Kačaci – razlika između verzija
Uklonjeni sadržaj Dodani sadržaj
Nema sažetka izmjene |
mNema sažetka izmjene |
||
Red 4:
Najčuveniji kačaci na Kosovu bili su [[Azem Bejta Galica]] i njegova žena [[Šota Galica]], iz okoline [[Drenica|Drenice]], koji su za albansko stanovništvo Kosova postali heroji u borbi protiv državnog terora.<ref name="Imami"/>
==
Pokret albanskih kačaka je započeo početkom [[20. vek]]a [[Borba za nezavisnost Albanije|borbu za nezavisnost Albanije]], protiv turske vlasti. Turska reč '''kačak''' (''kaçak'') označavala je odmetnika od vlasti, [[hajduk]]a, u decenijama pred propast [[Otomansko carstvo|Otomanskog carstva]].
Kada je [[srpska vojska]] krenula u rat protiv [[Otomansko carstvo|Otomanskog carstva]] i započela zauzimanje Kosova u [[Prvi balkanski rat|Prvom balkanskom ratu]] [[1912]]. godine, susrela se sa žestokim otporom albanskog stanovništva<ref name="Lav Trocki">[http://www.danas.rs/dodaci/vikend/otpor_okupaciji_i_modernizaciji.26.html?news_id=105029 Lav Trocki, Otpor okupaciji i modernizaciji]</ref>, organizovanim u [[četa|čete]] kačaka, koje je predvodio Azem Galica.<ref name="Rečnik Kosova">[http://books.google.com/books?id=Fnbw1wsacSAC&pg=PA63&lpg=PA63&dq=Azem+Galica&source=bl&ots=vyH5iqFmY_&sig=aSR2Xzx_fCgKDzPFHUCxtPWLw4I&hl=en&ei=xqtUSuCYIKbInAPKr6UF&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=47 ''Galica Azem'', Historical dictionary of Kosova]</ref> Kada su u Prvom svetskom ratu [[Austro-Ugarska]] i [[Bugarska]] porazile srpsku vojsku i zauzele Kosovo, Azem Galica je sa kačacima nastavio oružani otpor protiv okupatora.<ref name="Rečnik Kosova"/> U srpskoj istoriografiji se, uglavnom, prećutkuje da je [[Azem Bejta]] s nekoliko stotina kačaka primorao na predaju jedan austrijski puk, između Mitrovice i Peći [[1918]]. Nešto kasnije je stigao i [[Kosta Pećanac]] i njih dvojica su se tom prilikom pobratimili i 12. oktobra 1918. zajedno oslobodili Peć.<ref name="Imami">[http://www.rastko.rs/rastko/delo/11114 Petrit Imami, Srbi i Albanci kroz vekove]</ref>
Po završetku rata [[1918]]. godine, Kosovo je ušlo u sastav Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca. Iste godine osnovan je Komitet narodne odbrane Kosova, poznatiji kao [[Kosovski komitet]], koji se borio za izdvajanje teritorija naseljenih Albancima (Kosova, Metohije, zapadne Makedonije i delova [[Sandžak]]a) iz novoformirane [[Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca|Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca]] i za njihovo pripajanje Albaniji.<ref name="Antonić">[http://www.ceeol.com/aspx/issuedetails.aspx?issueid=73e8a192-bda1-4f3f-b8cf-b0dfdf40f641&articleId=3d26c45f-4a66-4fed-8b20-afc37354a461 Goran Antonić, Kosovski komitet i Kraljevina SHS u svetlu jugoslovenskih izvora 1918–1920]</ref> Ideje Kosovskog komiteta imale su velikog uticaja na kačake. Kačaci su se ubrzo pobunili i protiv Kraljevine SHS. Azem Bejta se borio protiv vojske i žandarma, a ne protiv Srba, među kojima je imao dosta prijatelja na Kosovu i Metohiji.<ref name="Imami"/> Akcija za njihovo razoružanje otpočela je 8. novembra 1918. godine. Tada se štab „akcionog odreda za likvidaciju kačaka“ nalazio u varošici [[Istok (Kosovo)|Istok]], u Metohiji. Tada se po planinama bilo odmetnulo oko 10 hiljada Albanaca. Njih je bilo svuda po šumama, i nekoliko godina su imali stvarnu vlast po selima.<ref name="Imami"/> Kačaci su u oblasti [[Drenica|Drenice]] (u selu [[Junik]]) čak uspeli da oforme tzv. Neutralnu zonu, koja je trajala između [[1921]]. i [[1923]]. godine.<ref name="Rečnik Kosova"/> Ovu „oslobođenu“ oblast su neformalno nazivali Mala Albanija (alb. ''Arbëria e Vogel'').<ref>[http://www.albaniapress.com/lajme/9307/AZEM-BEJTE-GALICA-Kryekomandant-i-Cetave-Clirimtare-Shqiptare-1912-1924.html AZEM BEJTË GALICA]</ref> Vlast je morala sa njima, u više navrata, da sklapa primirja.
{{citat|Srpska vlast nastoji da predstavi albanske kačake kao pljačkaše i da ih stavi van zakona. Svaki vladin službenik i svaki srpski fašista ima pravo da ih ubije. Kačaci u stvari nisu uopšte pljačkaši, već dobri albanski gerilci. Oni su ljudi koji su žrtvovali sve, svoje kuće, imanje i dobra, i otišli u planine, osnovali gerilske odrede i bore se protiv nedela i divljaštva srpske vojske i policije.<ref name="Novaković">[http://www.kosova.com/arkivi1997/expuls/dok5.htm Kosta Novaković, Kolonizacija i srbizacija Kosova]</ref>|[[Kosta Novaković]]}}▼
Beogradske [[Radničke novine]] su 19. avgusta 1920. pisale da vlada tendenciozno piše o kačacima i „pušta kroz listove fabrikovane telegrame o arnautskim napadima koji će se tek dogoditi“. Razlog tome vide u težnjama za [[Srpsko osvajanje Albanije|osvajanjem Albanije]]: „[[Pogradec]], na južnoj obali Ohridskog jezera, bio je i pre i sada prvi cilj naših osvajača, a krajnji cilj je osvajanje severne Albanije do [[Škumba|Škumbe]]“. Inspirisani strahom koji je u Srbiji zavladao od mogućeg upada kačaka, dva mlada sineasta Boško Tokin i Dragan Aleksić zamislili su nemu filmsku komediju „''Kačaci u Topčideru''“, čije je snimanje započeto 1923, ali nikada nije završeno.<ref name="Imami"/>
▲{{citat|Srpska vlast nastoji da predstavi albanske kačake kao pljačkaše i da ih stavi van zakona. Svaki vladin službenik i svaki srpski fašista ima pravo da ih ubije. Kačaci u stvari nisu uopšte pljačkaši, već dobri albanski gerilci. Oni su ljudi koji su žrtvovali sve, svoje kuće, imanje i dobra, i otišli u planine, osnovali gerilske odrede i bore se protiv nedela i divljaštva srpske vojske i policije.<ref name="Novaković">[http://www.kosova.com/arkivi1997/expuls/dok5.htm Kosta Novaković, Kolonizacija i srbizacija Kosova]</ref>|[[Kosta Novaković]]}}
[[1923]]. godine je [[Nikola Pašić]] privremeno amnestirao kačake, pa je zahvaljujući njima [[Narodna radikalna stranka]] pobedila na tadašnjim izborima na Kosovu.<ref name="Imami"/> Za uzvrat su Azemu Bejti dodeljena tri sela da u njima brine o javnome redu. Vlast mu je obnovila i kuću (kulu), koja mu je prethodno srušena granatiranjem.<ref name="Imami"/> Međutim, to nije dugo trajalo.
Linija 26 ⟶ 24:
== Vidi još ==
* [[Srpsko-albanski sukob]]
* [[Oslobodilačka vojska Kosova]]
| |||