Moskovski Kremlj – razlika između verzija
Uklonjeni sadržaj Dodani sadržaj
izbačen link koji ne radi i prebačeno u latinicu |
m Bot: popravljanje preusmjeravanja |
||
Red 1:
[[file:Moscow Kremlin from Kamenny bridge.jpg|thumb|350px|Moskovski Kremlj]]
'''Moskovski Kremlj''' ({{jez-ru|Moskovskiй Kremlь}}) je istorijski utvrđeni kompleks u samom centru [[Moskva|Moskve]], okružen rekom [[Moskva (reka)|Moskva]] (na jugu), [[Crveni trg|Crvenim trgom]] (na istoku) i [[Aleksandrova bašta|Aleksandrovom baštom]] (na zapadu). Jedan je od najpoznatijih [[moskovski Kremlj|kremalja]] (ruskih [[citadela]]) i uključuju četiri palate, četiri katedrale, a opasan je [[Kremaljski zid|Kremaljskim zidom]] sa [[Kremaljske kule|Kremaljskim kulama]]. Kompleks služi kao zvanična rezidencija [[Predsednik Rusije|Predsednika Rusije]].
== Istorija Kremlja ==
Red 9:
'''Moskva''' je nastala i razvijala se oko utvrđenog sedišta vladara, na početku oblasnog, a po premeštanju prestonice u Moskvu i vladara ruske države.
Još u [[11.
Prvo zabeleženo pleme koje je živelo na ovom prostoru bilo je [[
Kao što je već napomenuto, grad je formiran oko poseda [[knez]]a i nalazio se na čvoru trgovačkih puteva. Kako je grad postajao sve važniji na trgovačkoj, pa samim tim i političkoj mapi, tako je postajao sve primamljiviji osvajačima i pljačkašima. Zbog toga je već sredinom [[12.
Sama reč kremlj, a vezano za Moskvu, se prvi put pominje u izveštajima o požaru u Moskvi [[1331]]. godine. Posle toga sama reč se gubi i ne sreće se u narednih dva i po veka sve do [[1589]]. godine kada je izgrađen zid i oko novopripojenog naselja koje se razvilo severno od Kremlja, nazvanog [[Belgorod]]. U tadašnjim izveštajima se za utvrđeno sedište cara u samom jezgru Moskve upotrebljava naziv Kremlj, koji od tada do danas postaje stalan i nezamenljiv.
Red 19:
=== Istorijski razvoj moskovskog Kremlja ===
Tokom više od osam vekova postojanja, izgled Kremlja se više puta menjao. Svaka epoha ruske istorije i vladari koji su ih obeležili, ostavili su svoj trag u izgradnji i razvoju zgusnutih kremaljskih građevina, od kojih su [[Ivan I., moskovski veliki knez|Ivan Kalita]], [[Ivan III., moskovski veliki knez|Ivan III]], [[Katarina Velika|Katarina II]] i [[Nikolaj I Romanov]] imali najviše zasluga za konačan izgled Kremlja.
Istorija Kremlja se može podeliti na tri perioda:
Red 31:
Za razvoj Moskve i Kremlja važan je period [[Mongoli|mongolske]] dominacije, koja je trajala sve do raspada [[Zlatna Horda|Zlatne Horde]] [[1405]]. godine. Taj period je važan zato što je tada nastala nova ruska država ujedinjena oko [[Velika moskovska kneževina|Velike moskovske kneževine]].
Prvi veliki vladar “iz Kremlja” bio je [[Ivan I., moskovski veliki knez|Ivan Danilovič Kalita]] ([[1327]]-[[1341]].), koji je od Zlatne Horde uspeo da izdejstvuje titulu velikog kneza i funkciju skupljača ruskog poreza za Hordu, što mu je omogućilo da stekne znatno veći materijalni dobitak, pa samim tim i političku moć u odnosu na ostale ruske plemiće. U tom periodu Moskva je zvanično i formalno preuzela titulu glavnog grada od Vladimira na Volgi. Ruski verski poglavar Petar i njegov naslednik Teognost premestili su sedište ruske eparhije iz Vladimira, u koji je premeštena iz Kijeva, u Moskvu, čime Moskva postaje duhovna i svetovna prestonica ruske države. Takav razvoj događaja dao je Kremlju centralni značaj u novoj ruskoj državi.
[[file:Onion_domes_of_Cathedral_of_the_Annunciation.JPG|thumb|levo|250px|Detajl krova Blagovještanske saborne crkve. (1484-89)]]
Kalita je sve činio da od Moskve napravi veliki grad. Za vreme svoje vladavine je izgradio prve važne crkve i hramove u samom kompleksu Kremlja: crkve Samopomazanja, Arhanđela Mihajla, Jovana Lestvičnika, kao i crkvu Spasitelja iz Šume. Takođe je i obnovio i osnažio bedeme Kremlja. Umesto nejakih borovih klada koje su bile postavljene oko Kremlja, Kalita je podigao masivne zidova od hrastovih stabala i kule koje su služile kao osmatračnice. Crkva Spasitelja je jedina od građevina iz te i starijih faza razvoja Kremlja koja je uspela da se održi i do dan-danas. Sve ostale građevine stradale su u brojnim ratnim razaranjima koja je Kremlj pretrpeo za osam vekova postojanja. Ipak, ostati Kalitovih bedema nađeni su prilikom rekonstrukcije [[Velika palata|Velike Palate]] (1838-1848).
Prvi moskovski i ruski vladar koji je uspeo vojno da porazi [[Tatari|Tatare]] bio je Kalitov unuk, [[
=== Dmitrij Ivanovič Donski ===
Red 46:
Pobijeno je oko 24.000 Moskovljana. Međutim, uprkos tom strašnom razaranju, Kremlj je brzo obnovljen i nove građevine, podignute na temeljima starih, su velelepno ukrašene freskama i pozlatama od strane najboljih tadašnjih zanatlija i freskoslikara kakvi su bili Teofan, Prohor i najpoznatiji među njima [[Andrej Rubljov]].
Oko zidina Kremlja nicale su nove gradske četvrti i naselja i to u koncentričnim krugovima. Zanimljivo je napomenuti da ukoliko se pogleda današnja mapa Moskve, vidi se da su moskovska naselja i danas raspoređena u koncentrične krugove u čijem se u samom središtu nalazi Kremlj. Izuzev severoistočnog ugla, koji je, zajedno sa novom ugaonom kulom dodatno dozidan krajem [[15.
Međutim, od zidina iz [[14.
Iako u ovoj fazi svog razvoja Kremlj nije dostigla svoj puni sjaj, ovo je možda i najvažniji period Kremlja u kome je učvršćen njegov centralni položaj u ujedinjenju, jačanju i širenju ruske države i kulture.
Red 53:
=== “Italijanski Kremlj” ===
U drugoj polovini [[15.
Čovek koji je uspeo da oslobodi Rusiju stalne tatarske pretnje, da ujedini i proširi rusku državu i da je približi Evropi bio je [[Ivan III., moskovski veliki knez|Ivan III]] (1462-1505). Oženivši se [[
=== Ivan III ===
[[file:VasnecovA VMoskovskom.jpg|Kremlj pod Ivanom III, slika [[Apolinarij Vaznjecov|Apolinarija Vaznjecova]]|thumb|250p]]
Politički, društveni i kulturni napredak Rusije podržavala je i ideologija diktirana iz Kremlja po kojoj je Rusija bila zakonski naslednik Vizantije, a Moskva samim tim “Treći Rim”. Takođe je postojalo verovanje da su ruski vladari potomci [[
U to vreme, tačnije [[1485]]. godine, otpočela je velika rekonstrukcija Kremlja. Pre toga, [[1474]]. godine, na podsticaj carice, car Ivan III je poslao misiju u Italiju predvođenu Simonom Tolbuzinom, carevim stručnjakom za arhitekturu, sa ciljem da pronađu i dovedu na Kremlj najboljeg dostupnog arhitektu. Već sledeće godine sa Tolbuzinom na Kremlj je stigao Ridolfo Firavanti Aristotele de Bolonja, jedan od najpoznatijih italijanskih majstora, ne samo arhitekture, već i metalurgije, inženjerstva, hidraulike i građenja vojnih utvrđenja. Ovakve misije su se u narednih dvadesetak godina još nekoliko puta ponovile, tako da su na rekonstrukciji i ponovnoj izgradnji Kremlja radili najpriznatiji i najbolji italijanski, renesansni majstori [[15.
U to vreme je podignut novi zid od crvene cigle sa osamnaest kula od čega je najpre bila izgrađena Tainitski kula, kao nagoveštaj izgleda novog utvrđenja. Za proizvodnju te cigle bilo je neophodno najpre izgraditi ciglanu i uputiti ruske zanatlije u tehnike i recepte pravljenja pogodnog građevinskog materijala, što je Firavanti i učinio. Na taj način je uticaj novog stila gradnje preko Kremlja, a posredstvom obučavanja ruskih stručnjaka, prenet u temelje ruske arhitekture tog vremena. Te kule su bile najupečatljiviji deo zidina. Bile su pokrivene drvenim krovom i oblik i visina su im varirali od 28 do 71 metar, u zavisnosti od položaja i namene. Iako je novim arhitektonskim rešenjima delimično očuvana specifičnost i neobičnost staro-ruske gradnje, uticaj sevrno-italijanske arhitekture je bio veoma prepoznatljiv na zidinama, ali posebno na dvorcima i palatama koje su neodoljivo podsećali na renesansne dvorce severne Italije. Potpuno drugi slučaj je bio sa crkvama i hramovima koji su se nalazili unutar Kremlja. Pri njihovoj izgradnji i rekonstrukciji insistirako se na arhitekturi ruske i vizantijske tradicije, što zbog nastojanja da se očuva tradicionalni ortodoksni-vizantijski stil, što iz straha od uticaja Rima i pape s kojim ruska autokefalna crkva nije bila u dobrim odnosima.
Rekonstrukciju Kremlja je dovršio [[Vasilije III., veliki knez Moskve|Vasilij III]] (1505-1533), sin Ivana III, koji je ponovo prokopao šanac između istočnog zida i požarom opustošene čistine, po tome i nazvane Požar - budući [[Crveni trg]]. Taj šanac je ponovo spojio reke Moskvu i Neglinu i imao je odbrambenu ulogu. Italijani su uneli potpuno drugačiji stil gradnje. Zidovi, kule, dvorci koje su oni izgradili stoje i dan-danas, izazivajući divljenje svakog ko dođe u kontakt sa njima.
=== Period modernog Kremlja ===
[[file:Kremlenagrad.jpg|Plan Kremlja iz 1601.|thumb|250px|levo]]
Zlatno doba razvoja Kremlja je svakako bilo druga polovina [[14.
Osnovni oblik, koji je dobio u vreme vladavine [[Ivan III., moskovski veliki
Svaki ruski vladar ili vlast ostavili su u kremaljskoj arhitekturi trag svog učešća u građenju istoriji Rusije. Pored italijanskog danas se u Kremlju mogu prepoznati uticaji nemačkog, engleskog i holandskog stila. Uticaji strane arhitekture su umnogome zavisili od orijentacije spoljne politike vladara.
[[file:Kreml-Mauer Moskwa a.jpg|Zidine Kremlja danas|thumb|250px]]
Među vladarima koji su ostvarili značajniji uticaj na sam izgled Kremlja je i [[Ivan IV Grozni|Ivan Grozni]] koji je u [[16.
[[Petar Veliki]] je bio prvi ruski vladar posle četiri veka koji je sedište trona izmestio iz Moskve i Kremlja. Nova ruska prestonica postao je [[Sankt Peterburg]], čija je pozicija više odgovarala politici približavanja Rusije savremenim evropskim kulturnim i političkim tokovima.
Krajem [[19.
[[1990]]. godine Kremlj je uvršten u [[Svetska baština|Svetsku kulturnu baštinu]] pod zaštitom [[
Danas je Kremlj jedna od najvećih turističkih atrakcija Rusije, koji svake godine privuče ogroman broj turista. Međutim, Kremlj je i danas političko jezgro Rusije i sedište [[Predsednik Rusije|ruskog predsednika]] i [[Vlada Ruske federacije|vlade]], čime je nastavljena viševekovna tradicija Moskve kao jezgra ruske države.
| |||