Grbalj – razlika između verzija

== Istorija ==

=== Srednjovjekovna župa i okruženje ===

[[Datoteka:Gripuli and Cuceva zupe.png|thumb|desno|230px|Župe Grbalj (Gripuli) i Kukovo (Cuceva)]] Najzapadnija srednjevjekovna dukljanska župa Grbalj (Gripuli, Grupuli) dobila je ime od antičkog grada Agruvij (Agruvium, Acruvium). Naseljena srpskim rodovima, protezala se u pravcu sjeverizapad-jugoistok , od polja u zaleđu [[Budva|Budve]] , do polja uz more ( u dnu Tivatskog zaliva , koje se i danas zove Župa). Imala je više plodnih središta. U donjem Grblju , među planinama, nalaze se plodni dolovi, a posebno oko današnjeg Bigova (zaliv Trašte). Postoji vjerovatnoća da se tu nalazio rimski Agruvij, zbog arheoloških ostataka iz antičke epohe. Na sjeverozapadu je oblast brda, a na jugoistoku Mrčevo polje ( kod [[Budva|Budve]]). U centru župe, pored crkve Sv. Stevana ( u današnjem selu Vraćenovići) nađeni su ostaci preromanske plastike. Sa crkve je i latinski natpis (ktitora Huroga i Dane) iz IX vijeka. Put [[Budva]]– [[Kotor]] (sa odvajanjem za [[Tivat]],na prijevoju Trojica) prolazio je i tada kroz ovu župu. U Grblju je , kao i u drugim primorskim oblastima, još u VII vijeku Vizantijski zemljoradnički zakon obratio veliku pažnju na vinogradarstvo. U XI vijeku su se već bavili tkačkim zanatom. U pojedinim istorijskim momentima, ova župa se vezivala za susjednu župu [[Kukovo sa Budvom (župa)|Kukovo]] i grad [[Budva|Budvu]](Stari grad). Kao najzapadnija, bila je vezana i za [[Travunija | Travuniju]] i njene župe (Risenu, Dračevicu i Konavle). To se vidi iz podjele ( nakon smrti kralja Vojislava) kada su Gojislavu i Predomiru ostavljeni: [[Travunija]] i Grbalj. Ka Grblju su gravitirala tri mala ostrva u Tivatskom zalivu: Otok, Prevlaka (Traiectus) i Gabrio (Stradioti, Sv. Marko). Na Prevlaci se nekada (vjerovatno u X vijeku) nalazila prereomanska crkva sa bogatim kamenim crkvenim namještajem, sačuvanim u nekim djelovima. Srednjevjekovna benediktinska opatija sv, Arhanđela Mihaila (Tumba sancti Archangeli) na istom ostrvu, prvi put se pominje [[1124]]. godine. Kasnije je na tom mjestu osnovana zetska pravoslavna episkopija. Crkva u kojoj je poginuo kralj Dragomir, na ostrvu Gabrio, nosila je ime sv. Gavrila ( postoje tragovi crkve: zapisi o njoj, na starijim kartama [[Ćaoa Kotorska|Boke Kotorske]]). Župi Grbalj bilo je blisko naselje [[Tivat]] (Theudo, Thedo, Teodo) koji se prvi put pominje na donatorskom zapisu (đakona Albelina) sa crkve sv. Srđa, Nikole i Dimitrija (Đurđevo brdo, iznad Tivta) iz druge polovine IX vijeka.

* Grupa autora:Istorija Crne Gore, Titograd,1967.godine - knjiga 1; Izdanje Redakcije za istoriju Crne Gore.