Verzija na datum 8 maj 2013 u 16:34 uredi 81.93.86.4 (razgovor) Nema sažetka izmjene ← Starija izmjena		Verzija na datum 27 maj 2013 u 12:34 uredi poništi Sssanya (razgovor \| doprinos) 3 izmene mNema sažetka izmjene Novija izmjena →
Red 1: [[Datoteka:Izvori jonizujućeg zračenja.GIF\|right\|thumb\|250px]] '''Jonizujuće zračenje''' je [[elektromagnetno zračenje\|elektromagnetno]] ili [[čestično zračenje\|čestično]] [[zračenje]] koje može da [[jonizacija\|jonizuje]] [[materija\|materiju]] i izazove oštećenje [[ćelija]] živih organizama. Tako nastali [[jon]]i narušavaju biohemijske procese u ćelijama, što može dovesti do raznih poremećaja u njihovom funkcionisanju i deljenju (razmnožavanju), te konačno do nastanka ozbiljnih bolesti, poput [[tumor]]a. U jonizujuće zračenje spadaju [[alfa zraci\|α]], [[beta zraci\|β]], [[gama zraci\|γ]] i [[Iks zraci\|HX]] zraci, [[kosmičko zračenje]] i [[neutron]]i <ref>ZAKON O ZAŠTITI OD JONIZUJUĆIH ZRAČENJA (Objavljeno u [http://www.mse.gov.me/files/1246958689.pdf "Službeni list SRJ", br. 46/96]) [http://www.nauka.gov.rs/cir/images/stories/pravna_akta/zakoni/zastita_jonizujuca_zracenja_nuklearna_sigurnost_cir.pdf]</ref>. ==Vrste jonizujućeg zračenja== [[Datoteka:Alfa beta gamma neutron radiation.svg\|right\|thumb\|250px\|'''Prikaz prodirnosti (štetnosti) različitih vrsta zračenja'''<br />''Alfa (α)-zračenje'' može zaustaviti papir;<br />''Beta (β)-zračenje'' može zaustaviti aluminijumski lim debeo nekoliko milimetara;<br />''Gama (γ)-zračenje'' (veći deo) može zaustaviti desetak centimetara debela olovna ploča]] Jonizujuća zračenja su one vrste radioaktivnog zračenja koje imaju dovoljnu energiju da jonizuju neke atome u telu. U jonizujuća zračenja spadaju ''α (alfa), β (beta), γ (gama) , HX ([[rendgenski zraci]]), [[kosmičko zračenje]] i [[neutroni]]''. Proučavajući prodornu moć zračenja koja emituje [[uranijum]], fizičar [[Ernest Raderford]] je utvrdio da postoje dve vrste zračenja (alfa i beta). Alfa-zračenje lakše se apsorbuje od beta-ali više jonizuje sredinu kroz koju prolazi. Alfa i beta zraci različito skreću u [[magnetsko polje\|magnetskom polju]], na osnovu čega je zaključeno da je reč o česticama suprotnog naeletrisanja i različite mase. Treći oblik prirodne radioaktivnosti ([[Gama zraci\|gama-zračenje]]) otkrio je P. Vilar utvrdivši da ono ne skreće u [[Magnetsko polje\|magnetskom polju]], a da se odlikuje izuzetnom prodornošću. Red 11: '''[[Beta zraci\|β (beta) zračenje]]''' čine elektroni, negativno naelektrisane čestice, koje putuju velikim brzinama. Njegovo jonizaciono dejstvo je puno slabije od delovanja α zračenja, ali mu je domet u vazduhu puno veći (nekoliko metara). Zaustavlja ga metalna ploča od nekoliko mm debljine. U ljudsko telo β čestice prodiru do nekoliko centimetara dubine. Opasno je za zdravlje ako se izvor unese u organizam '''[[Gama zračenje\|γ (gama) zračenje]]''' je elektromagnetno zračenje velike energije, koje potiče iz jezgra atoma, a širi se brzinom svetlosti. Njegovo jonizirajuća delovanje je još slabije od delovanja β čestica, ali mu je domet još veći. Prolazi kroz ljudsko telo. Dejstvo se može redukovati pomoću debelog sloja olova, betona ili vode. '''[[Rendgensko zračenje\|HX (rendgensko) zračenje]]''' ima ista svojstva kao i γ zračenje, ali i nešto veću talasnu dužinu. Razlikuje se od γ zračenja po tome što potiče od elektrona, a ne iz jezgra. '''[[Kosmičko zračenje]]''' čine razne visokoenergetske čestice. Intenzivnije je na većim nadmorskim visinama. Izvor ovog zračenja koje nas neprestano pogađa, je uglavnom izvan našeg Sunčevog sistema, a sastoji se od raznih oblika zračenja: od vrlo brzih teških čestica, pa do visokoenergijskih fotona i miona. Ono deluje sa atomima u gornjim slojevima atmosfere i tako proizvodi radionuklide, koji su najčešće kraćih vremena poluživota. To su, na primer, [[ugljenik]] 14, [[tricijum]], [[berilijum]] 7 i drugi. *'''[[Neutroni]]''' se kao zračenje javljaju uglavnom u nuklearnim reaktorima, a kao zaštita od njih koristi se voda i beton.

Ionizirajuće zračenje – razlika između verzija