1908 – razlika između verzija
Uklonjeni sadržaj Dodani sadržaj
→Događaji: dop. iz rastko.rs do 21 |
|||
Red 20:
* [[1. 2.]] - [[Lisabonsko kraljeubistvo]]: ubijeni kralj [[Carlos I de Portugal|Carlos I]] i prestolonaslednik [[Luís Filipe, Príncipe Real de Portugal|Luís Filipe]] - novi kralj je [[Manuel II de Portugal|Manuel II]] do ukidanja monarhije [[1910]].
* [[12. 2.]] - Krenula prva auto-trka oko sveta, [[Trka New York-Paris 1908.|New York-Paris]] - pobednik stigao 30. jula.
* februar - Glad u beogradskom okrugu<ref>[http://www.rastko.rs/rastko/delo/14742 Брана Димитријевић Глад]. rastko.rs</ref>.
* [[18. 2.]] - Prema Džentlmenskom sporazumu iz 1907. zabranjeno useljavanje Japanaca u SAD.
* [[21. 2.]] - Osnovana [[Hrvatska narodna zajednica]] (građansko-liberalna struja i franjevci, glavni ideolog [[Ivo Pilar]]).
Linija 28 ⟶ 29:
=== Mart/Ožujak ===
* [[4. 3.]] - Požar u školi u mestu Collinwood (danas deo [[Cleveland]]a), poginulo 175 osoba.
* [[5. 3.]] - Maškulora: ovog proleća počinju ozbiljnije oružane akcije Albanaca<ref>Bogdanović. [http://www.rastko.rs/kosovo/istorija/knjiga_o_kosovu/bogdanovic-kosovo_2.html#2_VI_3 Knjiga o Kosovu - Albanski pokreti 1908-1912.].rastko.rs</ref>.
* [[9. 3.]] - Osnovan [[FC Internazionale Milano]].
* [[14. 3.]] - Rad Hrvatskog sabora odložen do daljnjeg, ban Rauch vlada dekretima blizu dvije godine.
Linija 47 ⟶ 49:
[[Datoteka:The Well number one of Iran 3.jpeg|thumb|200px|U Iranu pronađena prva [[nafta]] na Bliskom istoku]]
* [[1. 5.]] - Car Franjo Josip I. odobrio "Statut vakufske i mearifske autonomije" u Bosni; ostalo nerešeno pitanje menšure (potvrde) carigradskog Mešihata.
* maj - U Crnoj Gori održane prve sjednice Sv. Sinoda.
* [[25. 5.]] - [[13. 6.]] - Suđenje za [[Bombaška afera|Bombašku aferu]] u Crnoj Gori - krunski svedok je austrougarski agent [[Đorđe Nastić]] koji optužuje i srpsku vladu - šest osuda na smrt od kojih 4 u odsustvu, knjaz ih pomilovao.
* [[26. 5.]] - ''Pronađena [[nafta]] na Bliskom Istoku'', kod mesta [[Masdžid-Sulejman]] u jugozapadnom [[Iran]]u - Britanci ubrzo preuzimaju kontrolu putem [[Anglo-iranska naftna kompanija|Anglo-iranske naftne kompanije]].
Linija 66 ⟶ 69:
* 6. 7. - [[Robert Peary]] isplovio ka [[Severni pol|Severnom polu]].
* [[10. 7.]] - [[Heike Kamerlingh Onnes]] pretvorio [[helijum]] u tečnost.
* [[15. 7.]] - Izvoljski šalje ponudu sporazuma Erentalu, između ostalog u vezi Moreuza i aneksije BiH<ref name="CorovicISSPolet">Ćorović, Vladimir. [http://www.rastko.rs/rastko-bl/istorija/corovic/istorija/7_19_l.html Istorija srpskog naroda - Polet Srbije]. rastko.rs</ref>.
* [[20. 7.]] (7. 7. po j.k.) - Novi predsednik vlade u Srbiji je [[Petar Velimirović]], u kabinet ušli i [[Samostalna radikalna stranka|samostalni radikali]] (traje samo do februara).
[[Datoteka:Les liberateurs de la patrie.jpg|mini|220px|[[Mladoturska revolucija]]: "oslobodioci Otadžbine"]]
* [[24. 7.]] - Sultan [[Abdul Hamid II]] pod pritiskom Mladoturaka proglašava povratak [[Osmanski ustav (1876)|ustava iz 1876]] ([[Druga osmanska ustavna era]]).
* 24. 7. - [[Dorando Pietri]] dramatično prošao prvi kroz finiš olimpijskog maratona, ali diskvalifikovan jer je dobijao pomoć.
* [[30. 8.]] - Zbor Albanaca u Ferizaju (Uroševcu), zahteva se turski ustav iz 1876 (Albanci očekuju od Mladoturaka ispunjenje svojih zahteva).
=== Avgust/August/Kolovoz ===
Linija 85 ⟶ 90:
[[Datoteka:1908 Ford Model T.jpg|thumb|[[Ford Model T]]]]
* [[1. 9.]] - Završena [[Hedžaska železnica]] ([[Damask]] - [[Medina]]) u Osmanskom carstvu.
* [[4. 9.]] - Izvoljski obavestio u Karlsbadu srpskog ministra inostranih dela, dr Milovana Milovanovića da je aneksija BiH na pragu<ref name="CorovicISSPolet"></ref>.
* [[7. 9.]] - Memorandum Srpske i Muslimanske organizacije ([[Alibeg Firdus]] i [[Gligorije Jeftanović]]) ministru [[Ištvan Burijan|Burijanu]] na Ilidži - traži se ustav bez promene državno-pravnog položaja.
* septembar? - Treća jugoslavenska umjetnička izložba saveza "Lade" u Zagrebu<ref>[http://dizbi.hazu.hr/object/1641 Treća jugoslavenska umjetnička izložba saveza "Lade" Zagreb 1908]. dizbi.hazu.hr</ref>.
* [[16. 9.]] - Sastanak [[Alois Aehrenthal|Aehrenthal]] - [[Aleksandar Izvoljski|Izvoljski]] u [[Buchlov|Buchlau]] - Izvoljski pristanje na aneksiju BiH ako Austrougarska podrži ruski zahtjev za slobodan prolaz flote kroz Moreuze.
* [[17. 9.]] - Poručnik Thomas Selfridge je prva osoba koja je poginula u avionskoj nesreći, pilot Orville Wright je teško povređen.
* [[21. 9.]] - [[Hermann Minkowski]] drži u Kelnu predavanje o [[Prostor-vreme|prostoru i vremenu]].
* [[22. 9.]] (9. 9. po j.k.) - Izabran [[patrijarh srpski Lukijan]] Bogdanović, ranije budimski episkop (vl. do [[1913]]); prethodno biran vršački vladika [[Gavrilo Zmejanović]] ali mađarska vlada ga nije prihvatila.
* [[23. 9.]] - Bugarski knez Ferdinand u poseti Pešti i ministru Erentalu - on zna za aneksiju BiH, u isto vreme će objaviti nezavisnost Bugarske<ref name="CorovicISSPolet"></ref>.
* [[27. 9.]] - U [[Detroit]]u proizveden prvi primjerak automobila [[Ford Model T]], do [[1927]]. biće ih proizvedeno 15 miliona.
* septembar - Sporazum vlade sa muslimanskim pokretom u BiH (car potvrdio 1909).
Linija 96 ⟶ 104:
[[Datoteka:Le Petit Journal Balkan Crisis (1908).jpg|thumb|250px|[[Aneksija Bosne i Hercegovine|Aneksija BiH]] i nezavisnost Bugarske]]
* [[5. 10.]] - {{flag|Bugarska}} proglasila neovisnost od [[Osmansko carstvo|Osmanskog carstva]].
* [[6. 10.]] - '''[[Aneksija Bosne i Hercegovine]]''' od strane [[Austro-Ugarska|Austro-Ugarske]], pravdana potrebom donošenja ustava (u BiH objavljeno 7. 10.) - sledi [[Aneksiona kriza]].
** Austo-Ugarska je planirala nakon ovoga zauzeti i Srbiju, ili je podeliti sa Bugarskom, ali je do januara morala privremeno odustati od te namere, iz unutrašnjih i spoljnjih razloga<ref>Mitrović, 84-90</ref>.
* 6. 10. - Veliki miting u Beogradu protiv aneksije BiH, traži se rat protiv Austrije.
Linija 102 ⟶ 110:
* [[12. 10.]] - Vanredna sednica crnogorske skupštine, osuda Aneksije (pomirenje srpske i crnogorske vlade).
* [[13. 10.]] - [[Fritz Haber]] prijavio patent za proces proizvodnje [[amonijak]]a iz elemenata (→ [[Haber-Boschov proces]]).
* oktobar - Prva dalmatinska umjetnička izložba<ref>[http://dizbi.hazu.hr/object/2641 Split i Prva dalmatinska umjetnička izložba 1908.]. dizbi.hazu.hr</ref>
* [[23. 10.]] (10. 10. po j.k.) - U Srbiji osnovana [[Narodna odbrana]].
* [[28. 10.]] - [[Afera Daily Telegraph]]: [[Wilhelm II]] grubo komentariše britansku spoljnu politiku, što izaziva gnev u toj zemlji, ali i štetu njegovom ugledu u Nemačkoj.
Linija 123 ⟶ 132:
* [[31. 12.]] - Wilbur Wright leteo kod Le Mansa 124,7 km za 2 1/2 sata.
===
* Izgrađena [[Zgrada stare telefonske centrale u Beogradu]].
* Izgrađen [[Zagrebački Paromlin]].
* [[Miloje Vasić]] počinje istraživanje [[Vinča — Belo brdo|Vinče]].
* [[Maggi]] predstavio [[kocke za supu]].
* Nastale [[Toblerone]].
| |||