1974 – razlika između verzija
Uklonjeni sadržaj Dodani sadržaj
→Događaji: čišćenje 1/2 |
→Događaji: čišćenje, slike |
||
Red 117:
* 22. 4. - Osnovana Akademija umetnosti u Novom Sadu.
* [[24. 4.]] - Afera Guillaume: Günter Guillaume, asistent zapadnonemačkog kancelara Brandta, uhapšen zbog špijuniranja za Istočnu Nemačku.
[[Datoteka:Parque Eduardo VII, Lisbon (9018245977).jpg|mini|
* [[25. 4.]] - "[[Revolucija karanfila]]" u [[Portugal]]u: vojska, nezadovoljna kolonijalnim ratovima, zbacila vladu [[Marcelo Caetano|Marcela Caetana]] (dobio azil u Brazilu) - okončano 48 godina diktature koju je uveo [[António de Oliveira Salazar|Salazar]].
* [[26. 4.]] - Savezna skupština SFRJ usvojila novi Zakon o narodnoj odbrani: [[teritorijalna odbrana]] se tretira kao deo jedinstvene oružane sile SFRJ i najširi oblik organizovanja opštenarodnog otpora u republici, pokrajini i opštini<ref>Bajec, Dolničar, 1981, str. 229</ref>; takođe doneti Zakon o službi u oružanim snagama i Zakon o vojnoj obavezi.
Red 126:
* [[4. 5.]] - [[3. 11.]] - [[Expo '74]] u [[Spokane, Washington]], prvi sa ekološkom temom.
* [[7. 5.]] - [[Njemački kancelar]] [[Willy Brandt]] podnio ostavku zbog Guillaumove afere, slijedi [[Helmut Schmidt]] (do [[1982]]).
[[Datoteka:Bundesarchiv B 145 Bild-F039611-0005, München, DGB Kundgebung 1. Mai retouched.jpg|mini|
* [[12. 5.]] - Zemljotres u Skoplju izaziva strah.
* [[13. 5.]] - Obeležava se 30 godina službe bezbednosti u Jugoslaviji; u proteklih godinu dana 448 osoba je optuženo za "neprijateljske" aktivnosti<ref>[http://www.nytimes.com/1974/05/14/archives/belgrade-warns-of-a-spy-threat-increased-vigilance-against.html BELGRADE WARNS OF A SPY THREAT]. nytimes.com MAY 14, 1974</ref>.
Red 166:
* [[26. 6.]] - U Parizu prikazan film ''[[Emmanuelle (film)|Emmanuelle]]'' (8,8 milijuna gledatelja u Francuskoj).
* [[27. 6.]] - Kontroverza sa udžbenicima u [[Kanawha County, West Virginia]]: školski odbor odobrava knjige koje promiču multikulturalizam i sadrže neke sporne citate, ovog leta i jeseni slede bojkot škole, protesti i nasilje (Nova desnica, Religiozna desnica, → [[Konzervativizam u SAD]]).
* [[30. 6.]] - Čuveni ruski [[balet]]ski igrač [[Mihail Barišnjikov]] napustio tokom turneje u Kanadi ansambl baleta Boljšoj teatra i ostao na Zapadu.
Linija 173 ⟶ 172:
* [[1. 7.]] - Umro [[argentina|argentinski]] predsednik [[Juan Perón]], nasleđuje ga supruga [[Isabel Peron|Isabel]] (do 1976).
* [[3. 7.]] - Potpisan Ugovor o ograničenju podzemnih proba nuklearnog oružja, prag je 150 kilotona.
* [[7. 7.]] - Finale [[Svetsko prvenstvo u fudbalu 1974.|svetskog prvenstva u fudbalu]]: Zapadna Nemačka - Holandija 2:1, dodeljen je novi trofej, jer je stari pripao Brazilu u stalno vlasništvo (ali ukraden je 1983).
* [[11. 7.]] - Ugovor o prijateljstvu i saradnji između SSSR i Somalije (Somalija se povukla 1977, → [[Ogadenski rat]])
* [[15. 7.]] -
* 15. 7. - [[Christine Chubbuck]], TV voditeljka u [[Sarasota, Florida|Sarasoti, Florida]], izvršila samoubistvo u živom programu.
* jul - Albanski ministar odbrane [[Beqir Balluku]] optužen od Envera Hoxhe za pokušaj puča - osuđen je na smrt sa trojicom generala, streljan u novembru.
* jul - Etiopska vojska, tj. komitet [[Derg]], hapsi 150 pripadnika vladajuće klase zbog navodne korupcije, 22-tog uhapšen i premijer Endelkachew Makonnen
* [[19. 7.]] - Španski diktator [[Fransisko Franko]] zbog bolesti je privremeno predao vlast princu [[Juan Carlos I od Španjolske|Juanu Carlosu]] (do 2. 9.).
* [[20. 7.]] - (Prva) [[Turska invazija Kipra]].
* [[21. 7.]] - [[Eddy Merckx]] pobedio po peti put na ''[[Tour de France]]''.
[[Datoteka:Lovcen-024-p1010064.jpg|mini|250px|[[Njegošev mauzolej]]]]
* [[23. 7.]] - ''[[Metapolitefsi]]'' ("Promena režima"): [[Konstantin Karamanlis]] se vraća iz pariskog izbeglištva na poziv grčke vojne hunte i formira vladu - kraj sedmogodišnje [[Diktatura pukovnika|vladavine vojne hunte u Grčkoj]] (Karamanlis premijer do 1980, predsednik 1980-85 i 1990-95).
Linija 191 ⟶ 190:
* [[28. 7.]] - Otvoren [[Njegošev mauzolej]] na [[Lovćen]]u, rad [[Ivan Meštrović|Ivana Meštrovića]].
* [[30. 7.]] - Francuski jezik proglašen za (jedini) zvanični jezik u provinciji [[Kvebek]] (potvrđeno poveljom 1977.).
* ljeto? - [[Praxis filozofija]]: posljednja Korčulanska ljetnja škola, ove godine prestaje izlaziti i časopis "[[Praxis (časopis)|Praxis]]".
=== Avgust/August/Kolovoz ===
[[Datoteka:NIXONSandFORDS.jpg|thumb|260px|left|[[Richard Nixon|Nixonov]] odlazak]]
* [[3. 8.]] - [[Pahlavi (dinastija)|Iranski]] šah odobrio ekonomski plan koji predviđa godišnji rast od 25,9% sledećih pet godina uz državnu potrošnju od 69 milijardi dolara.
* [[4. 8.]] - Eksplozija na ekspresnom vozu ''Italicus'' (Rim-Minhen) blizu Firence, 12 mrtvih - odgovornost preuzima fašistička grupa Ordine Nero ("Crni poredak").
* [[5. 8.]] - Bela kuća objavila ''Smoking Gun'' traku, koja pokazuje da je Nixon od početka učestvovao u zataškavanju provale u Watergate.
* [[6. 8.]] - Troje mrtvih u eksploziji na losanđeleskom aerodromu LAX, za šta je 1980. osuđen Muharem Kurbegović, ''Alphabet Bomber''<ref>[http://thesoutherncalifornian.blogspot.rs/2015/07/the-day-lax-was-bombed-by-alphabet.html The Day LAX Was Bombed By The Alphabet Bomber]. thesoutherncalifornian.blogspot.rs July 24, 2015</ref>.
Linija 206 ⟶ 207:
* [[17. 8.|17]] - [[30. 8.]] - [[Datoteka:Boxing pictogram.svg|25px]] Svetski šampionat u amaterskom boksu u Havani, [[Mate Parlov]] dobio zlato, Rajko Miljić i Dragomir Vujković bronzu.
* [[20. 8.]] - Predsednik Ford imenovao [[Nelson Rockefeller|Nelsona Rockefellera]] za potpredsednika (potvrđen u decembru), na nezadovoljstvo konzervativaca.
* 20. 8. - Španska vlada objavila da će naredne godine održati referendum o samoopredeljenju [[Zapadna Sahara|Zapadne Sahare]],
* 22. 8. - [[Westinghouse Electric (1886)|Westinghouse]] potpisao ugovor za gradnju [[Nuklearna elektrana Krško|nuklearne elektrane u Krškom]]; projekat vredan 518 miliona dolara, najveći ikada finansiran američkim i evropskim novcem, tj. kreditima<ref name="Osa74"/>.
* [[24. 8.]] - Navijač Blackpoola Kevin Olsson ubijen na utakmici engleske druge divizije sa Boltonom - Blackpool uvodi ograde na tribinama, što ubrzo čine i ostali klubovi. U ovoj sezoni i Manchester United je, izuzetno
* [[27. 8.]] - Nestanak struje u skoro pola Italije i to prvog dana poskupljenja od 30% (zemlja je u najvećim ekonomskim teškoćama od rata).
* [[30. 8.]] - [[Željeznička nesreća u Zagrebu (1974.)|Željeznička katastrofa]] u [[Zagreb]]u, ekspresni vlak Beograd-Dortmund iskočio iz tračnica, poginulo 153 ljudi.
Linija 254 ⟶ 255:
* [[4. 11.]] - Državni sekretar SAD [[Henry Kissinger]] u poseti Jugoslaviji.
* [[5. 11.]] - Izbori za Kongres SAD, demokrati dobijaju dvotrećinsku većinu u Predstavničkom domu, pojačavaju i većinu u Senatu; izabrano je i nekoliko mlađih demokrata prozvanih "Watergate Babies".
* [[6. 11.]] - Osmina finala Lige prvaka: Saint Etienne - Hajduk 5:1 (do 61. minuta bilo je 1:1, nakon 4:1 za Hajduk u Splitu).
* 6. 11. - Umro Dušan Vlačo (22), drugi po redu po dužini življenja sa presađenim srcem (operisao ga [[Majkl Debejki]] 18. septembra [[1968]]).
* [[9. 11.]] - Bolivijski diktator gen. [[Hugo Banzer]] zabranio političku aktivnost - oslanja se samo na vojsku a političke vođe je prognao iz zemlje.
[[Datoteka:Bijelo dugme.png|180px|mini|"[[Bijelo dugme]]" ima prvi album]]
* [[12. 11.]] - [[Južna Afrika]] suspendovana iz Generalne skupštine [[UN]] zbog politike [[aparthejd]]a.
* [[13. 11.]] - Ronald DeFeo Jr. ubio svih šest članova svoje porodice (roditelje, braću i sestre) u [[Amityville, New York]] - iz navodne
* [[14. 11.]] - Beograd je zbog finansijskih teškoća odustao od organizacije [[Univerzijada|Univerzijade]], koja je trebalo da se održi septembra [[1975]] (biće održana u Rimu, a u Beogradu
[[Datoteka:Skeleton and restoration model of Lucy.jpg|mini|200px|Rekonstrukcija ''[[Lucy (australopitek)|Lucy]]'']]▼
* [[16. 11.]] - [[Poruka iz Areciba]]: radio emisija poslata u pravcu loptastog jata [[Messier 13]] u Herkulu.
* [[17. 11.]] - Izbori u Grčkoj: ubedljiva većina za Karamanlisovu novoosnovanu [[Nova demokracija (Grčka)|Novu demokratiju]].
* [[18. 11.]] - Prvi album [[Bijelo dugme|Bijelog dugmeta]] - "[[Kad bi' bio bijelo dugme]]".
* 18. 11. - Posledice Naftnog šoka: pri [[OECD]] osnovana [[Međunarodna energetska agencija]], sa sedištem u Parizu.
* [[19. 11.]] - Narodna skupština Srbije odobrila amandmane
▲[[Datoteka:Skeleton and restoration model of Lucy.jpg|mini|200px|Rekonstrukcija ''[[Lucy (australopitek)|Lucy]]'']]
* [[21. 11.]] - Eksplodirale bombe u dva ''[[pub]]''-a u [[Birmingham]]u, poginula 21 osoba.
* [[21.11.|21]] - [[23. 11.]] - Deveti kongres [[Savez socijalističke omladine Jugoslavije|Saveza socijalističke omladine Jugoslavije]] u beogradskom Domu sindikata.
Linija 273 ⟶ 275:
* [[24. 11.]] - Otkriven skelet [[Lucy (australopitek)|Lucy]], pripadnice vrste ''[[Australopithecus afarensis]]''.
* 24. 11. - [[Vladivostočki samit (1974)|Vladivostočki samit]]: Brežnjev i Ford dogovorili ograničenje strateškog arsenala.
* [[25. 11.]] - U Velikoj Britaniji van zakona je stavljena teroristička [[Irska republikanska armija]],
* [[26. 11.]] - Japanski premijer [[Kakuei Tanaka]] podnosi ostavku pod pritiskom optužbi za manipulaciju zemljom, naslediće ga [[Takeo Miki]] (do 1976).
* [[27. 11.]] - Emitovana prva emisija "[[Kocka, kocka, kockica]]".
* [[29. 11.]] - U [[Kumrovec|Kumrovcu]] otvoren Dom boraca i omladine Jugoslavije.
* [[30. 11.]] - Predsednik
* novembar-decembar - Čarke na granici
=== Decembar/Prosinac ===
[[Datoteka:Mamutica, istočna strana.JPG|mini|200px|[[Mamutica]] u Zagrebu]]
* [[1. 12.]] - Predsednik Tito položio kamen-temeljac za [[Nuklearna elektrana Krško|Nuklearnu elektranu Krško]].
* [[5. 12.]] - Vojni sud u Španiji osudio trojicu hrvatskih nacionalista (Rudolf Prskalo, Nikola Lisac i Tomislav Rebrina) na 12 godina zatvora za otmicu SAS-ovog aviona pre dve godine - Franko ih pomilovao već sledećeg februara.
* [[5. 12.|5]] - [[12. 12.]] - U Thantova pogrebna kriza: studenti u Rangunu oteli kovčeg sa [[U Thant]]om, kome lider [[Ne Win]] nije želeo odati nikakve počasti - napravili mu provizorni mauzolej i držali antivladine govore dok vojska nije ugušila pokret uz krvoproliće.
* [[6. 12.]] - "Krah" 1973-74: okončava se period opadanja vrednosti berzi, američke su od januara 1973. izgubile 45%, a londonska 73%; recesija i povećana inflacija (→ [[stagflacija]]).
* [[8. 12.]] - Plebiscit u Grčkoj: 69,18 prema 30,82% za ostanak republike - Treća helenska republika.
Linija 292 ⟶ 294:
* [[12. 12.]] - Premijera ''[[The Godfather Part II]]''.
* [[13. 12.]] - [[Malta]] postala republika.
* [[14. 12.]] - Prikazan film "[[Pakleni toranj]]" - u prethodna dva meseca prikazana su još dva filma o katastrofama, ''[[Airport 1975]]'' i ''[[Earthquake (film)|Earthquake]]'', svi
* [[17. 12.]] - Sedmi kongres Saveza sindikata Jugoslavije.
* 17. 12. - [[Augusto Pinochet]] i formalno postaje predsednik Čilea (do 1990).
Linija 301 ⟶ 303:
* [[28. 12.]] - U [[Bangladeš]]u je vlada uvela izvanredno stanje u zemlji koje je dopuštalo premijeru [[Sheikh Mujibur Rahman|M. Rahmanu]] gotovo neograničenu političku moć.
===
*
* [[Šah]]: Jugoslavija druga na turniru u Nici, [[Ljubomir Ljubojević]] osvojio turnir u Las Palmasu.
* U SAD objavljena društvena [[Igre uloga|RPG]] igra ''[[Dungeons & Dragons]]''.
▲<!-- "Pokušavajući da održi naciju na okupu dok je još na položaju, predsednik Tito, koji je u maju napunio 82, sve više se okreće konzervativnim, ortodoksnim rešenjima. Zahtevajući da se vlast na svim poljima vrati radničkoj klasi, Tito je ovog februara dao zemlji četvrti socijalistički ustav... Novi dokument određuje da profesionalni industrijski menadžeri i državni administratori moraju biti zamenjeni članovima... tzv. osnovnih organizacija udruženog rada... U najboljem slučaju glomazan, novi aparat preti da degradira industrijsku i državnu administraciju čistkom menadžerskog personala koji ima iskustva." - ''Collier's Year Book'' -->
== 1974. u temama ==
| |||