Italijanska socijalistička partija – razlika između verzija
Uklonjeni sadržaj Dodani sadržaj
m Bot: popravljanje preusmjeravanja |
m robot kozmetičke promjene |
||
Red 24:
| sedište = [[Milano]], via del Corso, 476
| država = {{ITA}}
| novine = ''Avanti!''<br />(Napred!)
| mladi ogranak = Omladinska socijalistička federacija Italije<br />(''Federazione Giovanile Socialista Italiana'')
| studentsko krilo =
Red 40:
'''Italijanska socijalistička partija'''([[Italijanski jezik|ital.:]]''Partito Socialista Italiano, '''PSI''''') je bivša politička partija Italije [[демократски социјализам|demokratsko-socijalističke]] orijentacije, član [[Socijalistička internacionala|Socijalističke internacionale]] i [[Partija evropskog socijalizma|Partije evropskog socijalizma]].
== Istorija ==
=== Osnivanje i prve godine ===
PSI je osnovan [[1892]] pod imenom ''Partija italijanskih radnika''.[[1895]] menja ime a nakon toga otpočinje sve intezivniji rad koji će dovesti već krajem 1898 do prvih represija od strane policije.
Red 47:
[[1914]] PSI odlučno odbija ulazak Italije u [[Prvi Svetski rat]] i radi toga Musolini je izbačen iz partije jer u neslaganju sa tom odlukom,1921 on će osnovat [[Fašistička nacionalna partija|Fašističku nacionalnu partiju]], koja će 1923 dobiti vlast.
=== Fašistički režim ===
Pojava fašista na političkoj sceni, dovodi do definitivnog rascepa i krize:1921 masimalistička struja izlazi iz partije i osniva [[Komunistička partija Italije|Komunističku partiju Italije]]('''PCI''').
[[Fašistička Italija|Fašistički režim]],[[1926]] proglašava nezakonitost PSI i drugih antifašističkih pokreta u Italiji.
=== Ponovo osnivanje, Oslobodilački rat i stvaranje Republike ===
8 septembra [[1943]] Kralj Italije [[Viktor Emanuel III]] i novoimenovani premijer [[Pietro Badoglio|Pietro Badoljo]], će potpisat primirje sa [[Savezničke sile|Saveznicima]].
Dok će severocentralni deo Italije, ostat pod okupacijom [[Nemci|Nemaca]] i [[Italijanska Socijalna Republika|Italijanske Socijalne Republike]], jug će uglavnom spast pod okriljem oslobodilačkih snaga.
Red 56:
Primirje omogućava antifašistima povratak u otadžbinu.22 avgusta 1943 u Rimu vođe socijalista će osnovati ''Socijalističku partiju proleterskog jedinstva'', koja [[1945]] preuzima svoje staro ime.
Pad fašizma i oslobođenje dovode do uspostavljanja demokratske republike nakon istitucionalnog referenduma, koji će izgasat 54,3% podrške republikancima, među kojima najaktivniji su bili baš socijalisti.
=== Savez s komunistima ===
U toku rata komunisti i socijalisti, su se bili odlučili za zajednički otpor.
Nakon rata taj savez je doveo do stvranja socijal-komunističke koalicije pod imenom:'''Narodno Demokratski Front'''(''Fronte Democratico Popolare''). Deo socijalista će odbiti taj predlog i time 10 avgusta [[1947]] će biti formirana ''Socijalistička partija-Italijanska sekcija Socijalističke internacionale'', kasnije [[Italijanska socijalističko demokratska partija]].
=== Raskid s komunistima i ''Vlade levog centra'' ===
Ipak i koalicija s komunistima, nakon poraza na izborima 1948(gde su dve partije jedva dobile 33,5%) od strane '''[[Kršćanska demokracija (Italija)|Hrišćanske demokratije]]''' (DC), je oslabila.
1956, u toku [[Mađarska revolucija 1956|Mađarske revolucije]] došlo je do kraja Narodno Demokratskog Fronta radi podrške koju je [[Komunistička partija Italije|Komunistička partija]] pružila [[Sovjetski Savez|SSSR]], u neslaganju sa socijalistima.
1963 PSI ulazi u koaliciju sa Hrišćanskom demokratijom. Tzv.''Vlade Levog Centra'' će biti rezultat koalicije tih dvih partija i još nekoliko pokreta i trajaće sve do kraja '80-ih godina.
=== Kraksi ===
Na izborima 1976 Socijalistička partija će doživiti jak poraz, zaustavljajući se na jedva 9,95%. Dotadašnji sekretar Frančesko Di Martino, je primoran na ostavku, dok je za sekretara izabran intraprendentni četrdesetogodišnjak [[Betino Kraksi]].
Red 74:
'''1983 Kraksi postaje premijer''' a PSI osvaja rekordnih 14,3% glasova i liderstvo u koaliciji(iako demohrišćani ostaju prva partija).
=== Kriza,"Tanđentopoli" i raspuštanje(1992-1994) ===
1992 italijanski sudija [[Antonio di Pietro]], oktriva seriju ilegalnih finansiranja partija, i umešanost Betina Kraksija i drugih političkih lidera sa [[Koza nostra|italijanskom mafijom]]. Vrlo brzo skandal smanjuje ugled partije, dok Kraksi beži u egzil u Tunis gde će 1999 i umreti. Na izborima 1994 socijalisti osvajaju jedva 2,0% malo nakon toga 13 novembra 1994 partija je raspuštena.
=== Stranke naslednice ===
Direktni naslednici SPI su:
* Italijanski socijalisti, kasnije [[Italijanski demokratski socijalisti]];
* [[Socijalistička partija - Socijaldemokratija]];
* [[Laburistička federacija Italije]];
* [[Demokratski savez (Italija)|Demokratski savez]].
Pored političkih stranaka navedenih, ključni članovi raspuštene italijanske Socijalističke partije takođe su kanališu kroz različite iskustva u naredne partije:
* [[Demokrate levice]], kasnije [[Demokratska stranka (Italija)|Demokratska partija]];
* [[Naprijed Italija|Napred Italijo]], kasnije [[Narod slobode]];
* [[Nova Italijanska socijalistička partija]] takođe kasnije u [[Narod slobode|Narodu slobode]];
[[2007]]. godine stranke naslednice SPI koje se nisu kanalisale u [[Demokratska stranka (Italija)|Demokratska partiju]] ili u [[Narod slobode]] su odlučile da se ujedine i osnovale su [[Socijalistička partija (Italija)|Socijalističku partiju]],kao ideološkog naslednika istorijske socijalističke partije.
| |||