Mit o nožu u leđa – razlika između verzija
Uklonjeni sadržaj Dodani sadržaj
m Bot: popravljanje preusmjeravanja |
|||
Red 1:
Civilni predstavnici novoformirane [[
U kasnijem periodu rata, Nemačkom je praktično rukovodila vojna diktatura, sa vrhovnom visokom komandom ({{jez-nem|OHL, Oberste Heeresleitung}}) i generalom feldmaršalom [[Paul fon Hindenburg|Paulom fon Hindenburgom]] kao šefom štaba koji je savetovao cara. Kada je poslednja nemačka ofanziva na zapadnom frontu zakazala [[1918]], a srpska vojska primorala Bugarsku na kapitulaciju, postalo je jasno da je dalje ratovanje uzaludno. OHL je reagovao tako što je brzo izveo promenu ka civilnoj vlasti. General [[Erih Ludendorf]], nemački šef štaba je rekao: „Tražio sam od njegove ekselencije da sada da vlast onim krugovima kojima imamo da zahvalimo što smo došli ovde gde smo sada. Stoga ćemo dovesti tu gospodu u ministarstva. Oni sad mogu da sklope mir koji mora biti sklopljen. Neka oni pojedu čorbu koju su kuvali nama!“
Red 5:
Kako je car bio primoran da abdicira i vojska je prepustila izvršnu vlast, civilna vlada je morala da potpiše mirovni ugovor. Ovo je dovelo do potpisivanja Versajskog sporazuma. Čak iako su javno prezirali sporazum, on je bio najpovoljnije rešenje za generale - nije bilo tribunala za ratne zločine, slavljeni su kao neporaženi heroji, i mogli su skriveno da se pripreme za uklanjanje republike, u čijem su stvaranju pomogli.
Uistinu, već [[1919]]. rajhsver je počeo da ''obrazuje'' [[Adolf Hitler|Adolfa Hitlera]] o uzrocima rata i poraza, duboko urezavši ''Dolchstoßlegende'' u njegov um; Ludendorf je vodio neuspešni [[Pivnički puč]] [[8.
Može se reći da je ova legenda zvanično nastala u novembru 1919, kada je Hindenburg pokušao da oslobodi optužbi sebe i nemačku armiju u celini, svaljujući krivicu posebno na ubod u leđa (''Dolchstoß'') od strane trupa stacioniranih u Nemačkoj, koji su se pridružili vojničkim i mornarskim sindikatima tokom [[Spartakistička liga|spartakističkih]] ustanaka. Izraz „novembarski kriminalci“ se odnosi i na državnike koji su potpisali Versajski sporazum i na „široku jevrejsko-marksističku zaveru“ kako su je često nazivali, kao i na Nemce koji su smatrani nedovoljno patriotski ili [[militarizam|militaristički]] nastrojenim. Izraz se takođe odnosio i na one koji su učestvovali u revoluciji u kojoj je svrgnuta carska vlada i stvorena Vajmarska Republika.
Kako nijedan saveznički vojnik nije kročio na nemačko tle, mnogi koji su verovali u potpunu nepobedivost vojske su tvrdili da su državnici koji su potpisali Versajski sporazum izdajnici, i da bi inače Nemačka pobedila. Kao rezultat sporazuma, nemačke teritorije su smanjene, Rajnska oblast je demilitarizovana i savezničke trupe su patrolirale rejonom. Nemačka je morala da plati [[reparacije|ratne reparacije]]. Iz perspektive propagande, možda najznačajniji aspekt sporazuma je bila [[Klauzula o krivici za rat]], koja je primorala Nemačku da prihvati celokupnu odgovornost za rat.
Sporazum je postao izrazito nepopularan u Nemačkoj, ne malim delom i zbog toga što se znatno mešao u unutrašnja pitanja Nemačke. Ipak, saveznici su bili voljni da postepeno olabave sporazum u dolazećim godinama kako bu kontrirali antikapitalističkom [[Sovjetski Savez|Sovjetskom Savezu]]. Štaviše, Vajmarska Republika pod [[Fridrih Ebert|Fridrihom Ebertom]] je silovito gušila radničke ustanke pomoću rajhsvera, i tolerisanih terora paravojnih grupa, [[frajkori|frajkora]] koje su formirane širom Nemačke. Uprkos, ili zbog ove tolerancije ekstremne desnice, republika je snažno napadana, mnogi od njenih predstavnika su ubijeni, poput [[Valter Ratenau|Valtera Ratenaua]], a vođe su bile nazivane „kriminalcima“ i [[Jevreji]]ma od strane desničarske štampe, kojom je dominirao [[Alfred Hugenberg]].
Red 15:
Dobro finansirana ''Dolchstoß'' propaganda je uspela da prikrije ključne činjenice o primirju i Vajmarskoj Republici, tako da se ideja uboda u leđa mogla iskoristiti u gradnji nacističkog pokreta u Nemačkoj. Emocionalna uspešnost kampanje je proistekla iz načina na koji je preusmeravala bes i zbunjenost koju nije osećao samo prosečan Nemac, već i vojnici koji su se vraćali sa ratišta. Mnogi od ovih ljudi su osećali kako su odvojeni od civilnog društva kao celine zbog svojih iskustava sa fronta, i bili su više nego voljni da se pridruže frajkorima zahtevajući neku vrstu osvete. Latentni [[antisemitizam]], intenziviran jevrejskom dominacijom u kratko-postojećoj [[Bavarska Sovjetska Republika|Bavarskoj Sovjetskoj Republici]], je lako bio eksploatisan i dograđivan, kako bi se stvorila ideologija [[rasizam|rasizma]].
Kao takav, ''Dolchstoß'' je brzo postao centralna slika u propagandi koju je podržanoj od strane mnogih desničarskih i tradicionalno konzervativnih političkih partija koje su ponikle u ranim danima Vajmarske Republike, uključujući hitlerovu [[Nacionalsocijalistička njemačka radnička partija|NSDAP]]. Za samog Hitlera je ovo posedovanje modela koji je objašnjavao Prvi svetski rat bilo od ključnog ličnog značaja. On je saznao za poraz Nemačke dok je lečen od privremenog slepila nakon što je bio izložen bojnom gasu na frontu. On je tvrdio da je u to vreme imao viziju koja ga je nagnala da uđe u politiku i „ispravi ove strašne nepravde,“ (Špilfogel) „oslobodi Nemce iz lanaca i učini Nemačku velikom“. Tokom cele karijere je uspešno ogovarao „novembarske kriminalce“.
== „Ubod u leđa“ izvan Vajmarske Nemačke ==
Usled vrlo snažne slike „uboda u leđa“, i uobičajenog pogleda među nekim političkim konzervativcima da politički neprijateljski frontovi kod kuće dovode do poraza u ratovima koje je inače moguće dobiti, legenda o ubodu u leđa je rasprostranjena legenda u mnogim modernim društvima. Na primer, legendu o ubodu u leđa često koriste američki konzervativci da objasne poraz [[Sjedinjene Američke Države|SAD]] u [[Vijetnamski rat|Vijetnamskom ratu]]. U kontekstu američke umešanosti u Vijetnamski rat, legenda o ubodu u leđa je deo kompleksa [[Vijetnamski sindrom|Vijetnamskog sindroma]].
==V. takođe==
| |||