Prvi burski rat – razlika između verzija

|datum=[[20. decembar]] [[1880]]. -– [[23. mart]] [[1881]].

|mjesto=[[Južna Afrika (regija)|Južna Afrika]]

|strana1=[[Datoteka:Flag of the United Kingdom.svg|23px]] [[Britansko Carstvo]]

|strana2=[[Datoteka:Flag of Transvaal.svg|25px]] [[Južnoafrička Republika (Transvaal)|Južnoafrička Republika Transvaal]]

|snaga1=1 200= 1200<ref name=brit/>

|snaga2=3 000= 3000<ref name=brit/>

|gubici1 = 480 poginulih<br /> 315 ranjenih <ref name=brit/>

|gubici2 = 41 poginulih<br /> 47 ranjenih <ref name=brit/>

'''Prvi burski rat''' ([[afrikaans]]: ''Eerste Vryheidsoorlog'', prevedeno ''Prvi rat za nezavisnost'') zvan i '''Prvi anglo - burski rat''' ili '''Rat za Transval''', bio je [[rat]]ni sukob između [[Buri|Bura]] iz [[Transvaal]]a i [[Britansko Carstvo|Britanskog Carstva]] koji se vodio od [[20. decembar|20. decembra]] [[1880]]. do [[23. mart]]a [[1881]]. Burska pobjeda u tom ratu široko je odjeknula tadašnjim svijetom, jer se mislilo da nemaju nikakve šanse u sukobu sa velikim carstvom.

Uzrok tog sukoba bilo je britansko širenje na istok [[Južna Afrika (regija)|Južne Afrike]] preko rijeke [[Vaal]] iz [[Kolonija Rt dobre nade|Kolonije Rt dobre nade]] i okupacija [[Buri|burske]] [[Južnoafrička Republika (Transvaal)|Južnoafričke Republike Transvaal]] [[1877]]. Razlog za britansko širenje bilo je otkriće [[Dijamant|dijamanata]] i [[Zlato|zlata]] [[1867]]. na teritoriju Transvaala. Britanci su kao razlog za širenje svoje vlasti na Transvaal naveli odbijanje burskih vlasti da da građanska prava takozvanim '''uitlandersima''' (imigrantima u Republiku Transvaal, koji su većinom bili britanski državljani) i politika [[apartheid]]a koju su provodili prema domorodačkom stanovništvu.

Ratne operacije počele su [[16. decembar|16. decembra]] [[1880]]. napadom Bura pod komandom njihova [[general]]a Pieta Cronjéa na britanski [[garnizon]] u [[Potchefstrom]]u. <ref name=brit/>

Nakon izbijanja sukoba burski komandosi, opkolili su britanske [[garnizon]]e u; [[Potchefstroom]]u, [[Pretoria|Pretoriji]], [[Rustenburg]]u, [[Standerton]]u i Marabastadu pored [[Pietersburg]]a želivši ih gladovanjem prisiliti na predaju. <ref name=brit/>

Glavnina burskih snaga pod komandom generala Pieta Jouberta, nastojala je spriječiti prodor britanskih snaga general-majora George Pomeroya Colleya, guvernera Natala i visokog komesara za jugoistočnu Afriku iz Natala, koje su trebale razbiti blokadu britanskih garnizona poTransvaalu. <ref name=brit/>

Britanske snage potpukovnika Philipa Anstruthera upućene kao pomoć garnizonu u [[Pretoria|Pretoriji]] porazio je burski komandant Frans Joubert u Bitci kod Bronkhorspruita [[20. decembra]] [[1880]]. Colleyev pokušaj da prodre u Transvaal, spriječio je Piet Joubert porazivši ga [[28. januar]]a [[1881]]. u ''Bitcibitci kod Laing Neka'', te nakon tog i general Nicolaas Smit, koji ga je porazio u ''Bitci kod Ingoga'', [[8. februar]]a [[1881]]. Britanska vojska morala se povući uz teške gubitke. <ref name=brit/>

U noći [[26. februar]]a, general Colley zauzeo je položaj na brdu Majuba na granici Transvaala, sa dvije pješadijske čete - koje su brojale 400 vojnika. Njegova prava namjera bila je da osvajanjem tog strateškog položaja ugrozi krilo burskih snaga kod Laing’s Neka i tako sebi otvori put za Transvaal. Burski komandosi su se u ranim jutarnjim satima, uspeli neopaženo na brdo Majuba i iako malobrojniji, zahvaljujući potpunom iznenađenju teško porazili Britance. Buri su u tom napadu imali jednog ubijenog i 6 ranjenih boraca, dok je s britanske strane poginulo 5 oficira i 87 vojnika, a 123 vojnika i 8 oficira ostalo ranjeno. U napadu je poginuo general Colley, 7 oficira i 50 vojnika pali su u bursko zarobljeništvo. <ref name=brit/>

Nakon potpisivanja Mirovnog sporazuma u [[Pretoria|Pretoriji]] [[3. august]]a [[1881]]. Britanci su ponovno priznali nezavisnost Transvaalu, ali je on formalno ostao pod britanskom krunom (suverenitetom). Ovo neodređeno stanje praktički je značilo da je Britanija zadržala pravo nadzora nad vanjskim poslovima Transvaala, ali i pravo da intervenira u unutrašnjim poslovima u odnosu na [[Negroidi|crne]] stanovnike. <ref name=brit/>

Tek je na Londonskoj mirovnoj konferenciji [[27. februar]]a [[1884]]. priznata potpuna nezavisnost Južnoafričke Republike Transvaal. <ref name=brit>{{cite web

| accessdate = 11. 033. 2012

Buri su se oslanjali na dobrovoljačku vojsku u koju je bilo uključeno svo muško stanovništvo od 16 do 60, odjevenu u civilnu odjeću (osim artiljeraca i policajaca) sastavljenu od vještih seljaka koji su dobro baratali puškama. Burski komandanti služili su se - [[Gerila|gerilskom]] taktikom, brzo koncentrirajući snage za napad, ali su se isto tako bili u stanju i brzo povući ako su dospjeli u nepovoljni položaj. <ref name=brit/>

Za Prvog burskog rata britanske brdske jedinice (highlanders) već su imale kaki uniforme, specijalno dizajnirane za južnoafričke uvjete, usvojene [[1897]], pješadija i inžinjerci još su imali crvene mundire. <ref name=brit/>

[[Kategorija:Historija Južne Afrike1880]]

[[Kategorija:Ratovi1881]]