Muhamed Hadžiefendić – razlika između verzija

'''Muhamed Hadžiefendić''', poznat i kao '''Muhamedaga Hadžiefendić''' <ref>[http://www.idoconline.info/digitalarchive/public/serve/index.cfm?fuseaction=form&ElementId=683463 Tekst pod nazivom „Istina o »Muslimanskoj legiji«“ autora V.J. objavljen na internet sajtu Infobiro 6. marta 2010.]</ref>, ([[1898]], [[Tuzla]], [[Bosna i Hercegovina]], [[Austro-Ugarska|Austrougarska]] — [[1943]], [[Nezavisna Država Hrvatska]]) je bio oficir u [[Nezavisna Država Hrvatska|NDH]] koji je formirao i komandovao [[muslimanskahadžifendićeva legija|muslimanskom legijom]], jednicom u sastavu oružanih snaga [[Nezavisna Država Hrvatska|NDH]] u Bosni i Hercegovini u čijem sastavu su bili isključivo [[muslimani]] iz [[Bosna i Hercegovina|Bosne i Hercegovine]].

Početkom [[Prvi svetskisvjetski rat|Prvog svetskog rata]] stupio je, zajedno sa svojim prijateljem [[Zaim Mostarlić|Zaimom Mostarlićem]] kao dobrovoljac u 3. bosansko-hercegovačku pešadijsku diviziju [[Austrougarska vojska|vojske Austrougarske]]. Tokom rata je dobio čin [[poručnik]]a a po raspadu [[AustrougarskaAustro-Ugarska|Austrougarske]] posvećuje se trgovačkim poslovima koje je nasledio od svog oca. Uporedo, nastavio je i vojničko usavršavanje, vanredno polažući ispite na Vojnoj akademiji u [[Beograd]]u, u kojoj je [[1938]]. godine stekao čin majora u rezervi Jugoslovenske kraljevske vojske.

Početkom [[Drugi svetskisvjetski rat|Drugog svetskog rata]], Muhamed Hadžiefendić je mobilisan u Jugoslovensku kraljevsku vojsku. Kapitulacija [[Kraljevina Jugoslavija|Jugoslavije]] ga je zatekla u [[Vodice|Vodicama]] kod [[Sinj]]a. Ubrzo po stvaranju [[Nezavisna Država Hrvatska|NDH]] vraća se u rodnu Tuzlu i aktivira u [[Domobranstvodomobrani|domobranstvu]]. Priznat mu je čin [[major]]a i postavljen je za komandanta 3. [[bataljon|bojne]] 8. pešadijske [[divizija|pukovnije]].

Hadžiefendić je 7. decembra posetio ministra odbrane u NDH,[[Slavko Kvaternik|Slavka Kvaternika]], i izložio mu svoje predloge. Kvaternik se složio s tom idejom, te se Hadžiefendić vratio u Tuzlu i 20. decembra pozvao opštinske načelnike, predstavnike vojnih vlasti i druge ugledne ljude na sastanak na kojem je dogovoreno formiranje oružane formacije pod nazivom „Dobrovoljački odjel narodnog ustanka bojnika Hadžiefendića“. Formacija je formirana dva dana kasnije i isprva se sastojala od nekoliko četa raspoređenih po selima istočno od Tuzle i oko Živinica. Nepuna četiri meseca kasnije, „Dobrovoljački odjel“ je bio preimenovan u „Zdrug dobrovoljačke legije Hadžiefendića“, a u maju je dobio svoj konačan naziv „Domobranska dobrovoljačka divizija“ ili „Domdo divizija“. Divizija se sastojala od komande u Tuzli, i šest [[bataljon|bojni]] raspoređenih po gradovima i mestima severoistočne Bosne (Tuzli, [[Gračanica|Gračanici]], [[Brčko]]m, [[Bijeljina|Bijeljini]], [[Zvornik]]u i [[Puračić]]u). Ova formacija je bila poznata kao „legija“ ili [[hadžifendićeva legija|muslimanska legija]].

[[Major|Bojnik]] Muhamed Hadžiefendić je u političkom pogledu bio blizak tzv. bošnjačkim autonomistima u [[Sarajevo|Sarajevu]], političkoj grupaciji koja se zalagala za izdvajanje Bosne i Hercegovine iz sastava [[Nezavisna Država Hrvatska|NDH]] i njeno stavljanje pod nemački protektorat, što svedoče i izvještaji predstavnika policijskog atašea u njemačkom konzulatu u Sarajevu, Rudolfa Treua. S tim u vezi, pripadnici [[Ustaška nadzorna služba|UNS-a]] su sastavili nekoliko poverljivih izveštaja o "protivdržavnom radu" majora Hadžiefendića, slikajući najcrnjim bojama njegovu diviziju. Hadžiefendić je podržao osnivanje -{[[SS]]}- divizije čiji bi pripadnici bili isključivo bosansko-hercegovački muslimani, jer su autonomisti taj korak shvatali kao nemačku podršku njihovim zahtevima. U svrhu pridobijanja podrške za vrbovanje dobrovoljaca, Hadžiefendić je tokom marta i aprila 1943. obišao nekoliko bosanskih gradova, a naposletku je i sam pristupio u -{[[Waffen SS]]}-, gde je dobio čin -{SS}---{[[Sturmbannführer]]a}- (majora). Međutim, njegov primer nisu sledili drugi oficiri DOMDO [[divizija|pukovnije]]: nekoliko njih je odmah dezertiralo u [[Partizaninarodnooslobodilačka vojska Jugoslavije|partizane]] (među njima i čuveni književnik [[Meša Selimović]]), uputivši više proglasa muslimanima da ne idu u -{SS}-, već da podrže partizane. To je za vlasti NDH bilo previše, pa je [[major|bojnik]] Hadžefendić odmah smenjen s mesta komandanta DOMDO [[divizija|pukovnije]]. Ipak, nije se aktivirao ni u -{Waffen}- -{SS}--u, zbog zdravstvenih problema. Cijelo leto [[1943]]. je proveo na lečenju u [[Zagreb]]u, a vratio se u Tuzlu u septembru iste godine.

Nakon što su [[narodnooslobodilačka vojska Jugoslavije|partizani]] zauzeli Tuzlu [[2. oktobar10.|2. oktobra]], Hadžiefendiću je u prvom redu ostavljena sloboda, ali su partizani napokon odlučili da ga kao opasnog političkog protivnika likvidiraju. Hadžiefendić je uhapšen [[7. novembar11.|7. novembra]] i izveden pred vojni sud. U presudi je navedeno da je Hadžiefendić bio "jedan od glavnih organizatora -{SS}- formacija za nemačku vojsku", čime je "služio okupatoru i radio protiv interesa naroda, u prvom redu muslimana, čije je sinove (...) bacao u ratnu klanicu za račun okupatora", te da je "prilikom zadnjeg pokušaja okupatora i ustaških bandi da upadnu u oslobođenu Tuzlu (...) rovario i radio protiv interesa Narodno-oslobodilačke vojske, stvarajući paniku i unoseći nemir među stanovništvo". Hadžiefendić je osuđen na smrt i streljan zajedno sa preko pedeset drugih građana Tuzle, muslimana, Hrvata i Srba koje su komunisti ocenili "neprijateljskim elementima". Njegovi posmrtni ostaci su kasnije preneti i sahranjeni ispred [[Jalska džamija|Jalske džamije]] u Tuzli. Prije nekoliko godina, došlo je do inicijative da se [[major|bojnik]] Hadžiefendić i službeno rehabilituje i da se po njemu nazove jedna ulica u Tuzli, ali to je propalo zbog aktivnosti koje je pokrenula [[Bosanska stranka]].