Verzija na datum 25 juni 2009 u 09:40 uredi Alexbot (razgovor \| doprinos) Botovi 8.768 izmena m robot Dodaje: ko:피레아스 ← Starija izmjena		Verzija na datum 2 februar 2010 u 02:33 uredi poništi Xqbot (razgovor \| doprinos) 112.443 izmene m robot Dodaje: gl:O Pireo; kozmetičke promjene Novija izmjena →
Red 36: Pirej je poznat kao glavna [[luka]] [[Grčka\|Grčke]] i grada [[Atina\|Atine]]. Po broju putnika (19 miliona godišnje, najviše turista) to je najupošljenija putnička [[luka]] u celoj [[Evropa\|Evropi]]. == Poreklo naziva == Naziv "Pirej" na grčkom označava prolaz preko klanca ili kanala. Ovo je u vezi sa praistorijskim jezgrom Pireja, smeštenim na malom poluostrvu povezanim uskim [[zemljouz]]om sa kopnom. == Prirodni uslovi == [[~~Image~~Datoteka:3D View of Athens.jpg\|thumb\|280 px\|right\|Pirej i Atina - Snimak iz svemira]] [[~~image~~Datoteka:PMP Pandora A-419 (1).JPG\|thumb\|280 px\|right\|Luka u Pireju]] [[~~image~~Datoteka:Agios Dionysios Piraeus.JPG\|thumb\|280 px\|right\|Pirejski Sabor, Crkva Sv. Dionisija]] [[~~image~~Datoteka:Piraeus Mikrolimano1.JPG\|thumb\|280 px\|right\|Pirejska marina, Mikrolimano]] Grad Pirej se nalazi u zapadnom delu [[Grčka\|grčkog]] poluostrva i istorijske pokrajine [[Atika]]. Grad je smešten na obali [[Saronski zaliv\|Saronskog zaliva]]. U pozadini se nalaze brda, na kojima je smeštena sama [[Atina]]. Duž pirejske obale smeštena su tri manja prirodna zaliva, koja su bila jezgro obrazovanja luke još od [[antika\|antičkog vremena]]. Klima u Pireju je [[sredozemna klima\|sredozemna]], sa žakim i dugim letima i blagim i kišovitim zimama. == Istorija == Prvi materijalni ostaci života na mestu Pireja vežu se za 2600. godinu p. n. e. Ovo poluostrvo je utvrđeno početkom vremena [[stara Grčka\|stare Grčke]]. U 6. veku p. n. e. Pirej osvajaju [[Antička Atina\|Atinjani]] pod vođstvo [[Hipija\|Hipije]] i tad Pirej, kao [[luka]] sa dubokim gazom, postaje glavno sidrište obližnje [[Atina\|Atine]]. Međutim, Pirej je zadržao status nezavisnog gradskog naselja tokom budućeg razdoblja. 493. g. p. n. e. Pirej je ponovo utvrđen posle napada [[Persija~~\|Persijanaca~~]]naca u [[Grčko-Persijski ratovi\|Grčko-Persijskim ratovima]], što je bilo bitno u pobedi kod [[Salamina\|Salamine]]. 460. g. p. n. e. Pirej je utvrđenom vezom spojen sa [[Atina\|Atinom]]. Međutim, propašću [[Antička Atina\|Atine]] tokom [[Peloponeski rat\|Peloponeskog rata]] Pirej gubi značaj glavne luke u [[Grčka\|Grčkoj]] u korist [[Rodos]]a. U [[2. vek]]u p. n. e. Pirej preuzimaju [[Rimljani]], koji ruše sve zidine. Potpuna propast Pireja pada posle upada [[Goti\|Gota]], tako da u predstojećem [[Vizantija\|vizantijskom]] razdoblju postaje luka najnižeg ranga, udaljena od prstonice [[Carigrad]]a. Čak i naselje gubi drevni naziv, pa ga [[1318.]] g., posle osvajanja od strane [[Krstaši\|Krstaša]], naziva nazivom "Porto Leone". [[1456.]] g. Pirej pada pod vlast [[Turci\|Turaka]] i naselje postaje malo selo mesnih ribara. Red 55: Posle uspostavljanja savremene [[Grčka\|grčke države]] [[1830.]] g., grad je brzo napredovao zahvaljujući uspostavljanju obližnje [[Atina\|Atine]] kao nove prestonice. [[1835.]] g. Pirej je postao opština, ubrzo je započeta izgradnja savremene luke, da bi [[1869.]] g. povezan železnicom sa [[Atina\|Atinom]]. Ovo je bilo praćeno velikom izgradnjom građevina (upravnih, kulturnih, industrijskih). Posle [[Grčko-Turski rat\|Grčko-Turskog rata]] mesno stanovništvo je udvojeno dolaskom brojnih [[Grci\|Grka]] prebeglica iz [[Mala Azija\|Male Azije]]. Tda je Pirej dosegao 250.000 stanovnika, ali je brz rast naselja napravio mnogo teškoća ("getoizacija"). Novo razaranje desilo se u toku [[Drugi svetski rat\|Drugog svetskog rata]], ali su se tokom sledećih decenija luka i grad obnovili. == Stanovništvo == Palini danas ima oko 180 hiljada stanovnika u gradu, a čak 466 hiljada sa prigradskim naseljima. Stanovništvo su uglavnom etnički [[Grci]], mada se poslednjih decenija doselilo i mnogo stranaca. Na poslednja tri popisa broj stanovnika se kretao na sledeći način: Red 71: Pirej je kao cela oblast "Velike Atine" poznat po velikoj gustini naseljenosti, ali se ona poslednjih godina smanjuje seljenjem stanovništva u dalja predgrađa. To je izazvano velikim zagađenjem, gužvom i niskim komforom. == Privreda == Pirej je poznat kao najvažnija [[luka]] [[Grčka\|Grčke]], ali je i jedna od najvažnijih u celoj [[Evropa\|Evropi]]. Po broju putnika (19 miliona godišnje) to je naupošljenija evrpska putnička luka. Najbrojniji korisnici su turisti na relaciji Atina (aerodrom) - [[Ostrva u Grčkoj\|grčka osrtva]]. Tome pomaže umreženost Pireja u gradsku saobraćajnu mrežu [[Atina\|Atine]]. Red 77: == Spoljašnje veze == * [http://www.pireasnet.gr/ www.pireasnet.gr - Zvanično predstavljanje grada Pireja] (grčki i engleski) -▼ [[~~category~~Kategorija:Gradovi u Grčkoj]] [[~~category~~Kategorija:Atina]] ▲- [[ar:بيرايوس]] Linija 99 ⟶ 98: [[fi:Pireus]] [[fr:Le Pirée]] [[gl:O Pireo]] [[he:פיראוס]] [[hr:Pirej]]

Pirej – razlika između verzija