Sremski front – razlika između verzija

Utvrđene linije su dobile sledeće šifrovane nazive (od istoka prema zapadu): [[Braon linija (Sremski front)|Braon]], [[Zelena linija (istočna - Sremski front)|Zelena]], [[Žuta linija (Sremski front)|Žuta]], [[Crna linija (Sremski front)|Crna]], [[Crvena linija (Sremski front)|Crvena]], [[Nibelunška linija (Sremski front)|Nibelunška]] i ponovo [[Zelena linija (zapadna - Sremski front)|Zelena linija]]. Glavna odbrambena linija, nazvana Nibelunška linija, protezala se u dva reda od [[Bosut]]a do [[Dunav]]a. Nemci su imali vrlo utvrđene odbrambene položaje po celoj dužini fronta, kao i po dubini. Glavna odbrambena linija protezala se od Adaševaca, preko [[Šid]]a na Mohovo, dok se drugi odbrambeni položaj nalazio na liniji [[Batrovci]] - [[Ilinci]] - [[Tovarnik]] - [[Lovas]] - [[Opatovac]].<ref name="SREMSKI FRONT"/>

 

 

Kao jednu od prvih mera divizija Bether je, 11. oktobra 1944, preduzela obezbeđenje desne obale Dunava od Slankamena do Sremskih Karlovaca sa 750. pukom 118. lovačke divizije. Trinaestog oktobra diviziji je potčinjena i Borbena grupa „Jungenfeld". Posle povlačenja iz Zemuna i Bežanije, nemačke jedinice pod komandom general-lajtnanta Fridriha Štefana povukle su se na liniju reka Sava — Popinci — Vojka — Nova Pazova, gde ih je prihvatila Divizija „Bether".

Napad na Rumu počeo je 26. oktobra. Međutim, borcima 16. divizije nije bilo lako da se približe utvrđenom gradu, koji je predstavljao stub nemačke odbrane na Zelenoj liniji. U tim borbama poginuo je i politički komesar 32. brigade [[Bogdan Matijević]]. Na glavnom pravcu nanada 12. korpusa 16. divizija je u 3 časa ujutro 27. oktobra prešla u nezadrživ, četvrti i poslednji juriš na Rumu, koji je uspeo: 16. divizija je zauzela rovove na periferiji grada, dok je 11. divizija izbila u pozadinu neprijatelja zauzevši Šašince, pa je neprijatelj bio primoran da napusti Rumu i Voganj, koje su jedinice 16. divizije oslobodile do 10 časova 27. oktobra. Toga dana Štab 12. korpusa mogao je da pošalje Štabu 1. proleterskog korpusa, sledeći izveštaj:

 

{{citiranje|„Danas oko 10 časova oslobodili smo Rumu i Voganj. Neprijatelj drži liniju Sremska Mitrovica — Pavlovci — Rivica — Vrdnik."|Izveštaj Štaba 12. korpusa Štabu 1. proleterskog korpusa}}

 

 

[[16. divizija NOVJ]] je 30. oktobra u 21 čas započela napad na Sremsku Mitrovicu. U sumrak 31. oktobra u borbi prsa u prsa probili su front i zauzimali deo po deo grada, sve dok oko podne 1. novembra 1944. Sremska Mitrovica nije bila oslobođena. To je bila jedna od najvećih pobeda 16. divizije u toku narodnooslobodilačkog rata. Istog dana, 1. novembra, jedinice 36. divizije oslobodile su Šuljam i Bešenovo, dok je 6. proleterska divizija oslobodila Velike Radince. Ovim su jedinice 12. korpusa izbile frontalno pred neprijateljske položaje na četvrtoj liniji odbrane, tj. na Crnoj liniji. Toga dana, 2. novembra, rasformirana je Divizija „Bether", a komandu nad nemačkim jedinicama na sremskom frontu preuzela je [[118. lovačka divizija]]. [[Operacija Draufgänger|Operacijom Draufgänger]] nemačke snage su se povukle na Crvenu liniju, koju je trebalo da zadrže u svojim rukama.

=== Nemačka protivofanziva ===

{{main|Protivudar 3. januara (Sremski front)|Operacija Zimska oluja (1945)}}

 

[[Nemci]] su početkom januara, nakon dovlačenja pojačanja iz Grčke i Crne Gore, započeli snažnu protivofanzivu. Pošto su izvršili temeljne pripreme (obojili u belo artiljerijska oruđa, vozila i tenkove, sašili bela odela za prvi borbeni ešelon), Nemci su [[3. januar]]a [[1945]]. godine izvršili ograničeni udar, kojim su potisnuli 21. srpsku diviziju pravcem [[Otok]]-[[Komletinci]]-Nijemci na levu obalu [[Bosut]]a.

[[Datoteka:Nemci na sremskom frontu.jpg|minijatura|Nemci na sremskom frontu, aprila 1945.]]

{{citiranje|Istok: borbe sa Rusima u Beču se i dalje nastavljaju. Takođe i u Vroclavu. Prestao je svaki naš otpor u Kenigsbergu. Rusi govore o kapitulaciji.

 

 

Posle svestranih priprema, u sklopu [[Završne operacije u Jugoslaviji 1945.|završnih operacija za oslobođenje Jugoslavije]], izvršen je proboj Sremskog fronta, [[12. april]]a [[1945]]. godine.

Proboj fronta počeo je [[12. april]]a u zoru artiljerijskom pripremom od 15 minuta iz 120 artiljerijskih oruđa i avio pripremom od dva naleta od po 50 aviona. Odmah zatim, krenule su na juriš divizije prvog ešalona i za kratko vreme zauzele glavni odbrambeni pojas neprijatelja. Na pravcu glavnog udara, posle proboja prvog odbrambenog položaja, Štab Prve armije odmah je za 21. divizijom uveo u proboj 48. diviziju. Daljim brzim prodorom 1. proleterske, 21. i 48. divizije i 2. tenkovske brigade, slomljen je otpor neprijatelja po dubini i do kraja dana, pored ostalih mesta oslobođeni su [[Vukovar]] i [[Tovarnik]]. Na pomoćnom pravcu, 42. divizija zauzela je Ilince, Šidske Banovce i Ilaču, a 22. divizija, koja je u napad krenula [[11. april]]a uveče, Lipovac i Adaševce.

 

 

Južna operativna grupa divizija produžila je nastupanje na sever i u toku dana zauzela Posavske Podgajce i Županju. Zauzimanjem [[Vinkovci|Vinkovaca]] i [[Županja|Županje]], [[Prva armija JA|Prva armija]] probila je Sremski front na celoj dubini i otvorila put za proboj prema [[Slavonski Brod|Slavonskom Brodu]] i [[Zagreb]]u.<ref>Vojna enciklopedija, tom IX, str. 112. i 113.</ref>

 

{{main|Lovačke grupe Jugoistok}}

[[Datoteka:Gašparević sa svojom grupom.jpg|mini|[[Branko Gašparević]] "Gara" sa svojom diverzantskom grupom ''Ringelnatter''.]]

Diverzantse grupe su slate u pozadinu radi slabljenja napora Narodnooslobodilačke vojske da otera okupatora iz Jugoslavije.<ref name="Saslušanje"/> Jedna od najpoznatijih je bila Gašparevićeva grupa koja je nosila engleska odela da bi bolje prolazila kroz Srbiju, da bi bolje bila primljena od naroda. Gašparevićeva grupa je aprila 1945. zarobljena od jedinica [[JNA|Jugoslovenske armije]]. Sličnu sudbinu doživeo je i šef svih špijunsko-terorističkih grupa Rade Pavlović "Ognjen", koji se početkom proleća 1945. godine, sa grupom obučenom u britanske uniforme, dobro naoružanom i opremljenom radio-stanicom i špijunsko-diverzantskim materijalom, spustio padobranom iz aviona na [[Kopaonik]]. Tako je plan "Komande lovačkih grupa Jugoistok", sa gestapovcem Mandlom na čelu, o ubacivanju špijunsko-terorističkih grupa u Srbiju, već na samom početku doživeo pun neuspeh.<ref name="Milovanović">[http://www.znaci.net/00001/11_77.htm Nikola Milovanović: PLAN KOMANDE LOVAČKIH GRUPA JUGOISTOK]</ref>

 

 

Četnički general [[Dragoljub Mihailović]] je uporedo sa slanjem diverzantskih grupa u Srbiju, vodio i propagandni rat protiv Jugoslovenske armije. On je posebno nalagao svojim jedinicama da udaraju na [[bratstvo i jedinstvo]] i raspiruju anti-jugoslovensku propagandu:

{{citat|"Propagirajte da Tito mobiliše samo Srbe i šalje ih u Mađarsku da ginu, a muslimane i katolike čuva."<ref name="Milovanović"/>}}

 

[[Datoteka:Previjanje ranjenika na Sremskom frontu.jpg|minijatura|Previjanje ranjenika 13. proleterske brigade na Sremskom frontu, april 1945.]]

{{citiranje|Balkan: na Sremskom frontu izbrojali smo 12 000 mrtvih neprijateljskih vojnika.<ref name="Živković"/>|Ratni dnevnik Vrhovne komande Vermahta od 20. januara 1945.}}

{{Izvori|2}}

 

{{Vojvodina u NOB}}

 

== Vanjske veze ==