Ibrahim-paša Pargalija – razlika između verzija
Uklonjeni sadržaj Dodani sadržaj
Nova stranica: Ibrahim-paša Pargalija |
preuzeto sa sr.wiki |
||
Red 1:
{{bez_izvora}}
Ibrahim-paša Pargalija▼
{{vojna osoba|
| ime = Ibrahim-paša Pargalija
| slika = Sebald Beham - Pargali Damat Ibrahim Pascha ca 1530.jpg|200px
| opis slike = Opis Ibrahim-paše na nemačkom prevodu pisma koji je Ibrahim-paša poslao komandantima [[Beč]]a tokom [[Opsada Beča (1529)|opsade 1529]].
| datum rođenja = [[27. jun]] [[1493.]]
| mesto rođenja = [[Parga]], {{zastava|Osmansko carstvo}}
| datum smrti = [[15. mart]] [[1536]].
| mesto smrti = [[Istanbul|Carigrad]], {{zastava|Osmansko carstvo}}
| zemlja službe = {{zastava|Osmansko carstvo}}
| godine službe =
| zvanje = Serasker<br />[[Veliki vezir]]
| bitke = [[Tursko osvajanje Beograda 1521|Osvajanje Beograda (1521)]]<br />[[Mohačka bitka|Mohačka bitka 1526.]] <br />[[Opsada Beča (1529)|Opsada Beča 1529. godine]]
| ratovi =
| funkcije = 35. [[Veliki vezir]] Osmanskog carstva
| mandat = [[27. jun]] [[1523]] — [[14. mart]] [[1536]].
| prethodnik = [[Piri Mehmed paša]]
| naslednik = [[Ajas Mehmed paša]]
| odlikovanja =
}}
'''Ibrahim-paša Pargalija''' ({{jez-tur|Pargalı İbrahim Paşa}}; [[27. jun]] [[1493]]. [[Parga]] — [[15. mart]] [[1536]], [[Istanbul|Carigrad]]) je bio [[veliki vezir]] [[Osmansko carstvo|Osmanskog carstva]] u vreme sultana [[Sulejman Veličanstveni|Sulejmana Veličanstvenog]].
Bio je poznat i kao Frenk Ibrahim-paša (Frenk-Zapadnjak, zbog toga što je imao zapadne manire), Damat Ibrahim-paša (Damat-zet, bio je oženjen sultanovom sestrom), Makbul Ibrahim-paša (Makbul-Omiljen), koje je kasnije promenjeno u Maktul Ibrahim-paša (Maktul-Pogubljen), nakon što je pogubljen u Topkapi palati. Rođen je kao pravoslavni [[Grk]] u [[Parga|Pargi]]. Bio je veliki prijatelj sultana [[Sulejman I|Sulejmana]]. U početku je bio sokolar, nakon toga upravnik dvora, i na kraju veliki vezir.
Sumnja se da je pogubljen po naređenju Sulejmanove žene [[Rokselana|Hurem]].
== Rani život ==
Ibrahim je rođen [[1493]]. u gradu [[Parga|Pargi]] na obali Jonskog mora kao sin grčkog ribara. Iz rodnog mesta je [[Danak u krvi|dankom u krvi]] odveden u [[Manisa|Manisu]] gde ga je na pijaci roblja kupila neka bogata udovica. U njenoj službi Ibrahim je stekao široko obrazovanje. Upoznao se sa delima velikih grčkih filozofa, arapskih matematičara i astrologa i naučio strane jezike (pored [[Grčki jezik|grčkog]] i [[Turski jezik|turskog]] govorio je i [[Persijski jezik|persijski]], [[Italijanski jezik|italijanski]] i [[srpski jezik]]). Pored toga Ibrahim je svirao violinu, zadivljujući svakoga ko bi ga čuo.
== Uspon ==
Ibrahimov uspon počinje njegovim poznanstvom sa budućim sultanom Sulejmanom koji je kao prestolonaslednik upravljao Manisom. Prema legendi, dok je šetao ulicama Manise, Sulejman je zapazio mladog roba koji je svirao violinu i uzeo ga u svoju službu. Tako je Ibrahim prvo obavljao funkciju glavnog sokolara na dvoru u Manisi, a po smrti [[Selim I|sultana Selima]] Ibrahim polazi sa Sulejmanom u [[Istanbul]]. Tu je [[1523]]. Ibrahim postavljen na visoki položaj upravnika dvora i nadzornika sultanovih odaja (tur. has oda baša). Istakao se prilikom [[Tursko osvajanje Beograda 1521|osvajanja Beograda]] [[1521]]. i zauzimanja [[Rodos]]a 1522/3. Posle ovih pobeda, godine 1523. sultan Sulejman odlučuje da „penzioniše“ starog Piri Mehmed-pašu, na mesto [[Veliki vezir|velikog vezira]] postavlja Ibrahima i daje mu zvanje [[beglerbeg]]a [[Rumelija|Rumelije]]. Iste godine Ibrahim se ženi [[Sultanija Hatidže|Hatidže-sultanijom]], sestrom sultana Sulejmana, čime je učvrstio svoj položaj u državi i na dvoru. Pred veliki [[Opsada Beča (1529)|pohod na Beč]] Sulejman je imenovao Ibrahima za vrhovnog komandanta turske vojske (seraskera).
I na diplomatskom polju Ibrahim-paša je imao znatnih uspeha. Koristeći razne taktike, napravio je povoljne sporazume sa zapadnim vladarima. Bio je u dobrim odnosima sa [[Mleci|Mlecima]], koji su ga nazivali ''Ibrahim Veličanstveni''. Uspeo je [[1533]]. da ubedi [[Karlo V, car Svetog rimskog carstva|Karla]] da vrati Turcima [[Osmanlijska Mađarska|Mađarsku]] kao vazalnu državu. Sa [[Francuska|francuskim]] kraljem [[Fransoa I Valoa|Fransoa Prvim]] je [[1535]]. postigao sporazum kojim su Francuskoj date trgovinske povlastice povlastice u zamenu za francusku pomoć u ratu sa [[Karlo V, car Svetog rimskog carstva|Karlom V]]. Posledice ovog sporazuma jesu zajedničke tursko-francuske pomorske akcije u [[Sredozemlje|Sredozemlju]] i zimovanje turske flote u [[Tulon]]u.
[[Datoteka:Turkish and Islamic Arts Museum 01.jpg|mini|desno|250p|Palata Ibrahim-paše, danas Muzej turske i islamske uetnosti]]
== Pad ==
Padu voljenog [[Sulejman I|Sulejmanovog]] velikog vezira najviše su doprineli sukobi sa [[Rokselana|sultanijom Hurem]] i prevelike lične ambicije. Sa sultanijom Hurem je bio u dugogodišnjim lošim odnosima. Razlog njihovog sukoba je bio taj što je Ibrahim podržavao najstarijeg sultanovog sina Mustafu (koji je bio sin Sulejmanove prve žene Mahidevran) a Hurem je videla nekog od svojih sinova kao budućeg [[sultan]]a. Sulejmanu se zamerio tokom rata sa [[Safavidi|Safavidima]], gospodarima Persije. To je bio prvi Sulejmanov pohod na istok, [[1533]]. sultan je opet imenovao Ibrahima za ''seraskera'' (vrhovnog zapovednika vosjke). Posle toga su se javile glasine da je Ibrahim-paša pripremao zaveru protiv sultana. Sultan je došao na ratište [[1534]]. gde je sa Ibrahimom zauzeo [[Bagdad]]. Do sultana je dospelo pismo pisano Ibrahimovom rukom u kojem se potpisao kao ''serasker-sultan''. Svestan velikih ambicija svog velikog vezira Sulejman je (možda i na nagovor Hurem-sultanije) naredio da se Ibrahim-paša pogubi. Pošto se prethodno zakleo Ibrahimu da nikad neće stradati od njegove ruke, [[Sulejman I|Sulejman]] je prvo morao da obezbedi ''fetvu'' tj. da izgradi džamiju da bi se iskupio zbog prekršene zakletve. Prema pisanju Sulejmanovih biografa on je najavio fetvu sedam dana pre Ibrahimovog pogubljenja i tih sedam dana je nasamo večerao s njim dajući mu tako priliku da pobegne ili čak da ubije sultana. Iako njegova pisma svedoče da je znao šta ga čeka, Ibrahim-paša nije pokušao da se spase ostajući pokoran svom sultanu do kraja. Nađen je zadavljen u Sulejmanovim odajama [[14. mart]]a [[1536]], sahranjen je bez ikakvog obeležja u dvorištu jedne tekije u [[Galata|Galati]].
== U popularnoj kulturi ==
Lik Ibrahim-paše se pojavljuje u turskoj TV seriji „[[Sulejman Veličanstveni (TV serija)|Sulejman Veličanstveni]]” ({{jez-tur|Muhteşem yüzyıl}}) i tumači ga glumac [[Okan Jalabik]].
== Vidi još ==
* [[Sulejman I|Sulejman I Veličanstveni]]
* [[Spisak velikih vezira]]
{{niz|
pre=[[Piri Mehmed paša]]|
spisak=35. [[Spisak velikih vezira|Veliki vezir Osmanskog Carstva]]<br />[[27. jun]] [[1523]] — [[14. mart]] [[1536]].|
posle=[[Ajas Mehmed paša]]
}}
▲{{DEFAULTSORT:Ibrahim-paša Pargalija}}
[[Kategorija:Rođeni 1493.]]
[[Kategorija:Umrli 1536.]]
[[Kategorija:Grci]]
[[Kategorija:Veliki veziri]]
[[Kategorija:Paše Osmanskog carstva]]
| |||