profile of Selected Social Characteristics: 2000 | year=2000| publisher=United States Census Bureau | accessdate=04. 05. 2007.}}{{dead link|date=October 2013}}</ref>. Skoro polovina tog broja čine ljudi sa [[Haiti]]ja.
Od 239.528 domaćinstava, 22,7% je imalo decu mlađu od 18 godina, 27,4% u bili bračni parovi, 16,4% domaćinstva je bilo sa jednim starateljem - ženom, dok je 51,9% činilo pojedince. 9,1% čine ljudi stariji od 65 godina, koji su živeli sami. Prosečna veličina domaćinstva je bila 2,31 i prosečna veličina porodice je bila 3,17 članova <ref name="census1">{{cite web | url=http://factfinder.census.gov/servlet/QTTable?_bm=y&-geo_id=16000US2507000&-qr_name=DEC_2000_SF1_U_DP1&-ds_name=DEC_2000_SF1_U&-_lang=en&-redoLog=false&-_sse=on| title=Boston city, Massachusetts — DP-1, Profile of General Demographics Characteristics: 2000 | year=2000| publisher=United States Census Bureau | accessdate=04. 05. 2007.}}{{dead link|date=October 2013}}</ref>.
Stanovništvo po starosti je podeljeno na sledeći način:
* 19,8% mlađi od 18 godina
* 16,2% 18-24 godine
* 35,8% 25-44 godine
* 17,8% 45-64 godine
* 10,4% 65 godina i stariji
Odnos žena i muškaraca u svim starosnim grupama je 100:92,8.
Odnos žena i muškaraca za starosnu grupu, 18 i više, je 100:90,2.
Prosečna primanja u jednom domaćinstvu godišnje je 39.629$, i prosečno godišnje primanje u jednoj porodici je 44.151$. Muškarci su imali prosečno primanje od 37.435$, dok su žene imale 32.421$. Primanje po glavi stanovnika je 23.353$. 19,5% stanovništva živi u siromaštvu. 25,6% mlađih od 18 godina i 18,2% starijih od 65 godina žive u siromaštvu <ref name="census3">{{cite web | url=http://factfinder.census.gov/servlet/QTTable?_bm=y&-geo_id=16000US2507000&-qr_name=DEC_2000_SF3_U_DP3&-ds_name=DEC_2000_SF3_U&-_lang=en&-redoLog=false&-_sse=on | title=Boston city, Massachusetts — DP-3. Profile of Selected Economic Characteristics: 2000 | year=2000| publisher=United States Census Bureau | accessdate=04. 05. 2007.}}{{dead link|date=October 2013}}</ref>.
== Ekonomija ==
Fakulteti i univerziteti koji se nalaze u Bostonu u velikoj meri doprinose lokalnoj i regionalnoj ekonomiji. Ove visoko-obrazovne ustanove su u protekle dve decenije bile najveći razlog smanjenju nezaposlenosti lokalnog stanovništva, jer sa razvojem ovih ustanova došlo je i do povećanja broja radnih mesta. Pored značajnosti u zapošljavanju stanovništva, ove ustanove su i razlog što su mnoge svetske multinacionalne korporacije otvorile svoja predstavništva u i oko Bostona. Prema podacima ministarstva za razvoj grada Bostona, iz [[2003]]. godine, studenti koji studiraju u ili oko Bostona u fiskalnoj 2002. godini su doprineli ekonomiji grada 4,8 milijardi dolara {{činjenica|date=01. 2014.}}<!--mrtva veza do 20. 12. 2013.-->. Od svih američkih velikih gradova, Boston dobija najveću godišnju svotu iz federalne kase od Nacionalnih zdravstvenih Instituta <ref>{{cite web | url=http://www.ssti.org/Digest/Tables/022006t.htm | title=Top 100 NIH Cities | year=2004| publisher=SSTI.org | accessdate=19. 02. 2007.}}</ref>.
[[Datoteka:Internationalplace.jpg|250p|mini|Finansijski deo Bostona]]
Turizam takođe znatno doprinosi ekonomiji grada. U fiskalnoj [[2004]]. godini, turisti su potrošili 7,9 milijardi dolara, i po broju posetilaca postavili Boston među prvih deset najposećenijih gradova u SAD <ref>{{cite web | title=Boston Economy | publisher = Advameg Inc. |publisher = City-Data.com | date = 2007 | url=http://www.city-data.com/us-cities/The-Northeast/Boston-Economy.html | accessdate=20. 06. 2007.}}</ref>. Važne industrije koje deluju u Bostonu su u velikoj meri finansijske prirode. Velike kompanije koje pružaju privatna i društvena osiguranja su prve započele sa radom u Bostonu, i odatle se proširile preko cele Amerike. Ovo je učinilo da Boston, posle NJujorka, postane finansijski centar SAD. [[Benk of Amerika]] i [[Sovern Benk]] imaju svoja regionalna sedišta u Bostonu <ref>{{cite web | url=http://www.city-data.com/world-cities/Boston-Economy.html | title=Cities of the World—Boston Economy | publisher=city-data.com | year=2007| accessdate=28. 04. 2007.}}</ref>. Boston takođe ima veoma razvijenu [[štampa]]rsku industriju koja je ujedno i najstarija u SAD, sa velikim štamparsko-izdavačkim kućama.
Prema podacima iz fiskalne [[2005]]. godine Boston je brojao 2.398.900 radnika. Od toga [http://www.city-data.com/us-cities/The-Northeast/Boston-Economy.html]:
* 1.200 je radilo u rudarstvu
* 100.500 u građevini
* 231.200 u proizvdnji
* 424.100 u komercijali, trgovini i transportu
* 72.000 u informacionom sektoru (razni biroi, mediji, servisni informacioni biroi, itd.)
* 182.800 u finansijskom sektoru
* 374.200 u raznim profesionalnim delatnostima (kontrolori leta, javne službe, itd.)
* 431.600 u obrazovnim i zdravstvenim institucijama
* 206.900 u ugostiteljstvu i turizmu
* 85.700 u raznim službama
* 288.000 u lokalnoj vlasti
Prosečna plata radnika u proizvodnji je iznosila $18.65 na sat.
Stopa nezaposlenosti je iznosila 4,9%
== Obrazovanje ==
Boston ima reputaciju intelektualnog centra SAD, i zato nosi nadimak ''Atina Amerike''. Takva reputacija dolazi iz činjenice da u samom gradu Bostonu i u susednom [[Kembridž]]u, postoji više od sto koledža i univerziteta {{činjenica|date=01. 2014.}}<!--mrtva veza do 20. 12. 2013.-->, sa preko 250.000 studenata <ref name=autogenerated1 />. U samom gradu, univerzitet Boston (skr. BU) na četvrtom je mestu po broju zaposlenih u jednoj instituciji, što oslikava stepen zastupljenosti visokoobrazovnih ustanova u svakodnevnom životu grada {{činjenica|date=01. 2014.}}<!--mrtva veza do 20. 12. 2013.-->.
Kampus Boston Univerziteta se prostire uz duž Čarls reke, na Komonvelt Aveniji, dok se medicinski fakultet univerziteta nalazi u južnom delu grada - [[Saut End]]. [[Nortistern Univerzitet]], još jedan veliki privatni univerzitet se nalazi u poznatom istorijskom komšiluku - [[Fenvej]]. Vilok, Simons, Emanuel i Ventvort koledži, kao i Masačusets koledž farmacije i zdravstvenih nauka se takođe nalaze blizu Nortisterna i pripadaju delu zvanom Fenvej. Sufolk Univerzitet, omanji privatni univerzitet, poznat u SAD po svom pravnom fakultetu, se nalazi na [[Bikon Hil]]u. Pravni fakultet NJu Ingland univerziteta, je omanji pravni fakultet, koji se nalazi u pozorišnom distriktu grada. Ovaj fakultet je prvobitno osnovan kao pravni fakultet za žene <ref>{{cite web | url=http://www.nesl.edu/about/history.cfm | title=History of NESL | publisher=New England School of Law | year=2006| accessdate=21. 03. 2007.}}</ref>. Emerson koledž sa reputacijom kao jedan od prestižnijih koledža za društvene nauke, novinarstvo, lingvistiku i film, se nalazi blizu Boston Komon-a (prvog javnog parka u SAD). Boston koledž, čiji se prvobitni kampus nalazio u južnom delu Bostona, danas se nalazi u zapadnom delu grada, na granici dveju opština, Brajtona i NJutona. Kampus Boston koledža se i dalje teritorijalno širi nedavnom kupovinom zemljišta od ogranka Katoličke Crkve u Bostonu <ref>{{cite web |last=Laczkoski|first=Michelle| url=http://media.www.dailyfreepress.com/media/storage/paper87/news/2006/02/27/News/Bc.Outlines.Move.Into.AllstonBrighton-1639148.shtml | title=BC outlines move into Allston-Brighton | date = 27. 2. 2006. | publisher=The Daily Free Press (Boston University) | accessdate=28. 04. 2007.}}</ref>.
Nekoliko velikih univerziteta se nalaze u susednom Kembridžu, mada imaju zgrade i u Bostonu, te studenti mogu imati predavanja u istom danu u Bostonu i u Kembridžu. Harvard Univerzitet je najstarija institucija visokog obrazovanja u SAD, i nalazi se velikim delom u Kembridžu, duž reke Čarls. Fakulteti za biznis i menadžment Harvardskog univerziteta, kao i medicinski, stomatološki i fakultet zdravstvene zaštite nalaze se u Bostonu, fizički odvojeni od kampusa u Kambridžu <ref>{{cite web |last=Kladko|first=Brian| url=http://boston.bizjournals.com/boston/stories/2007/04/23/story2.html?i=79430&b=1177300800%5E1449823 | title=Crimson Tide | date = 20. 4. 2007. | publisher=Boston Business Journal | accessdate=28. 04. 2007.}}</ref>. Tehnološki institut Masačusetsa (MIT) koji je prvo osnovan u Bostonu, preseljen je u Kembridž pošto se ukazala potreba za većim prostorom. MIT je preseljen u Kembridž 1916. godine. Medicinski fakultet univerziteta Tafts obavlja dužnost nadgledanja rada Medicinskog centra Nove Engleske, dok se ostatak kampusa univerziteta Tafts nalazi u severnoj opštini Bostona - Samervilu. Istern Nazarin koledž u opštini Kvinsi, jedini je evangelistički hrišćanski koledž u gradu Bostonu, i aktivan je u svakodnevnom radu hrišćanskog sveštenstva u Bostonu {{činjenica|date=01. 2014.}}<!--mrtva veza do 20. 12. 2013.-->.
Bostonski državni sistem za obrazovanje je najstariji u zemlji. Ovaj sistem čine sve državne osnovne i srednje škole u Bostonu, i broji 57.000 učenika, od prvog razreda osnovne škole do četvrtog razreda srednje škole. Sistem broji 145 škola, među njima i Bostonska latinska škola (najstarija državna osnovna škola u SAD, osnovana [[1635]]. godine). Pored državnih, Boston broji i veliki broj privatnih osnovnih i srednjih škola. 2002. godine, biznis magazin [[Forbs]] je ocenio javni sistem državnih škola u Bostonu kao najbolji sistem državnog obzarovanja u SAD, sa prosečnom stopom učenika koji završe poslednji razred srednje škole od 82% <ref>{{cite journal | title=[http://www.forbes.com/2004/02/13/cx_bs_0213home.html The Best Education in the Biggest Cities] | year=2002| journal=Forbes | accessdate=19. 02. 2007.}}</ref>. 2005. godine sistem koji obuhvata sve državne škole je brojao<ref>{{cite web | url=http://www.boston.com/news/education/k_12/articles/2005/11/03/Boston_public_schools/ | title = Boston public schools | publisher=Boston Globe | date=November 3, 2005 | accessdate=29. 09. 2007.}}</ref>
:
* 45,5% crnaca
* 31,2% učenika poreklom iz latinske Amerike
* 14,0% belaca
* 9,0% Azijata
Boston je mesto nekoliko muzičkih i umetničkih konzervatorijuma - Umetnički institut Bostona, koledž za primenjenu umetnost Masačusets, i Muzički konzervatorijum Nove Engleske (najstariji konzervatorijum u SAD), Škola muzeja lepih umetnosti, i muzička akademija Berkli. Jedini državni univerzitet u Bostonu je univerzitet Masačusets u opštini Dorčester, dok su jedina dva dvogodišnja koledža Roksburi Komjuniti koledž i Bunker Hil Komjuniti koledž u opštini [[Roksberi]].
[[Datoteka:HarvardWidenerLibrary.jpg|200p|mini|Biblioteka Harvard Univerziteta sa motom univerziteta - Veritas (lat. istina)|]]
[[Datoteka:BCgassonquadaerial.jpg|200p|mini|Kampus Boston Koledža]]
[[Datoteka:Wentworth Institute of Technology.jpg|200p|mini|Ventvort Koledž. Predsednica koledža je prof. dr. Zorica Panić, prva predsednica isključivo tehničkog koledža]]
''Za više informacija pogledajte:''
* [[Univerzitet Boston]]
* [[Univerzitet Nortistern]]
* [[Vilok koledž]]
* [[Simons koledž]]
* [[Emanuel koledž]]
* [[Ventvort koledž]]
* [[Koledž za farmaciju i medicinu Masačusetsa]]
* [[Univerzitet Safok]]
* [[Emerson koledž]]
* [[Boston koledž]]
* [[Univerzitet Harvard]]
* [[Masačusetski tehnološki institut|Tehnološki institut Masačusetsa]] (MIT)
* [[Univerzitet Tafts]]
* [[Bostonska latinska škola]]
* [[Umetnički institut Bostona]]
* [[Koledž za primenjenu umetnost Masačusetsa]]
* [[Škola Muzeja lepih umetnosti]]
* [[Muzički koledž Berkli]]
* [[Univerzitet Masačusets]]
* [[Roksburi Komjuniti koledž]]
* [[Banker Hil Komjuniti koledž]]
* [[Bostonski arhitektonski koledž]]
* [[Bostonski baptistički koledž]]
* [[Bonstonski konzervatorijum]]
* [[Univerzitet Nove Engleske]]
* [[Optometrijski koledž Nove Engleske]]
* [[Muzički konzervatorijum Nove Engleske]]
* [[Babson koledž]]
* [[Bentli koledž]]
* [[Univerzitet Brandajs]]
* [[Kembridž koledž]]
* [[Kuri koledž]]
* [[Jevrejski koledž]]
* [[Helenik koledž]]
* [[Lasel koledž]]
* [[Univerzitet Lesli]]
* [[Maunt Ida koledž]]
* [[NJuberi koledž]]
* [[Inženjerski koledž Franklin V. Olin]]
* [[Redžis koledž]]
* [[Velesli koledž]]
== Kultura ==
Kao rezultat velikog broja davno osnovanih visoko obrazovnih institucija, Boston se smatra kulturnim i intelektualnim centrom [[Nova Engleska|Nove Engleske]]. Grad ima nekoliko pozorišta sa fasadama nalik na evropske u pogledu ukrasa i stila. Grad održava mnoge festivale, koji često traju po ceo vikend. Doček [[Nova godina|Nove godine]], proslava Dana nezavisnosti [[4. jul]]a i [[Boston Pop kocert]] su tri festivala na početku i na kraju kojih se uvek održava trideseto-minutni vatromet program na obalama reke [[Čarls]] i u luci na [[Atlantski okean|Atlantskom okeanu]]. Boston je poznat po svom lokalnom dijalektu i akcentu ([[bostonski akcenat]]) koji se umnogome razlikuje od dijalekta širom Nove Engleske. Lokalno stanovništvo izgovara „Boston“ kao „Basten“. Za Boston se takođe vezuje kuhinja Nove Engleske u kojoj se ističe morska hrana, naročito [[rakovi]] i [[jastog|jastozi]]. Potomci imigranata iz [[Irska|Irske]] koji su pre 20-og veka emigrirali u okolinu današnjeg Bostona, danas imaju veoma jak politički i religiozni uticaj. I dan danas u nekim delovima grada se oseća jak uticaj Irske kulture, kroz postojanje velikog broja [[pab]]ova, restorana sa irskom muzikom i godišnjim festivalima kojim se proslavljaju irske tradicije. Simbol Irske - zelena detelina - se može naći i kao logo košarkaškog kluba [[Boston seltiksi|Boston Seltiks]].
== Sport ==
| |||