Grigorije Nazijanski – razlika između verzija

'''Grigorije Nazijanski''' ([[Grčki jezik|grč]]. Γρηγόριος Ναζιανζηνός, oko [[330]]–oko [[389]]), poznat i kao '''Grigorije iz Nazijanza''' (Γρηγόριος ὁ Ναζιανζηνός) ili '''Grigorije Teolog''' (Γρηγόριος ὁ Θεολόγος) bio je jedan od ranih [[Crkveni oci|crkvenih otaca]] i, uz [[Vasilije Velikiiz Cezareje|Vasilija iz Cezareje]] i [[Grigorije Niski|Grigorija Niskog]], jedan od trojice "[[Kapadokijski oci|velikih Kapadokijaca]]". Njegova odbrana doktrine o [[Sveto trojstvoTrojstvo|Svetom trojstvu]] (tj. [[bog]]a kao Oca, Sina i Svetoga duha) učinila ga je jednim od najvećih branitelja [[Ortodoksija|ortodoksije]] u njenom sukobu sa [[arijanstvo]]m.

Grigorijev otac, koji je nosio isto ime, prvobitno je pripadao jednoj [[Monoteizam|monoteističkoj]] sekti ''(Hypsistarii)'', ali se preobratio u [[hrišćanstvo]] pod uticajem svoje žene hrišćanke. Uskoro su ga posvetili za [[episkopepiskopos|episkopa]]a njegovog rodnoga grada, [[Nazijanz]]a u [[Kapadokija|Kapadokiji]] (tačan lokacija ovoga grada ostaje nepoznata), episkopi koji su bili na putu ka [[NikejskiPrvi nikejski sabor|Nikejskom saboru]] [[325]]. godine. Rođen nekoliko godina kasnije, Grigorije je tako odrastao u hrišćanskoj i klerikalnoj porodici. Ipak, dobio je ne samo [[Religija|religijsko]] nego i [[Grčka književnost|klasično]] obrazovanje, studirajući prvo u [[Cezareja|Cezareji]], glavnom gradu Kapadokije, zatim na kratko u [[Aleksandrija|Aleksandriji]], te najzad u [[AtinaAtena|Atini]] (oko [[351]]–[[356]]). Bio je blizak prijatelj [[Vasilije iz Cezareje|Vasilija iz Cezareje]], s kojim je zajedno studirao, i u svom [[panegirik]]u povodom Vasilijeve smrti [[379]]. godine dao je živu sliku studentskog života u to doba. Među drugim značajnim savremenicima koje je kao student sreo u Atini bio je i budući [[Popis rimskih careva|rimski car]] [[JulijanFlavije ApostataKlaudije Julijan|Julijan]], koji će tokom svoje kratkotrajne dvogodišnje vladavine pokušati da oživi [[paganizam|paganstvo]]. Ubrzo po povratku u Kapadokiju, Grigorije se pridružio [[Monaštvo|monaškoj]] zajednici koju je osnovao Vasilije Veliki u Anesiju na [[Crno more|Pontu]]. Tokom ovog perioda, kako bi se sačuvala misao velikog aleksandrijskog [[Teologija|teologa]] [[Origen]]a, čija su mnoga spekulativna stajališta bila oštro kritikovana, Grigorije i Vasilije sarađivali su na izdavanju spisa ''Philocalia'', antologije odlomaka iz teoloških i bogoslužnih Origenovih dela.

Godine [[362]]. Grigorije se posvetio za sveštenika kako bi pomagao svom ocu, premda je zatim otišao u Anesi na dalje pripreme, i tamo je ostao da uskrsa sledeće godine. Tokom narednih deset godina delovao je u Nazijanzu podržavajući Vasilija – koji je prvo bio [[prezbiter|prezviter]], a od [[370]]. do [[379]]. godine i [[cezarejski arhiepiskop]] – u njegovim sukobima sa ličnim rivalima, sa arijancima (koji su poricali božansku prirodu [[HristHristos|Hrista]]a i bili poluorigenovci) i sa arijanskim carem [[Valens]]om. Vasilije je pokušavao da povrati kontrolu nad crkvom bar u delu nove [[Rimske provincije|provincije]] Kapadokije druge ''(Cappadocia Secunda)'', koju je stvorio Valens s ciljem da umanji autoritet ortodoksnih episkopa. Grigorije, našavši se pod pritiskom od strane Vasilija da mu pomogne u ovom sukobu, nevoljno je prihvatio posvećenje za episkopa (372) u selu [[Sasima|Sasimi]]. Međutim, nikada nije ušao u posed svoje episkopije i povukao se s osećajem gorčine prema Vasiliju smatrajući da je ovaj zloupotrebio njihovo prijateljstvo. Na kratko je upravljao crkvom u Nazijanzu nakon očeve smrti 374. godine, ali kada je u toj episkopiji imenovan njegov naslednik, Grigorije se povukao u jedan manastir u [[IsavrijaIzaurija|Isavriji]], u južnom delu centralne [[Anatolija|Anatolije]].

S Valensovom pogibijom u [[Bitka kod Hadrijanopolja|bici kod Hadrijanopolja]] [[378]]. godine nestalo je carskog patronata nad arijanstvom, i nakon što je Vasilije umro [[1. 1.|1. januara]] 379, Grigorije je u [[Maloj Aziji]] postao jedan od istaknutih zagovornika [[Nikejskinikejski simbol verevjere|nikejske struje]] u crkvi, koja ja prihvatala odluke Nikejskog sabora iz 325. Pozvan je da preuzme rukovođenje nikejskom kongregacijom u [[CarigradIstanbul|Carigradu]]u, gradu koji su razdirale sektaške rasprave i borbe. Njegova Crkva uznesenja ''(Anastasia)'' postala je mesto gde se rodila [[Vizantijaвизантијско царство|vizantijska]] ortodoksija, tj. postnikejska teologija i praksa koju je prihvatila većina u istočnom [[Pravoslavlje|pravoslavlju]]. Među njegovim [[homilija]]ma koje je tamo održao, ''Pet teoloških govora'' predstavljaju upečatljiv primer odbrane doktrine o [[Sveto trojstvoTrojstvo|Svetom trojstvu]], dok njegove memorijalne poslanice i drugi prigodni govori predstavljaju važne [[Istorijski izvori|istorijske izvore]]. Premda Grigorije nije pisao komentare, bio je veoma poznat po svom dubokom poznavanju ''[[Sveto pismoBiblija|Svetog pisma]]''. Među onima koji su ga slušali u Carigradu bio je i [[Hijeronim]], koji je zahvaljujući Grigoriju stekao poznavanje i razumevanje grčkih svetih spisa. Međutim, [[egipat]]ski episkopi su kao Grigorijevog rivala istakli jednog religijskog avanturistu, po imenu [[Maksim I od Konstantinopola|Maksim Kinik]], i jedne noći su provalili u Crkvu uznesenja kako bi ga potajno posvetili.

Kada je novi car, [[Teodosije I]], došao na istok [[380]]. godine, arijanski [[arhiepiskop carigradski]], [[Demofil]], bio je proteran, pa je Grigorije mogao da preuzme Veliku crkvu (verovatno raniju baziliku na lokaciji današnje [[Aja Sofija|Aje Sofije]]). Sabor, koji je kasnije priznat kao [[prvi carigradski sabor|drugi vaseljenski sabor]], koji se [[381]]. sastao u Carigradu, bio je spreman da Grigorija prizna za carigradskog arhiepiskopa, ali po dolasku arhiepiskopa [[Timotej Aleksandrijski|Timoteja Aleksandrijskog]] njegov je položaj postao upitan zbog nekih tehničkih pitanja. Umoran od rasprava i intriga, Grigorije se povukao nakon što je održao elokventan oproštajni govor. Sabor je, međutim, podržao njegovo stajalište, osudio stare i nove [[jereshereza|jeresi]]i, porekao validnost Maksimovog posvećenja i zabranio arhiepiskopima da se mešaju u poslove u oblastima za koje nisu nadležni (što je udarilo temelje sistemu nekoliko [[patrijaršija]]). Sabor je prihvatio doktrinu o Svetom trojstvu kao tri jednake osobe (Oca, Sina i Svetoga duha), kako ju je propovedao Grigorije i kako je ona iskazana u "simbolu vere poznatom kao nikejski", koja se još uvek smatra validnom i na istoku i na zapadu, uključujući i većinu [[Protestantske crkve|protestantskih crkava]].

Ostatak života Grigorije je proveo živeći mirno na porodičnom imanju u Arijanzu blizu Nazijanza, osim što je na kratko upravljao nazijanskom crkvom do posvećenja novog [[episkopepiskopos|episkopa]]a. Nastavio je da se zanima za [[Pravoslavna crkva|crkvene]] prilike, kako se vidi iz njegove korespondencije, čak i tokom jedne godine u kojoj je uzeo zavet ćutanja na korizmu. Pisao je svom nasledniku [[nektarije (Carigradski patrijarh)|Nektariju]], ali i drugima, protiv [[Apolinarije]]ve jeresi, koja je poricala postojanje ljudske duše u [[HristHristos|Hristu]]u.