Opština Aleksinac – razlika između verzija

Teritorija opštine Aleksinac se nalazi na tromeđi između [[Niš| Niša]]a, [[Kruševac| Kruševca]] i [[Sokobanja| Sokobanje]]. Ukupna površina opštine iznosi 707 km², od kojih je 65% obradivo ravničarsko zemljište, dok je ostalih 35 posto brdsko planinskog karatera<ref>[http://www.aleksinac.org/index.php?option=com_content&task=view&id=12&Itemid=42 Istorijat opštine]</ref>. Opštinom dominira [[Aleksinačka kotlina]] okružena planinama [[Ozren (planina u Srbiji)|Ozren]] na severu i istoku ([[Leskovik (planinski vrh)|planinski vrh Leskovik]]) dok se na zapadnoj strani protežu Mali i Veliki [[Jastrebac]]. Opštinom protiču tri reke: [[Turija (reka)|Turija]], [[Južna Morava]] i [[Sokobanjska Moravica]] koja kod sela [[Bovan (Aleksinac)|Bovna]] gradi [[Bovansko jezero]].

Opština Aleksinac se graniči sa niškom gradskom opštinom [[Opština Crveni Krst|Crveni Krst]] i [[Opština Merošina|opštinom Merošinom]] na jugu, sa [[Opština Ražanj| opštinom Ražanj]] na severu, Kruševcem na zapadu, [[Opština Svrljig|Svrljiškom opštinom ]] na jugoistoku i opštinom [[Opština Sokobanja|Sokobanja]] na severoistoku.

==== Saobraćaj ====

* Opštinom Aleksinac prolazi auto put [[Beograd]]-Niš, koji je deo evropskog koridora [[E75]].

* Železnička pruga Beograd-Niš-[[Skoplje]]-[[Solun]]

* Regionalni putevi [[Kruševac]]-Niš i Aleksinac-[[Sokobanja]]

==== Praistorija ====

Gotovo čitavo južno pomoravlje je bilo naseljeno još u praistoriji, o čemu svedoče brojni arheološki nalazi. [[Tihomir Đorđević]], istoričar i arheolog sa kraja 19. veka, beleži da su „sva sela aleksinačke opštine sa leve strane toka Južne Morave bila naseljena još u praistoriji, počevši od sela [[Vitkovac (Aleksinac)|Vitkovca]] pa sve do [[Tešica|Tešice]]“. Zahvaljujući istoričaru [[Miodrag Spirić|Miodragu Spiriću]] koji je objedinio istoriju opštine Aleksinac u svojim radovima, mi danas imamo pouzdane podatke o arheološkim nalazima na teritoriji opštine. Nalazišta koja pripadaju [[Starčevačka kultura|Starčevačkoj kulturi]] otkrivena su u [[Moravac (Aleksinac) |Moravcu]] i [[Lužane (Aleksinac)|Lužanu]], dok [[vinčanska kultura| vinčanskoj kulturi]] pripadaju nalazišta kod sela [[Katun |Katuna]]a, [[Kraljevo| Kraljeva]], [[Vrćenovica|Vrćenovice]], [[Vitkovac| Vitkovca]], [[Mozgovo| Mozgova]], i dva lokaliteta u gradu [[Aleksinac |Aleksincu]]: „Zeleni vir“ i „Drugo Okno“. Ni jedan od pomenutih lokaliteta nije naučno istraživan i radi se uglavnom o slučajnim nalazima. Na lokalitetu „Jelenac“ u Aleksincu pronađeni su ostaci [[Bubanjsko humska grupa|Bubanjsko humske grupe]], kao i [[badensko kostolačka grupa|badensko kostolačke grupe]]. Nalazišta koja pripadaju [[Paraćinska grupa| Paraćinskoj grupi]] koja se odlikuje [[nekropola| nekropolama]]ma, nađena su kod Žitkovačke ciglane u [[Žitkovac|Žitkovcu]] i kod železničke stanice u [[Vitkovac |Vitkovcu]].

==== Antičko doba ====

==== Novija istorija ====

Veliki značaj okolina Aleksinca imala je u [[Prvi srpski ustanak|Prvom srpskom ustanku]] i [[Srpsko-turski ratovi (1876-1878)|ratu 1876-1878.]] godine. Aleksinac je u vreme Prvog srpskog ustanka pripadao [[Leskovački pašaluk|Leskovačkom pašaluku]], prvi dodir sa ustankom imao je [[1805]]. godine, kada je kroz njega prošla vojska niškog muhafiza Hafiz-paše. Slavni dani u ovom ustanku nastaju [[1806]]. godine, izgradnjom utvrđenja kod [[Deligrad]]a, devet kilometara severozpadno od Aleksinca. Poznata bitka, u kojoj su Srbi odneli pobedu nad Turcima odigrala se septembra [[1806]]. godine. Aleksinčane je u boju predvodio vojvoda Stojan Cvetković.

Aleksinac i okolina su odigrali važnu ulogu i u [[Srpsko turski rat 1876|Prvom srpsko-turskom ratu 1876.]] godine. Tu je bilo sedište štaba kneza [[Milan Obrenović|Milana Obrenovića]], a čuvena je i [[bitka na Šumatovcu]] koju su Srbi dobili. U ovom ratu se uz Srbe borio i veliki broj dobrovoljaca iz mnogih evropskih država i Rusije. Najslavnije je ime pukovnika [[Nikolaj Rajevski (1839—1876)|Nikolaja Rajevskog]], koji je poginuo kod [[Adrovac|Adrovca]], a čije srce je sahranjeno u porti manastira [[Manastir Sveti Roman kod Praskovca|Sveti Roman kod Praskovca]]. Ličnost pukovnika Rajevskog poslužila je [[Lav Tolstoj|Lavu Tolstoju]] za oblikovanje lika grofa Vronskog u romanu Ana Karenjina.

== Gradska naselja ==

* [[Aleksinac]], sedište opštine

* [[Aleksinački Rudnik]]

'''prigradska naselja''' (od 2008. godine)

* [[Žitkovac]]

* [[Moravac (Aleksinac)|Moravac]]

* [[Prćilovica]]

* [[Aleksinački Bujmir]]

* [[Bankovac]]

* [[Beli Breg (Aleksinac)|Beli Breg]]

* [[Belja]]

* [[Bobovište (Aleksinac)|Bobovište]]

* [[Bovan (Aleksinac)|Bovan]]

* [[Bradarac (Aleksinac)|Bradarac]]

* [[Vakup]]

* [[Veliki Drenovac]]

* [[Vitkovac (Aleksinac)|Vitkovac]]

* [[Vrelo (Aleksinac)|Vrelo]]

* [[Vrćenovica]]

* [[Vukanja]]

* [[Vukašinovac]]

* [[Glogovica (Aleksinac)|Glogovica]]

* [[Golešnica]]

* [[Gornja Peščanica]]

* [[Gornje Suhotno]]

* [[Gornji Adrovac]]

* [[Gornji Krupac]]

* [[Gornji Ljubeš]]

* [[Gredetin]]

* [[Grejač (Aleksinac)|Grejač]]

* [[Dašnica (Aleksinac)|Dašnica]]

* [[Deligrad]]

* [[Dobrujevac (Aleksinac)|Dobrujevac]]

* [[Donja Peščanica]]

* [[Donje Suhotno]]

* [[Donji Adrovac]]

* [[Donji Krupac]]

* [[Donji Ljubeš]]

* [[Draževac (Aleksinac)|Draževac]]

* [[Jakovlje (Aleksinac)|Jakovlje]]

* [[Jasenje (Aleksinac)|Jasenje]]

* [[Kamenica (Aleksinac)|Kamenica]]

* [[Katun (Aleksinac)|Katun]]

* [[Koprivnica (Aleksinac)|Koprivnica]]

* [[Korman (Aleksinac)|Korman]]

* [[Kraljevo (Aleksinac)|Kraljevo]]

* [[Krušje]]

* [[Kulina (Aleksinac)|Kulina]]

* [[Lipovac (Aleksinac)|Lipovac]]

* [[Loznac]]

* [[Loćika (Aleksinac)|Loćika]]

* [[Lužane (Aleksinac)|Lužane]]

* [[Ljupten]]

* [[Mali Drenovac]]

* [[Mozgovo]]

* [[Moravski Bujmir]]

* [[Nozrina]]

* [[Porodin (Aleksinac)|Porodin]]

* [[Prekonozi]]

* [[Prugovac]]

* [[Radevce (Aleksinac)|Radevce]]

* [[Rsovac]]

* [[Rutevac]]

* [[Srezovac]]

* [[Stanci (Aleksinac)|Stanci]]

* [[Stublina]]

* [[Subotinac]]

* [[Tešica]]

* [[Trnjane (Aleksinac)|Trnjane]]

* [[Ćićina]]

* [[Crna Bara (Aleksinac)|Crna Bara]]

* [[Česta]]

* [[Čukurovac]]

* [[Šurić]]

* [[Ribarska Banja]]

* [[Jastrebac]]

* [[Južna Morava]]

* [[Soko Banja]]

* [[Bovan (tvrđava)]]

* [[Bovan (Aleksinac)|Bovan]]

* [[Bovansko jezero]]

* [[Sokobanjska Moravica]]