Wikipedija

Srpska okupacija Albanije – razlika između verzija

Interaktivna pretraga historije
← Starija izmjenaNovija izmjena →
Uklonjeni sadržaj Dodani sadržaj
VizualnoWikitekst
Ovde ima mnogo neistina, koje su iznesene uglavnom kako bi se srpski narod prikazao u lošem svetlu i kao nekakvi okupatori iako je teritorija današnje Albanije oduvek bila srpska čak je i u tom periodu bila pretežno naseljena Srbima.
oznake: vraćena izmjena vizualno uređivanje
m Vraćene izmjene 24.135.195.91 (razgovor) na posljednju izmjenu korisnika Maria Sieglinda von Nudeldorf
oznaka: vraćanje
Red 1:
[[Datoteka:Srpska osvajanja 1912.png|thumb|desno|[[Kraljevina Srbija|Srbijanska]] proširenja u ratu 1912. zajedno sa zauzimanjem [[Albanija|Albanije]].]]
'''SrpskoSrpska oslobađanjeokupacija Albanije''' trajalo je trajala od novembra [[1912]]. do 25. oktobra [[1913]]. godine.<ref name="Vickers"/>
 
Krajem [[1912]]. godine, nakon što je [[Porta]] pristala da formira tzv. Albanski vilajet, [[Srbija]], [[Bugarska]], [[Crna Gora]] i [[Grčka]] su zajednički napale [[Otomansko carstvo]] i u toku [[prvi balkanski rat|prvog balkanskog rata]] osvojile i međusobno podelile gotovo sve evropske otomanske teritorije uključujući i teritorije naseljene Albancima.<ref name="Izveštaj"/> [[Kraljevina Srbija]] je zauzela najveći deo današnje kopnene Albanije i veći deo današnje albanske [[jadran]]ske obale, formiravši [[Drački Okrug (Kraljevina Srbija)|Drački okrug]]. U to vreme prostor današnje Albanije pretežno su naseljavali Srbi.
 
Srbija je nameravala da izađe na [[more]], što je smatrala operacijom od strateškog značaja. Krajem 1912. godine Primorski korpus Srpske vojske je okupirao sve severne delove Albanije izuzev Skadra.<ref name="Dedijer">Vladimir Dedijer, Novi prilozi za biografiju J. Broza Tita, tom II, str. 888-889, Liburnija-Mladost 1981.</ref> [[Vlada Srbije]] je htela da pre priznanja [[Nezavisna Albanija|nezavisne Albanije]] preuzme njene teritorije, pravdajući teritorijalne pretenzije stanjem pre Otomanskih osvajanja u [[Srednji vijek|srednjem veku]]. Međutim, tokom vekova situacija se izmenila i etnički argument je bio na strani Albanaca. Tokom okupacije počinjeni su brojni [[Zločini nad Albancima u Balkanskim ratovima|zločini nad albanskim stanovništvom]] u cilju "potpunog preinačenja etničkog karaktera ovih oblasti".<ref name="ReferenceA">[[Izveštaj međunarodne komisije o Balkanskim ratovima]] (str. 151)</ref> Cilj zločina bio je da se teritorijalni zahtevi potpomognu "[[etničko čišćenje|etničkim čišćenjem]]" i statističkom manipulacijom pre konferencije velikih sila koja će utvrditi nove granice.<ref name="Otpor okupaciji i modernizaciji">[http://www.danas.rs/dodaci/vikend/otpor_okupaciji_i_modernizaciji.26.html?news_id=105029 Otpor okupaciji i modernizaciji]</ref><ref name="books.google.com">[http://books.google.com/books?id=OTW9XKUmrxsC&pg=PA10&lpg=PA10&dq=Ferizovic+renamed+Urosevac&source=bl&ots=NLelfTkW8w&sig=nDRzz3Z0Z09Cb9bIycD92xVp8pk&hl=en&ei=iGtGS6vKGsOz4QaJ9dn3Ag&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CAcQ6AEwAA#v=onepage&q=Ferizovic%20renamed%20Urosevac&f=false Civil resistance in Kosovo, by Howard Clark] (p. 9, 10)</ref>
Srbija je nameravala da izađe na [[more]], što je smatrala operacijom od strateškog značaja. Krajem 1912. godine Primorski korpus Srpske vojske je oslobodio sve severne delove današnje Albanije izuzev Skadra.<ref name="Dedijer">Vladimir Dedijer, Novi prilozi za biografiju J. Broza Tita, tom II, str. 888-889, Liburnija-Mladost 1981.</ref>
 
Nakon što je [[srpska vojska]] zaposela veći deo Albanije (dok je drugi dio zauzela grčka i crnogorska vojska), izašla na [[Jadransko more]] i zauzela glavnu luku [[Drač]], započeo je jak pritisak Austrougarskezapadnih kojasila jekoje podnisu svakuhtele cenuda hteladozvole daširenje Srbimasrpskog ukine(tj. ruskog) izlazuticaja na moreJadranu. Na [[Londonska konferencija 1912-1913|konferenciji u Londonu]], [[30. maj]]a 1913. godine, [[Austrija]] i [[Italija]], da bi oslabilisuzbile uticaj [[Rusko Carstvo|carske Rusije]], koji je ova vršila preko SrbijuSrbije, uspele su da konferencija potvrdi stvaranje [[nezavisna Albanija|nezavisne Albanske države]] pod protektoratom velikih sila, koja je već bila [[Proglašenje nezavisnosti Albanije|proglašena]] u Valoni 28. novembra 1912. godine.<ref name="Dedijer"/> Pod jakim međunarodnim pritiskom, balkanski saveznici su počev od aprila [[1913]]. godine bili prinuđeni na povlačenje sa teritorija koja će pripasti međunarodno priznatoj [[Kneževina Albanija|Kneževini Albaniji]] stvorenoj 29. jula 1913. godine. Srpska vlada isprva nije htela da napusti svoj plan pa su [[1. jun]]a 1913. godine [[Nikola Pašić|Pašić]] i [[Elefterios Venizelos|Venizelos]] sklopili sporazum o podeli Albanije, tako da bi severni deo do reke [[Škumbin]] pripao Srbiji, a južni Grčkoj. No, pod pritiskom Austrije, Srbija je konačno morala da napusti Albaniju.<ref name="Dedijer"/>
 
Ovi događaji su umnogome doprineli narastanju [[srpsko-albanski sukob|srpsko-albanskog sukoba]].
Red 16:
{{citat|"Najbolja solucija bila bi primeniti na Albance isti način postupanja koji je bio primenjen i u srednjem veku: tada su oni ulazili u sastav države vizantijske i srpske, bez naročitih povlastica, ali su im jezik i individualnost bili poštovani. Srbija traži vrata u San Đovani, Lješu i Draču, koja je imala srpska carevina u srednjem veku".<ref>"Samouprava". Izjava g. Pašića. 30. oktobar 1912.</ref>|[[Nikola Pašić]]}}
 
Sve susedne države su, u manjoj ili većoj meri, gajile pretenzije na oblasti naseljene albanskim stanovništvom.<ref name="Izveštaj">[http://www.archive.org/details/reportofinternat00inteuoft Izveštaj međunarodne komisije za ispitivanje uzroka i vođenja Balkanskih ratova]</ref> Pretenzije Srbije, osim tzv. "[[stara Srbija|stare Srbije]]" tj. [[Sandžak]]a, [[Makedonija|Makedonije]], [[Kosovo|Kosova]], uključivale su i veći deo današnje [[Albanija|Albanije]] zajedno sa njenom jadranskom obalom, uprkos brojnom nesrpskom stanovništvu tih oblasti. Srbija se radi opravdanja ovih pretenzija pozivala na "istorijska prava".<ref name="Izveštaj">[http://www.archive.org/details/reportofinternat00inteuoft Izveštaj međunarodne komisije za ispitivanje uzroka i vođenja Balkanskih ratova]</ref>
 
Planovi o izlasku Srbije na more preko Albanije su godinama unazad bili prisutni u srpskoj politici.<ref name="Knjiga o Kosovu"/> Argumente o izlasku na more preko Albanije u to vreme su zastupali mnogi srpski političari i intelektualci.<ref name="Knjiga o Kosovu">[http://www.kosovo.net/sk/rastko-kosovo/istorija/knjiga_o_kosovu/bogdanovic-kosovo_3.html Dimitrije Bogdanović, Knjiga o Kosovu]</ref> [[Jovan Cvijić]] smatra da je odlukama Berlinskog kongresa “Srbija opkoljena zemlja” a Srbi “uhapšen narod”, i da Srbija mora izaći na more da bi se osamostalila.<ref>[http://www.rastko.rs/antropologija/cvijic/govori-clanci/jcvijic-aneksija_c.html Jovan Cvijić, Aneksija Bosne i Hercegovine i srpsko pitanje]</ref> U ostvarivanju te politike Cvijić je branio pravo Srbije na severnu današnje Albaniju uprkos nesrpskom stanovništvu tih oblasti:
 
{{citat3|...Srbija mora zbog svoje ekonomske samostalnosti dobiti pristup na [[Jadransko more]] i jedan deo arbanaske obale: bilo zauzimanjem teritorija bilo dobijanjem ekonomskih i komunikacionih prava na tu oblast. To znači, dakle, zauzimanje istina jedne etnografski strane oblasti, ali takve koja se mora zauzeti zbog osobito važnih privrednih interesa, upravo zbog životne potrebe.<ref name="Beljo">[http://www.hic.hr/books/jugoistocna-europa/velikesrbije.htm#vs Međunarodni znanstveni skup "JUGOISTOCNA EUROPA 1918.-1995."]</ref>|[[Jovan Cvijić]]}}
 
Na putu tako zamišljenog srpskog izlaza na more nalazila se jedna neuklonjiva prepreka - albanski narod i albanska država u nastajanju.<ref name="Knjiga o Kosovu"/> Srbija je u balkanski rat ušla bez jasne koncepcije o tome kako da trajno i pravedno reši pitanje albanskog naroda u oblastima koje su bile predmet njenih ratnih ciljeva.<ref name="Đorđević"/> Srpska vlada je stajala na gledištu da su Srbi izgubili ove oblasti u ratu sa Turcima pre četiri veka i sada se samo vraćaju.<ref name="Đorđević"/> A pošto su Albanci istupali sa Turcima protiv Srba moraće sada podeliti zajedničku sudbinu.<ref name="Đorđević">D. Đorđević, Izlazak Srbije na Jadransko more i konferencija ambasadora u Londonu 1912, str. 11-12, Beograd, 1956.</ref> Uoči rata, srpska štampa je sprovodila snažnu [[albanofobija|anti-albansku]] kampanju.<ref>Dimitrije Tucović, Srbija i Arbanija (u Izabrani spisi, knjiga II, str. 56) Prosveta, Beograd, 1950.</ref>
Na putu tako zamišljenog srpskog izlaza na more nalazila se jedna neuklonjiva prepreka - Austrougarska država
 
=== Politička situacija ===
Red 29:
Albansko stanovništvo je uglavnom živelo u četiri otomanska vilajeta: [[kosovski vilajet|kosovskom]], [[skadarski vilajet|skadarskom]], [[janjinski vilajet|janjinskom]] i [[bitoljski vilajet|manastirskom]] (bitoljskom). Od osnivanja [[Prizrenska liga|Prizrenske lige]], Albanci su zahtijevali od sa otomanskih vlasti za ujedinjenje ta četiri vilajeta u jedan autonomni [[Albanski vilajet]].
 
Početkom [[1912]]. dolazi do [[Albanski ustanak 1912.|velikog albanskog ustanka]] na području [[Kosovo|Kosova]] i severne Albanije. Ustanici su tražili autonomiju albanskih oblasti Otomanskog carstva, povlačenje turskih činovnika i uvođenje albanskog jezika kao službenog.<ref name="SCG i Kosovo"/> Ustanici su zauzeli čitavo Kosovo, severnu Albaniju, pa čak i [[Skoplje]], pa je Porta uskoro bila prinuđena da prihvati sve njihove zahteve.<ref name="SCG i Kosovo">[http://www.rastko.rs/cms/files/books/474e828f5a0ad SRBIJA, CRNA GORA I KOSOVO – PREGLED 1878-1914]</ref> Otomanska vlast je [[18. avgust]]a [[1912]]. načelno priznala autonomiju Albaniji, bez jasno određenih granica.<ref name="Otpor okupaciji i modernizaciji">[http://www.danas.rs/dodaci/vikend/otpor_okupaciji_i_modernizaciji.26.html?news_id=105029 Otpor okupaciji i modernizaciji]</ref>
 
Susedne balkanske države su bile protiv albanske autonomije jer je ugrožavala njihove teritorijalne pretenzije iliti nacionalne interese.<ref>[http://books.google.com/books?id=PTB0gn_qwTcC&pg=PA123&dq=serbia+albania+1912&as_brr=3&cd=4#v=onepage&q=serbia%20albania%201912&f=false A history of Eastern Europe: crisis and change, by Robert Bideleux, Ian Jeffries]</ref><ref name="ReferenceB">Izveštaj Međunarodne komisije (str. 47)</ref> Srbija je pokušala da ubedi albanske glavešine da u predstojećim sukobima ostanu neutralni, ali oni su ocenili da će ratnim operacijama biti ugrožene njihove teritorije, i odlučili da se bore na strani Turske.<ref name="SCG i Kosovo"/> Oktobra 1912. godine, četiri susedne države su napale Otomansko carstvo u cilju podele njegovih balkanskih poseda.<ref name="ReferenceB"/>
Red 129:
Prilikom pohoda u Albaniju, albansko stanovništvo mnogih gradova Kosova je teško stradalo od srpske vojske, uključujući [[Priština|Prištinu]], [[Ferizović]] (kasnije [[Uroševac]]), [[Đakovica|Đakovicu]], [[Prizren]].<ref name="Golgota"/><ref name="Institut II"/><ref name="Mirdita">[http://www.hic.hr/books/jugoistocna-europa/mirdita.htm Zef Mirdita, Albanci u svjetlosti vanjske politike Srbije]</ref><ref name="Nadbiskup">[http://www.albanianhistory.net/texts20_1/AH1913_6.html Nadbiskup Lazar Mjeda, Izveštaj o srpskom osvajanju Kosova i Makedonije]</ref><ref name="Njujork tajms">[http://query.nytimes.com/mem/archive-free/pdf?_r=2&res=9D0CEEDA1E3AE633A25752C3A9649D946396D6CF&oref=slogin Srpska vojska ostavila krvavi trag (The New York Times, 31. decembar 1912.)]</ref> Jedan od najstravičnijih pokolja je izvršen kada je srpska vojska masakrirala civilno stanovništvo (muškarce, žene i decu), i popalila 27 [[selo|sela]] u oblasti Ljume.<ref name="Golgota"/><ref name="Nadbiskup"/> ''[[Daily Telegraph]]'' je tada pisao da su "svi užasi istorije premašeni zverstvima koje su počinile trupe generala [[Božidar Janković|Jankovića]]".<ref name="Golgota"/>
 
Cilj [[Zločini nad Albancima u Balkanskim ratovima|zločina nad Albancima]] je bio da se srpski zahtevi za teritorijalnim proširenjima potpomognu "[[etničko čišćenje|etničkim čišćenjem]]" i statističkom manipulacijom pre konferencije velikih sila koja će utvrditi nove granice.<ref name="Otpor okupaciji i modernizaciji"/><ref name="books.google.com">[http://books.google.com/books?id=OTW9XKUmrxsC&pg=PA10&lpg=PA10&dq=Ferizovic+renamed+Urosevac&source=bl&ots=NLelfTkW8w&sig=nDRzz3Z0Z09Cb9bIycD92xVp8pk&hl=en&ei=iGtGS6vKGsOz4QaJ9dn3Ag&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CAcQ6AEwAA#v=onepage&q=Ferizovic%20renamed%20Urosevac&f=false Civil resistance in Kosovo, by Howard Clark] (p. 9, 10)</ref>
 
[[Dimitrije Tucović]] je opominjao srpsku javnost da je "izvršen pokušaj ubistva s predumišljajem nad celom jednom nacijom", što je "zločinačko delo" za koje se "mora ispaštati".<ref>[http://www.vreme.com/cms/view.php?id=347001 Seobe Dimitrija Tucovića]</ref>
Izvor: https://sh.wikipedia.org/wiki/Srpska_okupacija_Albanije