Verzija na datum 12 juni 2013 u 14:42 uredi Kolega2357-Bot (razgovor \| doprinos) 64.473 izmene m Bot: popravljanje preusmjeravanja ← Starija izmjena		Verzija na datum 18 februar 2014 u 08:55 uredi poništi BokimBot (razgovor \| doprinos) Botovi 37.793 izmene m razne ispravke; kozmetičke promjene Novija izmjena →
Red 9: == Mandat neba == [[Datoteka:Western Zhou Gui Vessel.jpg\|thumb\|left\|200px\|Brončana gui posuda iz perioda Zapadnog Zhoua, cca. 1000. pne.]] Prema kineskoj historijskoj tradiciji, Zhou su porazili Shange te preorijentirali shangovski sistem [[štovanje predaka\|štovanja predaka]] prema univerzalnijem štovanju [[Shangdi\|Dija]] a od toga prema štovanju [[Tian]]a ili "neba". Svohu su vladavinu opravdavali [[Mandat Neba\|mandatom Neba]], idejom da vladar ("[[Sin Neba]]") vlada po božanskom pravu, ali da njegovo svrgavanje znači da je izgubio taj mandat. Događaji koje dokazuju da je vladajuća porodica izgubila mandat neba su prirodne katastrofe i pobune. Ta je doktrina objašnjavala i opravdavala propast [[Dinastija Xia\|dinastije Xia]] i Shang te tako legitimnima činila trenutne i buduće vladare. Dinastiju Zhou je osnovala porodica [[Ji (prezime)\|Ji]] čiji je glavni grad bio Hào (鎬, blizu današnjeg grada [[Xi'an]]a u dolini [[Rijeka Wei\|rijeke Wei]]). Dijeleći jezik i kulturu Shanga, rani vladari Zhoua su kroz osvajanja i kolonizaciju stvorili imperiju s velikim teritorijem, a čiju su vlast priznavale i vazalne države u [[Shandong]]u, istovremeno prihvaćujući kulturu Zhoua. Širenje brončanih predmeta karakterističnih za Zhoue je, međutim, bilo istovremeno s upotrebom grnčarije u stilu Shanga u udaljenim predjelima tadašnje Kine, pa se pretpostavlja da su tadašnje države osvojene tek pred kraj perioda Zapadnog Zhoua. == Zapadni i Istočni Zhou == [[Datoteka:Liangqi Zhong.jpg\|thumb\|200px\|Muzičko [[bronza]]no [[ zvono]] Zapadne dinastije Chou]] Ispočetka je porodica Ji čvrsto kontrolirala državu. Godine [[770-e pne.\|771. pne.]], nakon što je [[Kralj You od Zhoua\|kralj You]] zamijenio kraljicu s priležnicom [[Baosi]], glavni grad je napadnut i opljačkan od zajedničkih snaga kraljičinog oca, moćnog [[markiz]]a od [[Shen]]a i nomadskog plemena [[Quanrong]]. Kraljičin og sina [[Kralj Ping od Zhoua\|Ji Yijiu]] su novim kraljem proglasili plemići iz država [[Zheng (država)\|Zheng]], [[Lu (država)\|Lü]], [[Qin (država)\|Qin]] i markiz od Shena. Glavni grad se godine [[720-e pne.\|722. pne.]] premjestio na istok u [[Luoyang]] u današnjoj provinciji [[Henan]]. Zbog ovog pomaka, historičari eru Zhoua dijele na '''Zapadni Zhou''' (西周, [[pinyin]] Xī Zhōu), koji je trajao do [[770-e pne.\|771. pne.]] i '''Istočni Zhou''' ([[Traditional Chinese]]: 東周, [[pojednostavljeno kinesko pismo\|pojednostavljeni kineski]]: 东周, [[pinyin]]: Dōng Zhōu) do [[770-e pne.\|770]] do [[256. pne.]]. Početna godina Zapadnog Zhoua je predmet rasprave - predlažu se [[1120-e pne.\|1122. pne.]], [[1020-e pne.\|1027. pne.]] i mnoge godine od [[12. vijek pne.\|12. vijeka pne.]] do kraja [[11. vijek pne.\|11. vijeka pne.]]. Kineski historičari uzimaju [[840-e pne.\|841. pne.]] kao prvu godinu otkada se redovno bilježe godine u kineskoj historiji, a što se temelji na ''[[Zapisi Velikog Historičara\|Zapisima Velikog Historičara]]'' [[Sima Qian]]a. Istočni Zhou se grubo dijeli na dva pot-perioda. Prvi, od [[720-e pne.\|722]]. do [[481. pne.]] se zove [[Period Proljeća i jeseni]], nazvan po slavnoj historijskoj kronici tog doba; drugi je poznat kao [[Period Zaraćenih država\|Period zaraćenih država]] (480. do 221. pne.), prema još jednoj znamenitoj kronici. Period [[Zaraćene države\|Zaraćenih država]] traje nešto dulje od 256. pne. i kraja Istočnog Zhoua; to se temelji na činjenici da je posljednji kralj Zhoua prestao vladati godine 256. pne., odnosno 35 godina prije početka [[Dinastija Qin\|dinastije Qin]] koja je okončala Period Zaraćenih država. Period Istočnog Zhoua se također naziva periodom [[Stotinu škola misli\|stotinu škola]]. Time se označavaju različite škole historijske kineske misli. Postojale su četiri osnovne škole - Ru, mohisti, daoisti i legalisti. Te su škole bitno doprinijele društvenim, filozofskim i političkim promjenama koje su igrale važnu ulogu u slabljenju dinastije Zhou.<ref>Schirokauer & Brown 2006. "A Brief history of Chinese civilization: second edition" Wadsworth, a division of Thomson Learning, pp.25-47</ref> Red 29: ! style="background:#efefef" width=160 \| Ime pod kojim je najpoznatiji \|- align="center" \|Ji Fa<br />姬發 \| Wuwang<br />武王 \| ''[[1040-e pne.\|1046. pne.]]-[[1040-e pne.\|1043. pne.]]''<sup>1</sup> \| Zhou Wuwang<br />([[Kralj Wu od Zhoua]]) \|- align="center" \| Ji Song<br />姬誦 \| Chengwang<br />成王 \| ''[[1040-e pne.\|1042. pne.]]-[[1020-e pne.\|1021. pne.]]''<sup>1</sup> \| Zhou Chengwang<br />([[Kralj Cheng od Zhoua]]) \|- align="center" \| Ji Zhao<br />姬釗 \| Kangwang<br />康王 \| ''[[1020-e pne.\|1020. pne.]]-[[990-e pne.\|996. pne.]]''<sup>1</sup> \| Zhou Kangwang<br />([[Kralj Kang od Zhoua]]) \|- align="center" \| Ji Xia<br />姬瑕 \| Zhaowang<br />昭王 \| ''[[990-e pne.\|995. pne.]]-[[970-e pne.\|977. pne.]]''<sup>1</sup> \| Zhou Zhaowang<br />([[Kralj Zhao od Zhoua]]) \|- align="center" \|Ji Man<br />姬滿 \|Muwang<br />穆王 \|''[[970-e pne.\|976. pne.]]-[[920-e pne.\|922. pne.]]''<sup>1</sup> \|Zhou Muwang<br />([[Kralj Mu od Zhoua]]) \|- align="center" \|Ji Yihu<br />姬繄扈 \|Gongwang<br />共王/龔王 \|''[[920-e pne.\|922. pne.]]-[[900-e pne.\|900. pne.]]''<sup>1</sup> \|Zhou Gongwang<br />([[Kralj Gong od Zhoua]]) \|- align="center" \|Ji Jian<br />姬囏 \|Yiwang<br />懿王 \|''[[890-e pne.\|899. pne.]]-[[890-e pne.\|892. pne.]]''<sup>1</sup> \|Zhou Yiwang<br />([[Kralj Yi od Zhoua (Ji Jian)\|Kralj Yi od Zhoua]]) \|- align="center" \|Ji Pifang<br />姬辟方 \|Xiaowang<br />孝王 \|''[[890-e pne.\|891. pne.]]-[[880-e pne.\|886. pne.]]''<sup>1</sup> \|Zhou Xiaowang<br />([[Kralj Xiao od Zhoua]]) \|- align="center" \|Ji Xie<br />姬燮 \|Yiwang<br />夷王 \|''[[880-e pne.\|885. pne.]]-[[870-e pne.\|878. pne.]]''<sup>1</sup> \|Zhou Yiwang<br />([[Kralj Yi od Zhoua (Ji Xie)\|Kralj Yi od Zhoua]]) \|- align="center" \|Ji Hu<br />姬胡 \|Liwang<br />厲王/剌王 \|''[[870-e pne.\|877. pne.]]-[[840-e pne.\|841. pne.]]''<sup>1</sup> \|Zhou Liwang<br />([[Kralj Li od Zhoua]]) \|- align="center" \|　 \|Gonghe (''regenstvo'')<br />共和 \|[[840-e pne.\|841. pne.]]-[[820-e pne.\|828. pne.]] \|[[Gonghe]] \|- align="center" \|Ji Jing<br />姬靜 \|Xuanwang<br />宣王 \|[[820-e pne.\|827. pne.]]-[[780-e pne.\|782. pne.]] \|Zhou Xuanwang<br />([[Kralj Xuan od Zhoua]]) \|- align="center" \|Ji Gongsheng<br />姬宮湦 \|Youwang<br />幽王 \|[[780-e pne.\|781. pne.]]-[[770-e pne.\|771. pne.]] \|Zhou Youwang<br />([[Kralj You od Zhoua]]) \|- align="center" ! colspan="4" \| Kraj Zapadnog Zhoua / Početak Istočnog Zhoua \|- align="center" \|Ji Yijiu<br />姬宜臼 \|Pingwang<br />平王 \|[[770-e pne.\|770. pne.]]-[[720-e pne.\|720. pne.]] \|Zhou Pingwang<br />([[Kralj Ping od Zhoua]]) \|- align="center" \|Ji Lin<br />姬林 \|Huanwang<br />桓王 \|[[710-e pne.\|719. pne.]]-[[690-e pne.\|697. pne.]] \|Zhou Huanwang<br />([[Kralj Huan od Zhoua]]) \|- align="center" \|Ji Tuo<br />姬佗 \|Zhuangwang<br />莊王 \|[[690-e pne.\|696. pne.]]-[[680-e pne.\|682. pne.]] \|Zhou Zhuangwang<br />([[Kralj Zhuang od Zhoua]]) \|- align="center" \|Ji Huqi<br />姬胡齊 \|Xiwang<br />釐王 \|[[680-e pne.\|681. pne.]]-[[670-e pne.\|677. pne.]] \|Zhou Xiwang<br />([[Kralj Xi od Zhoua]]) \|- align="center" \|Ji Lang<br />姬閬 \|Huiwang<br />惠王 \|[[670-e pne.\|676. pne.]]-[[650-e pne.\|652. pne.]] \|Zhou Huiwang<br />([[Kralj Hui od Zhoua]]) \|- align="center" \|Ji Zheng<br />姬鄭 \|Xiangwang<br />襄王 \|[[650-e pne.\|651. pne.]]-[[610-e pne.\|619. pne.]] \|Zhou Xiangwang<br />([[Kralj Xiang od Zhoua]]) \|- align="center" \|Ji Renchen<br />姬壬臣 \|Qingwang<br />頃王 \|[[610-e pne.\|618. pne.]]-[[610-e pne.\|613. pne.]] \|Zhou Qingwang<br />([[Kralj Qing od Zhoua]]) \|- align="center" \|Ji Ban<br />姬班 \|Kuangwang<br />匡王 \|[[610-e pne.\|612. pne.]]-[[600-e pne.\|607. pne.]] \|Zhou Kuangwang<br />([[Kralj Kuang od Zhoua]]) \|- align="center" \|Ji Yu<br />姬瑜 \|Dingwang<br />定王 \|[[600-e pne.\|606. pne.]]-[[580-e pne.\|586. pne.]] \|Zhou Dingwang<br />([[Kralj Ding od Zhoua]]) \|- align="center" \|Ji Yi<br />姬夷 \|Jianwang<br />簡王 \|[[580-e pne.\|585. pne.]]-[[570-e pne.\|572. pne.]] \|Zhou Jianwang<br />([[Kralj Jian od Zhoua]]) \|- align="center" \|Ji Xiexin<br />姬泄心 \|Lingwang<br />靈王 \|[[570-e pne.\|571. pne.]]-[[540-e pne.\|545. pne.]] \|Zhou Lingwang<br />([[Kralj Ling od Zhoua]]) \|- align="center" \|Ji Gui<br />姬貴 \|Jingwang<br />景王 \|[[540-e pne.\|544. pne.]]-[[520-e pne.\|521. pne.]] \|Zhou Jingwang<br />([[Kralj Jing od Zhoua (Ji Gui)\|Kralj Jing od Zhoua]]) \|- align="center" \|Ji Meng<br />姬猛 \|Daowang<br />悼王 \|[[520-e pne.\|520. pne.]] \|Zhou Daowang<br />([[Kralj Dao od Zhoua]]) \|- align="center" \|Ji Gai<br />姬丐 \|Jingwang<br />敬王 \|[[510-e pne.\|519. pne.]]-[[476. pne.]] \|Zhou Jingwang<br />([[Kralj Jing od Zhoua (Ji Gai)\|Kralj Jing od Zhoua]]) \|- align="center" \|Ji Ren<br />姬仁 \|Yuanwang<br />元王 \|[[475. pne.]]-[[469. pne.]] \|Zhou Yuanwang<br />([[Kralj Yuan od Zhoua]]) \|- align="center" \|Ji Jie<br />姬介 \|Zhendingwang<br />貞定王 \|[[468. pne.]]-[[442. pne.]] \|Zhou Zhendingwang<br />([[Kralj Zhending od Zhoua]]) \|- align="center" \|Ji Quji<br />姬去疾 \|Aiwang<br />哀王 \|[[441. pne.]] \|Zhou Aiwang<br />([[Kralj Ai od Zhoua]]) \|- align="center" \|Ji Shu<br />姬叔 \|Siwang<br />思王 \|[[441. pne.]] \|Zhou Siwang<br />([[Kralj Si od Zhoua]]) \|- align="center" \|Ji Wei<br />姬嵬 \|Kaowang<br />考王 \|[[440. pne.]]-[[426. pne.]] \|Zhou Kaowang<br />([[Kralj Kao od Zhoua]]) \|- align="center" \|Ji Wu<br />姬午 \|Weiliewang<br />威烈王 \|[[425. pne.]]-[[402. pne.]] \|Zhou Weiliewang<br />([[Kralj Weilie od Zhoua]]) \|- align="center" \|Ji Jiao<br />姬驕 \|Anwang<br />安王 \|[[401. pne.]]-[[376. pne.]] \|Zhou Anwang<br />([[Kralj An od Zhoua]]) \|- align="center" \|Ji Xi<br />姬喜 \|Liewang<br />烈王 \|[[375. pne.]]-[[369. pne.]] \|Zhou Liewang<br />([[Kralj Lie od Zhoua]]) \|- align="center" \|Ji Bian<br />姬扁 \|Xianwang<br />顯王 \|[[368. pne.]]-[[321. pne.]] \|Zhou Xianwang<br />([[Kralj Xian od Zhoua]]) \|- align="center" \|Ji Ding<br />姬定 \|Shenjingwang<br />慎靚王 \|[[320. pne.]]-[[315. pne.]] \|Zhou Shenjingwang<br />([[Kralj Shenjing od Zhoua]]) \|- align="center" \|Ji Yan<br />姬延 \|Nanwang<br />赧王 \|[[314. pne.]]-[[256. pne.]] \|Zhou Nanwang<br />([[Kralj Nan od Zhoua]]) \|- align="center" \|　 \|Huiwang<br />惠王 \|[[255. pne.]]-[[249. pne.]] \|Zhou Huiwang²<br />([[Kralj Hui od Istočnog Zhoua]]) \|- \| colspan="4" style="background-color: #EFEFEF"\| <small>'''2''' Plemići iz porodice Ji su kralja Huija proglasili nasljednikom kralja Nana nakon što je njihov glavni grad [[Luoyang]],<br />pao pod naletom snaga Qin godine [[256. pne.]]. Međutim, otpor Zhoua nije dugo trajao pred napredovanjem Qina<br /> pa se kralj Nan općenito smatra posljednjim kraljem dinastije Zhou.</small> \|} Red 232: {{reflist}} == Vanjske veze == {{~~Commons~~Commonscat\|Zhou Dynasty}} * [http://www-chaos.umd.edu/history/ancient1.html#zhou History of the Zhou Dynasty by Leon Poon] * [http://www.republicanchina.org/zhou.html#zhou dynasty written by Ah Xiang ] [[Kategorija:Dinastija Zhou\| ]]

Dinastija Zhou – razlika između verzija