Crkva bosanska – razlika između verzija

'''Crkva bosanska''' je bila [[crkva (zajednica)|crkvena]] zajednica [[bosna|bosanskih]] [[hrišćani|hrišćana]] u srednjem veku. Iako su je [[katolička crkva|katolička]] i [[pravoslavna crkva]] smatrale jeretičkom, njeni pripadnici su sebe smatrali pravim hrišćanima. I dan danas se u nauci vode rasprave o karakteru crkve bosanske i njenoj povezanosti sa [[bogumili|bogumilskim]] pokretom.

 

 

Crkva bosanska prestala je da postoji nakon sloma srednjovekovne bosanske države i [[Osmanlije|osmanlijskog]] osvajanja Bosne [[1463]]. godine.

=== Krstaški pohodi na Bosnu ===

{{main|Krstaški pohodi}}[[Datoteka:Cathars_expelled.JPG|thumb|right|Proterivanje golih [[katari|katara]] iz [[Karkason]]a [[1209]]. godine]]

 

Istovremeno, usled nastavljenih progona [[Bogumili u srednjovekovnoj Srbiji|bogumila u Raškoj]] koje su vršili [[Stefan Nemanja|Nemanjini]] sinovi, [[Stefan Nemanjić|Stefan]] i [[Sava Nemanjić]], mnogi prognanici su takođe bežali u Bosnu. Prvi Sinod Srpske pravoslavne crkve u [[Žiča|Žiči]] [[1221]]. godine prokleo je poglavare bosanske crkve koja prima prognane hrišćane:

|Sinod Srpske pravoslavne crkve“<ref>Navedeno prema: Miodrag M. Petrović: Pomen bogumila - babuna u zakonopravilu svetoga Save i "Crkva bosanska", Beograd, 1995. godine</ref>}}

 

 

[[Papa Grgur IX]] [[1234]]. godine započeo je krstaški rat protiv jeretika u Bosni, a [[1235]]. potvrdio je darovnicu ugarskog kralja Andrije po kojoj je Bosna pripadala hercegu Kolomanu. Između [[1235.]] i [[1237.]] Ugarska je izvršila krstaški pohod na Bosnu i pri tom zauzela područje [[Hum]]ske zemlje. Rat je trajao skoro pet godina, [[krstaši]] su preplavili Bosnu, a stanovništvo je pružalo žilav otpor. Novi biskup Johan je tražio od pape da ga razreši dužnosti, a papa mu je odgovorio: „Ako te teškoće ratne pritišću, ljubav prema Bogu, prema tvojoj duši i poverenoj ti crkvi traže od tebe, da do smrti ne bežiš od tvoje teške službe. Stoga te savetujemo, da odustaneš od molbe za ostavku i ne ostaviš upravu tvoje crkve, nego da na jeretike i ostale protivnike katoličke vere muški i jakom rukom udariš.“ Pošto je ovaj pohod ostao bez znatnijih uspeha, ugarski kralj [[Bela IV]] i kaločki nadbiskup ponovili su svoj zahtev papi Inoćentiju IV da im izda dozvolu za pokretanje novog krstaškog rata. Bosanski ban [[Matej Ninoslav]] napisao je papi pismo u kom je pokušao da ga ubedi da je revni katolik i da nikada nije bio jeretik, što su papi potvrdile i komisije koje je slao u Bosnu. Godine [[1248]]. papa je napisao kaločkom nadbiskupu: „Kako smo doznali, nije plemeniti gospodin Ninoslav, ban bosanski, odstupio od prave vere, nego živi kao katolik i opslužuje hrišćanske propise, iako je nekada u nevolji dobio pomoć i naklonost jeretika protivu neprijatelja svojih.“

Pravoslavno tumačenje naglašava da je crkva bosanska bila izvorno pravoslavna crkva, koju su katolici proglasili jeretičkom da bi imali opravdanje za krstaške pohode. Zadarski pravnik [[Božidar Petranović]] u delu „Bogumili, Crkva bosanska i krstjani“ objavljenom [[1867]]. godine, ističe da je Crkva bosanska bila jedna od pravoslavnih crkava, verovatno srpska, koja je pod uticajem [[Bogumili u srednjovekovnoj Bugarskoj|bugarskih bogumila]] prihvatila neka jeretička verovanja. Bogumilima se u Bosni osporava svako postojanje jer se njihovo ime ne spominje u izvornim spisima. Naziv "patareni", kojim su katolici nazivali pripadnike bosanske crkve, Glušac tumači verovanjem u ishođenje Svetog Duha samo od Oca (ex Patre), koje je zapadna crkva osudila na splitskom saboru [[1060.]] godine. Kao dokazi ove teorije se obično navode: narodna imena djedova crkve bosanske (koja se tumače kao srpska), [[ćirilično pismo]] i [[staroslovenski jezik]] u bogosluženju, slavljenje praznika prema istočnom kalendaru i naziv šizmatik koji je rimska crkva upotrebljavala za pravoslavce (Šizmatik (raskolnik) je onaj ko se odmetne hijerarhijski, a jeretik (krivoverac) ko se odmetne i dogmom odnosno učenjem.

 

 

Ovu teoriju zastupaju [[Monah Genadije|Genadije monah]], [[Božidar Petranović]], Atom (pseudonim

 

== Literatura ==

 

== Vanjske veze ==

{{Commonscat|Bosnian Church}}

* {{SiJez|sr}} [http://www.rastko.org.yu/istorija/bogumili/djcapin-bogumili_c.html Mit o bogumilima]

 

{{Bogumilstvo}}