Fritz Haber – razlika između verzija

| mjesto_rođenja = [[Wrocław|Breslau]], [[Nemačka|Njemačka]]

| mjesto_smrti = [[Basel]], [[Švajcarska|Švicarska]]

| polje = [[Fizička hemija|Fizikalna kemija]]

| alma_mater = [[Univerzitet u Heidelbergu]], [[Хумболтов универзитет у Берлину|Humboldtov univerzitet u Berlinu]]<br />[[Tehnički univerzitet u Berlinu]]

| poznat_po = [[gnojivođubrivo|gnojiva]], [[eksploziv]]i, [[Haberov proces]], [[Haber-Weissova reakcija]], [[kemijsko ratovanje]]

| nagrade = [[Nobelova nagrada za hemiju|Nobelova nagrada za kemiju]] (1918)

'''Fric Haber''' ({{Jez-nem|Fritz Haber}}) ([[9. 12.|9. decembar]] [[1868|1868.]] - [[29. 1.|29. januar]] [[1934|1934.]]) je bio nemački hemičar. Dobitnik je [[Nobelova nagrada za hemiju|Nobelove nagrade za hemiju]] [[1918|1918.]] za sintezu [[amonijak]]a, što je bilo značajno za veštačka đubriva i [[eksploziv]]e. Smatra se "ocem hemijskog rata", jer je razvio [[hlor]] i druge bojne otrove tokom [[Prvi svetskisvjetski rat|Prvog svetskog rata]]. Iako je pomogao nemačkoj ratnoj mašineriji, zbog jevrejskog porekla je bio prisiljen da [[1933|1933.]] emigrira iz Nemačke. Mnogi njegovi rođaci su stradali u nemačkim [[koncentracioni logor|koncentracionim logorima]]. Deo njih i od njegovog izuma [[Ciklon B|ciklona B]].

Dok je boravio u [[KarlsrueKarlsruhe|Karlsrueu]]u od [[1894|1894.]] do [[1911|1911.]] on i [[Carl Bosch|Karl Boš]] razvili su haberov proces, koji je pretstavljao katalitičko stvaranje [[amonijak]]a od [[vodonikvodik|vodonika]]a i atmosferskog [[azotdušik|azota]]a u uslovima visoke temparature i pritiska. [[Haber-Boschov proces|Haber-Bošov proces]] je pretstavljao prekretnicu u hemijskoj industriji, jer više nije bilo potrebno da se [[veštačko đubrivo|veštačka đubriva]] i druge hemikalije proizvode od azotnih proizvoda, kao što je bila čileanska [[salitra|šalitra]]. Novim postupkom bio je dovoljan atmosferski azot. Novi postupak je znatno smanjio cenu veštačkih đubriva i time povećao poljoprivrednu proizvodnju.

Imao je veliku ulogu u razvoju [[hemijsko oružje|hemijskog oružja]] za [[Prvi svjetski rat|Prvi svetski rat]]. Razvio je i gas maske sa absorpcionim filtrima. Predvodio je i tim, koji je razvio [[hlor]] i druge smrtonosne gasove za rovovski rat. Hemijski rat je sa druge strane predvodio francuski nobelovac [[Victor Grignard|Viktor Grinjar]]. Žena od Frica Habera je pucala sebi u grudi na večeri, koja je bila u čast Haberovoga ličnoga nadgledanja prvoga uspešnog korištenja [[hlor]]a u bici kod Ipra. Žena mu je umrla do sledećeg jutra, a on je to isto jutro otišao na istočni front da nadgleda ispuštanje gasa protiv Rusa. Haber je bio patriotski Nemac, koji je bio ponosan na svoju službu u Prvom svetskom ratu.

Utvrdio je da izlaganje malim koncentracijama smrtonosnih gasova ima isti efekat kao izlaganje velikim koncentracijama kratko vreme. Formulirao je matematički odnos između koncentracije gasova i vremena izloženosti. Taj odnos je postao poznat kao [[Haberov zakon]]. Haber je branio [[kemijsko ratovanje|hemijski rat]] tvrdeći da je smrt ista, ma kojim sredstvom se do nje došlo. Tokom 1920-ih godina naučnici, koji su radili u njegovom institutu razvili su cijanidni gas [[Ciklon B]], koji se koristio kao [[insekticid]], a kasnije se koristio u nemačkim [[koncentracioni logor|koncentracionim logorima]].

Želeo je da bude potpuno prihvaćen u Nemačkoj kao Nemac. Pokrstio se i prestao da bude Jevrejin po veri. Pomogao je nemačke ratne napore u Prvom svetskom ratu. Ipak bio je prisiljen da [[1933|1933.]] emigrira iz Nemačke. Nije mogao da shvati da njegov ogroman doprinos nemačkoj ratnoj mašineriji nije bio dovoljan. Preselio se u Kembridž u Engleskoj, gde je boravio nekoliko meseci, pa je onda otišao u Rehovot u Palestini (danas Izrael). Nije se više nigde stalno nastanio. Umro je u [[BazelBasel|Bazelu]]u [[1934|1934.]] Njegova druga žena i deca su takođe emigrirali. Mnogi njegovi rođaci su završili u [[koncentracioni logor|koncentracionim logorima]], u kojima se naveliko koristio Haberov gas [[Ciklon B]].