Mari (Sirija) – razlika između verzija

'''Mari''' je bio drevni grad u [[Sirija|Siriji]] smješten na modernom lokalitetu '''Tell Hariri''', na zapadnoj obali rijeke [[Eufrat]]. Smatra se da je bio naseljen od [[5. milenijum pne.|5. milenijuma pne.]], iako je najveći uspon imao od [[29. vijek pne.|2900. pne.]] do [[1759. pne.]], kada ga je razorio [[Hammurabi]]. Za [[Abraham]]a se vjeruje da je prošao kroz Mari na svom putu od [[Ur]]a do [[Harran]]a.

== Otkriće i iskopavanje ==

Mari je otkriven [[1933]]. u istočnom dijelu Sirije, u blizini granice s Irakom. Kada je [[beduin]]sko pleme je kopalo brežuljak nastojeći pronaći nadgrobni kamen za nedavno preminulog člana, pronašlo je bezglavu statuu. Nakon što je vijest o tome došla do francuskih vlasti - koje su tada imale mandat nad Sirijom - one su istražile slučaj te je 14.12. 1933. otpočelo iskopavanje od strane arheologa iz pariškog [[Louvre]]a. Vrlo brzo je napravljen niz otkrića, uključujući hram boginje Ištar slijedećeg mjeseca. Mari su arheolozi nazvali "najzapadnijim ogrankom sumerske kulture". Od početka otkopavanja je pronađeno preko 25.000 glinenih pločica s natpisima na [[akadski jezik|akadskom jeziku]], pisanim [[klinasto pismo|klinastim pismom]].

== Drevna historija ==

=== Prvo zlatno doba ===

=== Prvo razaranje ===

Nakon perioda važnosti koji je počeo oko godine 2900. pne., Mari je uništen oko [[24. vijek pne.|2350. pne.]]. To je uništenje donijelo period relativnog opadanja važnosti u regiji te je grad postao ništa više nego malo selo. Historičari su podijeljeni po pitanju tko je uništio grad; neki navode [[Sargon]]a [[Akad|Akkadskog]] (koji navodi da je prošao kroz Mari na svom slavnom pohodu na zapad), dok drugi tvrde da su to bili [[Eblaiti]], tradicionalni trgovački suparnici Marija.

=== Drugo Zlatno doba ===

Status grada se ponovno poboljšao nakon dolaska [[amoriti|amoritske]] dinastije. Drugo Zlatno doba je počelo oko [[19. vijek pne.|1900. pne.]]. Dva značajna arheološka otkrića datiraju iz ovog perioda. Palača [[Zimrilim|Zimri-Lima]], kralja Marija, imala je oko 300 soba. Palača je vjerojatno bila najveća na svijetu, i uživala veliki ugled mešu susjednim narodima. Navodno su ''kralj Yahmad od [[Alep]]poa i kralj od [[Ugarit]]a obojica izrazili želju da posjete palaču'' i na svoje oči vide njenu raskoš. U to doba su stvorene i državne arhive. Iz tih je arhiva preuzeto 25.000 pločica s klinastim pismom. Pločice su, prema Andre Parrotu, "donijele potpunu reviziju hronologije Drevnog Bliskog Istoka i dodale 500 novih naziva za mjesta, zbog čega se morala ponovno stvarati karta drevnog svijeta".

=== Konačno uništenje ===

Mari je ponovno uništen 1759. pne. od strane [[Hammurabi]]ja. Taj su događaj dobro dokumentirale pločica iz državnih arhiva koje pripovijedao kako se Hammurabi sukobio sa starim saveznikom [[Zimrilim]]om i pobijedio ga u boju. Nakon ovog uništenja, grad su povremeno naseljavali Asirci i Babilonci, ali je do dolaska Grka Mari ostao tek selo, da bi nakon toga potpuno netsao iz historije.

== Ekonomija ==

Mari je od seoceta izrastao u veliki grad zahvaljujući tome što se nametnuo kao trgovačko središte, te raznolikosti roba koje su se u njemu nudile. Odatle su se kontrolirale trgovačke rute između zapadnog Irana, Mezopotamije, [[Karkemiš|Karkemiša]]a i dijelova Anadolije. Potvrđeno je da su se Marijem trgovali [[Ur]], [[Alep]]po i [[Ugarit]]. U gradu su se mogle nabaviti datulje, masline, ghrnčarija, porculan, žito, drvo i kamen.

== Kultura i religija ==

Stanovnici Marija su štovali niz sumeranskih bogova i boginja. [[Dagan]], božanstvo oluja, je imalo vlastiti hram, isto kao [[Ishtar]], boginja plodnosti, i [[Shamash]], bog Sunca. Za Shamasha je vjerovalo da sve zna, i na mnogim [[cilindrični pečat|pečatima]] je prikazan kako stoji između dvaju velikih vrata. Zahvaljujući Marijevoj trgovačkoj mreži, sumerski bogovi su doprli do ne-sumerskih gradova kao Ebla i Ugarit te tamo postali dio lokalnih kultova.