Belorusija – razlika između verzija
Uklonjeni sadržaj Dodani sadržaj
Nema sažetka izmjene |
m Bot: popravljanje preusmjeravanja |
||
Red 62:
=== Posledice černobiljske havarije ===
{{Poseban članak|Černobiljska katastrofa}}
Belorusija je najviše osetila posledice nuklearne havarije u [[Černobilj]]u iz [[1986]]. godine. Pravac vetra prvih dana i nedelja nakon havarije doveo je do toga da je od ukupne količine radioaktivnog [[Cezijum 137|cezijuma 137]] koji je pao na [[Evropa|Evropu]], čak 70% se zadržalo nad Belorusijom.<ref>{{citation|url=http://chernobil.info/?p=1758|title=Zagrяznenie territorii Belarusi|publisher=Dokumentы ČAЭS|accessdate=9. 2. 2013.}}</ref> O kolikoj havariji je bila reč najbolje svedoči podatak da je čak u julu [[1991]]. cela teritorija Belorusije bila proglašena zonom [[Ekološka katastrofa|ekološke katastrofe]]. [[
Oko 7.000 km² je bilo kontaminirano radioaktivnim [[Cezijum 137|cezijumom 137]] a nivo [[
Posledice nuklearne nesreće i danas su vidljive. Broj obolelih od raznih vrsta raka je uvećan, dok je broj genetskih deformiteta kod novorođenčadi povećan za 40% u odnosu na period pre nesreće. Slična situacija je i sa biljnim i životinjskim svetom, dok je količina radijacije u močvarnim područjima i dalje iznad normale. U [[1995]]. godini za saniranje katastrofe utrošeno je skoro 15% ukupnih budžetskih sredstava države za tu godinu.<ref>{{citation|url=http://www.llrc.org/belarusokeanov.htm|title=Cancer in Belarus increased 40% after Chernobyl|publisher=Low Level Radiation Campaign|accessdate=9. 2. 2013.}}</ref>
Red 107:
Na prostore današnje Belorusije [[Slaveni|Sloveni]] su se doselili između [[VI vek|VI]] i [[VIII vek]]a. Tadašnji [[Istočni Slaveni|Istočni Sloveni]] naišli su na [[Varjazi|Varjage]] s kojima su osnovali prvu veliku državu istočne Evrope – [[Kijevska Rusija|Kijevsku Rusiju]]. U sastavu te države nalazile su se i kneževine čija su središta bila u današnjim beloruskim gradovima [[Polock|Polack]], [[Minsk]], [[Turov]] i [[Pinsk]].<ref>Rambaud, Alfred; Edgar Saltus (1902). Russia. P. F. Collier & Son. pp. 46–48.</ref>
U [[13. vijek|XIII
[[Datoteka:Grand Duchy of Lithuania Rus and Samogitia 1434.jpg|thumb|left| Istočni Rus u okvirima Kneževine Litvanije]]
Red 113:
=== XX vek ===
Uz svesrdnu pomoć [[Nemačko Carstvo|Nemačke]], Belorusija je 25. marta 1918. proglasila nezavisnost i tako je osnovana [[Beloruska Narodna Republika]]. Nemačka je na taj način pokušala da pojača proces germanizacije Slovena na tom području. Međutim, [[Beloruska Narodna Republika|BNR]] nije bila dugog veka, jer su se već [[1919]]. godine nemačke trupe povukle, a na njihovo mesto je došla sovjetska [[Crvena armija]]. U [[Smolensk]]u je [[1. 1.|1. januara]] [[1919]]. bila proglašena [[Sovjetska Socijalistička Republika Belorusija]] koja je ušla u sastav Ruske SFSR. Već [[31. 1.|31. januara]] je izašla iz sastava tadašnje Rusije i bila je preimenovana u [[Beloruska
[[Datoteka:Coat of arms of Belorussian SSR.png|thumb|desno| [[Grb Beloruske SSR]]]]
Zahvaljujući sovjetskom modelu privrednog razvoja kroz petogodišnje planove, Belorusija je tokom tridesetih godina 20. veka doživela ubrzanu industrijalizaciju. Tokom marta [[1924]]. i decembra [[1926]]. [[Beloruska
[[Treći
[[Datoteka:BrestFortress7.JPG|thumb|desno| Tvrđava u [[Brest (Belorusija)|Brestu]], mesto herojskog otpora nacističkom okupatoru]]
[[Treći
Najveći deo Belorusije je oslobođen u [[operacija Bagration|operaciji Bagration]] u leto 1944. Po završetku [[Drugi svjetski rat|Drugog svetskog rata]], počeo je veliki proces obnove razrušene zemlje. Belorusija je ubrzo bila pretvorena u veliko gradilište, a potom i u glavni centar industrijske proizvodnje celog sovjetskog zapada. To je dovelo do otvaranja novih radnih mesta, ali i do intenzivnijeg naseljavanja [[rusi|ruskog]] stanovništva iz unutrašnjih delova SSSR-a.
Red 126:
U avgustu [[1945]]. na osnovu dogovora o razgraničenju između [[Poljska|Poljske]] i [[Sovjetski Savez|SSSR]]-a (a shodno [[Kurzonova linija|Kurzonovoj liniji]]),<ref>Olson (1994). str. 95.</ref> Belorusija je izgubila oblast oko [[Bjalistok]]a i tri rejona oko [[Brest (Belorusija)|Bresta]] koji su vraćeni [[Poljska|Poljskoj]].
[[Datoteka:Belorussian SSR 1940.jpg|thumb|left| Karta [[Beloruska
[[Josif Staljin|Staljin]] je sprovodio intenzivnu politiku „sovjetizacije“, posebno na zapadu [[Sovjetski Savez|SSSR]]-a sa ciljem da se spreči širenje zapadnih uticaja.<ref name="Helen Fedor 1995.">{{citation|url=http://countrystudies.us/belarus/11.htm|title=Stalin and Russification|publisher=Library of Congress|accessdate=9. 2. 2013.}}</ref> Na rukovodeće pozicije u zemlji su obično bili postavljani kadrovi iz Moskve, a bila je ograničena i upotreba [[bjeloruski jezik|beloruskog jezika]]. Staljinovu politiku je nastavio njegov naslednik [[Nikita Hruščov]] pod parolom: ''Što pre svi progovorimo ruski, brže ćemo izgraditi komunizam.''<ref name="Helen Fedor 1995."/>
Red 307:
=== Književnost ===
[[Datoteka:Skaryna 1517.jpg|thumb|desno| [[Francisk Skorina]] je standardizovao [[bjeloruski jezik|beloruski jezik]] i štampao prvu knjigu na [[ćirilica|ćiriličnom]] pismu]]
Počeci beloruske književnosti se vezuju za period [[Kijevska Rusija|Kijevske Rusije]] (između [[11. vijek|XI]] i [[13. vijek|XIII
Prve štampane knjige na [[bjeloruski jezik|beloruskom jeziku]] pojavile su se početkom [[XVI vek]]a kada je današnja Belorusija činila deo [[Velika kneževina Litvanija|Litvanske kneževine]] u kojoj je starobeloruski imao status službenog jezika. Prvu štampanu knjigu na [[bjeloruski jezik|beloruskom]], ''Psaltir'', objavio je [[1517]]. godine u [[Prag]]u [[Francisk Skorina]]. To je ujedno bila i prva knjiga štampana na nekom od istočnoslovenskih jezika.
Red 342:
[[Hokej na ledu]] je najpopularniji ekipni sport u Belorusiji. Hokejaški klub [[HK Dinamo Minsk|Dinamo]] iz [[Minsk]]a takmiči se u najjačoj hokejaškoj ligi u Evropi [[Kontinentalna hokejaška liga|KHL ligi]]. [[Minsk arena|Arena Minsk]] u kojoj hokejaši Dinama igraju svoje utakmice na domaćem terenu, sa kapacitetom od preko 15.000 mesta je najveći zatvoreni sportski objekat u zemlji. Hokejaška reprezentacija je redovan učesnik [[svetsko prvenstvo u hokeju na ledu|svetskih prvenstava]] i [[hokej na ledu na olimpijskim igrama|olimpijskih turnira]]. Najveći uspeh hokejaška reprezentacija je ostvarila na [[Zimske olimpijske igre 2002.|ZOI 2002.]] u [[Salt Lake City|Solt Lejk Sitiju]] ([[Sjedinjene Američke Države|SAD]]) osvojivši četvrto mesto.<ref>{{citation|url=http://www.iihf.com/iihf-home/countries/belarus.html|title=Belarus|publisher=IIHF|accessdate=9. 2. 2013.}}</ref> Belorusija će biti domaćin hokejaškog [[svetsko prvenstvo u hokeju na ledu 2014.|svetskog prvenstva 2014. godine]]. Fudbaleri kluba [[FK Bate Borisov|Bate Borisov]] u tri navrata su nastupali u grupnoj fazi [[UEFA|Uefine]] [[UEFA Liga prvaka|Lige šampiona]].
Poznatiji beloruski sportisti su i [[tenis]]eri [[Viktorija Azarenka]] — najbolja svetska teniserka i dvostruka pobednica [[
== Nacionalni praznici ==
| |||