Fluorescencija – razlika između verzija

 

== Teorija ==

Fluorescencija nastaje kada [[foton]] upadnog zračenja pobudi [[elektron]] molekula u neko pobuđeno stanje.<ref name="McQuarrie1st">{{McQuarrie1st}}</ref> Molekul se iz pobuđenog stanja može vratiti u osnovno stanje bilo emitovanjem fotona, bilo bez emitovanja fotona &ndash; neradijativnim putem. Kako svaki molekul pokazuje [[vibraciona spektroskopija|vibracije]] koje su kvantizovane, pobuđivanjem elektrona iz osnovnog stanja, molekul će se pobuditi u neko pobuđeno vibraciono stanje pobuđenog elektronskog stanja. Koje će vibraciono stanje biti najviše pobuđeno zavisi od preklapanja [[talasna funkcija|talasnih funkcija]] osnovnog vibracionog stanja osnovnog elektronskog stanja i vibracionih stanja pobuđenog elektronskog stanja, a opisuje se [[Frank-Kondonov princip|Frank-Kondonovim principom]].

 

Molekuli u pobuđenim vibracionim stanjima se brzo (unutar nanosekunde) relaksiraju u osnovno stanje datog elektronskog stanja neradijativnim putem. Molekuli u pobuđenom elektronskom stanju, koji se nađu u osnovnom vibracionom stanju mogu emitovanjem fotona da pređu u osnovno elektronsko stanje. U koje će vibraciono stanje osnovnog elektronskog stanja molekul da pređe opet zavisi od preklapanja vibracionih talasnih funkcija. Molekul koja se nađe u osnovnom elektronskom stanju, opet prolazi kroz neradijativnu relaksaciju vibracionih stanja, dok se ne nađe u osnovnom vibracionom stanju. Razlika u energijama fotona upadnog i emitovanog zračenja je posledica vibracijskih relaksacija osnovnog i pobuđenog elektronskog stanja.

 

 

Fluorescenciju pokazuju samo neki molekuli, te neki kristali. Važno je da se vibraciona stanja osnovnog elektronskog stanja ne mešaju s vibracionim stanjima pobuđenog elektronskog stanja, jer bi inače bila omogućena potpuna neradijativna relaksacija do osnovnog vibracionog stanja osnovnog elektronskog stanja.

 

== Primena fluorescencije ==

Fluorescencija se koristi u [[fluorescentna civ|fluorescentnim sijalicama]]. Unutrašnjost fluorescentne sijalice je ispunjena gasom pod niskim pritiskom, u koje se nalaze elektrode. Kad se elektrode stave pod električni napon gas svetli, uglavnom emitujući [[ultraljubičasto zračenje]]. Materija koja je nanesena na unutrašnje zidove fluorescentne sijalice apsorbuje ultraljubičasto zračenje i procesom fluorescencije emituje [[vidljivo zračenje]] veće talasne dužine. Na taj način fluorescentne sijalice emituju veći deo zračenja u vidljivom području.

 

Fluorescencija se koristi i u analitičke svrhe: materije koje fluoresciraju mogu se detektovati u vrlo niskim koncentracijama.

 

 

Fluorescencija se u naukama o životu uglavnom koristi kao nedestruktivan način praćenja ili analize bioloških molekula pomoću fluorescentne emisije na specifičnoj frekvenciji gde nema pozadinske pobudne svetlosti. Relativno mali broj ćelijskih komponenata je prirodno fluorescentan (ima unutrašnju ili autofluorescenciju). Zapravo, [[protein]]i ili druge komponente se mogu biti obeležiti veštačkim [[fluorofor]]ima, fluorescentnim [[boja]]ma koja mogu da budu mali molekul, belančevina, ili kvantna tačke. Taj postupak nalazi nalazi primenu u mnogobrojnim biološkim ispitivanjma.<ref name="Lakowicz"/>

 

Kvantifikacija boje se vrši pomoću [[spectrofluorometar|spectrofluorometra]]. Postoji i niz dodatnih primena:

* Automatizovano [[DNK]] [[sekvenciranje]] metodom terminacije lanca; svaka od četiri različite lanac-terminirajuće baze ima svoju specifičnu fluorescentnu oznaku. Kad se označeni DNK molekuli razdvoje, fluorescentna etiketa se pobudi UV izvorom i identitet terminalne baze se odredi koristeći talasnu dužinu emitovane svetlosti.

 

{{reflist|2}}

 

* [[Crna svetlost]]

* [[Fluorescentna spektroskopija]]

* [[Spektroskopija]]

 

{{Commonscat|Fluorescence}}

* [http://www.fluorophores.org Fluorophores.org], baza podataka fluorescentnih boja